Việc tận dụng ban công căn hộ chung cư để trồng cây, treo chậu hoa là thói quen phổ biến nhằm tạo không gian xanh và tăng tính thẩm mỹ cho ngôi nhà. Tuy nhiên, nếu việc treo chậu cây không đúng cách hoặc sai quy định, người dân có thể bị xử lý vì vi phạm quy chế sử dụng nhà chung cư. Trong trường hợp chậu cây rơi xuống gây hư hỏng tài sản của người khác, người làm rơi còn có thể phải bồi thường theo nguyên tắc dân sự.
1. Treo chậu cây tại ban công nhà chung cư có được phép hay không?
Điểm d khoản 8 Điều 3 Luật Nhà ở 2023 quy định như sau:
Điều 3. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
8. Các hành vi trong quản lý, sử dụng nhà chung cư bao gồm:
...
đ) Gây mất trật tự, an toàn, cháy, nổ trong nhà chung cư; kinh doanh vật liệu gây cháy, nổ và ngành, nghề gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của người sử dụng nhà chung cư theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy và quy định khác của pháp luật có liên quan;
...
Ban công nhà chung cư là phần thuộc sở hữu riêng, nhưng đồng thời cũng nằm trong không gian chịu sự điều chỉnh chặt chẽ của quy định về an toàn sử dụng công trình và phòng cháy chữa cháy. Theo điểm d khoản 8 Điều 3 Luật Nhà ở 2023, các hành vi gây mất an toàn, trật tự hoặc tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ trong quá trình sử dụng nhà chung cư đều bị nghiêm cấm.
Treo chậu cây tại ban công không bị cấm tuyệt đối, nhưng nếu việc treo, móc, đặt chậu cây ở vị trí không đảm bảo an toàn, ví dụ như dùng dây treo lỏng lẻo, để chậu ở mép ban công dễ rơi xuống, thì sẽ bị xem là hành vi gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của người khác, đặc biệt là đối với cư dân sống ở tầng dưới hoặc người đi lại bên dưới. Trường hợp này sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của quy định cấm nêu trên.
Ngoài ra, nếu chậu cây được treo bằng vật liệu dễ cháy hoặc làm cản trở lối thoát hiểm, hệ thống chữa cháy (đặc biệt với các ban công nối với hành lang thoát hiểm) thì cũng có thể vi phạm thêm các quy định về phòng cháy chữa cháy trong nhà chung cư.
Tình huống giả định
Tháng 3/2025, bà Lê Thị Bích – cư dân tại căn hộ A1005, chung cư An Gia Garden (quận Tân Phú, TP.HCM) – treo ba chậu cây cảnh bên ngoài lan can ban công bằng móc treo kim loại. Các chậu cây nằm ở mép ngoài, không có khung bảo vệ hoặc dây cố định chắc chắn. Sau nhiều ngày gió mạnh, một chậu cây bị lật và rơi xuống tầng dưới, làm vỡ kính cửa sổ căn hộ A906 của ông Nguyễn Văn Tùng. Rất may không ai bị thương, nhưng vụ việc khiến nhiều cư dân lo ngại.
Ông Tùng đã gửi đơn phản ánh đến Ban quản lý chung cư. Sau khi kiểm tra hiện trạng và căn cứ theo điểm d khoản 8 Điều 3 Luật Nhà ở 2023 về hành vi gây mất an toàn trong sử dụng nhà chung cư, Ban quản lý xác định bà Bích đã vi phạm quy định về đảm bảo an toàn cho khu vực ban công, đồng thời làm phát sinh thiệt hại thực tế.
Bà Bích bị lập biên bản vi phạm, buộc tháo dỡ toàn bộ chậu cây treo, bồi thường chi phí sửa chữa cửa kính cho ông Tùng, và ký cam kết không tái phạm. Vụ việc cũng được đưa ra trong buổi sinh hoạt tổ dân phố để tuyên truyền, nhắc nhở các hộ dân khác không treo vật nặng, vật có thể rơi rớt ngoài ban công gây nguy hiểm cho người và tài sản.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Làm rơi chậu cây từ ban công gây hư hỏng ô tô thì phải bồi thường thế nào?
Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 585. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại
Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình.
Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế thì bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thay đổi mức bồi thường.
Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
Bên có quyền, lợi ích bị xâm phạm không được bồi thường nếu thiệt hại xảy ra do không áp dụng các biện pháp cần thiết, hợp lý để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại cho chính mình.
Theo quy định trên, nếu việc treo chậu cây tại ban công gây rơi vỡ và làm hư hỏng tài sản của người khác, như ô tô, xe máy hay cửa kính… thì người làm rơi phải có trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại. Thiệt hại ở đây là phần chi phí thực tế để sửa chữa, thay thế hoặc khôi phục lại tình trạng ban đầu của tài sản bị ảnh hưởng. Trường hợp người làm rơi chậu cây có lỗi vô ý (ví dụ: gió mạnh thổi rơi chậu cây do không treo chắc chắn), mức bồi thường có thể được xem xét giảm nhẹ nếu có yêu cầu từ người gây thiệt hại và được bên bị thiệt hại đồng ý. Tuy nhiên, việc giảm bồi thường phải dựa trên hoàn cảnh cụ thể và phải có sự thương lượng hoặc phán quyết của tòa án.
Ngoài ra, nếu người bị thiệt hại cố tình để xe sai nơi quy định, không đảm bảo an toàn cho tài sản của mình hoặc biết có nguy cơ vẫn để tài sản ở đó thì họ cũng có thể bị xem là có lỗi một phần và không được yêu cầu bồi thường toàn bộ.
Tình huống giả định
Ông Trương Văn Đức phải bồi thường vì làm rơi chậu cây làm móp capo ô tô
Tháng 2/2025, ông Trương Văn Đức (ngụ tại căn hộ B1507, chung cư Hoàng Minh Tower – TP. Nha Trang) treo hai chậu hoa sứ tại lan can ngoài ban công. Một sáng trời nhiều gió, móc treo bị bung ra khiến chậu hoa rơi thẳng xuống bãi đỗ xe chung của tòa nhà, làm móp capo chiếc ô tô hiệu Toyota Vios của bà Trần Thị Huyền (căn hộ B309), gây thiệt hại gần 7 triệu đồng theo báo giá sửa chữa từ hãng.
Bà Huyền yêu cầu ông Đức bồi thường toàn bộ chi phí sửa xe. Ban quản lý chung cư tổ chức buổi làm việc ba bên, ghi nhận ông Đức có lỗi trong việc treo chậu cây không đảm bảo an toàn. Hai bên sau đó thỏa thuận mức bồi thường là 6 triệu đồng (giảm nhẹ do ông Đức chủ động hợp tác và hoàn cảnh gia đình khó khăn). Sự việc được xử lý dân sự, không cần khởi kiện ra tòa án.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Treo chậu cây tại ban công chung cư nếu không đúng quy định có thể bị xem là hành vi vi phạm quy chế sử dụng nhà chung cư. Người vi phạm có thể bị nhắc nhở, xử lý hành chính hoặc yêu cầu tháo dỡ. Nếu hành vi này gây ra thiệt hại cho người khác, như làm rơi chậu cây gây hỏng xe, thì người gây ra sự cố phải bồi thường theo nguyên tắc của Bộ luật Dân sự.
