Khắc phục hậu quả thiên tai gồm những hoạt động nào?

Khắc phục hậu quả thiên tai là hoạt động giữ vai trò then chốt nhằm bảo đảm đời sống người dân không bị gián đoạn và giảm thiểu thiệt hại kéo dài sau thiên tai. Pháp luật hiện hành đã quy định cụ thể các hoạt động cần triển khai để hỗ trợ người dân, khôi phục sản xuất và ổn định xã hội trong giai đoạn hậu thiên tai. Đồng thời, trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức và cá nhân tham gia công tác khắc phục cũng được xác định rõ ràng nhằm bảo đảm việc ứng phó diễn ra kịp thời và hiệu quả.

1. Khắc phục hậu quả thiên tai gồm những hoạt động nào?

Khoản 1 Điều 30 Luật Phòng, chống thiên tai 2013 quy định như sau:

Luật Phòng, chống thiên tai 2013

Điều 30. Hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai

1. Hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai bao gồm:

a) Tiếp tục triển khai công tác tìm kiếm cứu nạn, cứu trợ, hỗ trợ lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, nhu yếu phẩm thiết yếu khác và hỗ trợ tâm lý để ổn định đời sống của người dân;

b) Thống kê, đánh giá thiệt hại do thiên tai gây ra, nhu cầu cứu trợ, hỗ trợ và đề xuất phương án khắc phục hậu quả;

c) Hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, vật tư, trang thiết bị, nhiên liệu thiết yếu khác để phục hồi sản xuất;

d) Cung ứng vật tư, hàng hóa thiết yếu và thực hiện biện pháp quản lý giá, bình ổn thị trường;

đ) Thực hiện vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh ở khu vực bị tác động của thiên tai;

e) Sửa chữa, khôi phục, nâng cấp công trình phòng, chống thiên tai, giao thông, thông tin, thủy lợi, điện lực, trường học, cơ sở y tế và công trình hạ tầng công cộng; tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức và năng lực của cộng đồng về phòng, chống thiên tai.

...

Việc khắc phục hậu quả thiên tai không chỉ dừng lại ở cứu trợ ban đầu mà còn bao gồm các biện pháp dài hạn nhằm khôi phục sinh kế, ổn định thị trường và tái thiết cơ sở hạ tầng. Đặc biệt, việc thống kê thiệt hại và xác định nhu cầu hỗ trợ giúp cơ quan chức năng triển khai đúng và trúng các biện pháp cần thiết. Đồng thời, việc sửa chữa trường học, bệnh viện, đường sá hay hệ thống điện nước đóng vai trò trung tâm trong việc đưa đời sống và sản xuất trở lại bình thường sau thiên tai.

Tình huống giả định

Khắc phục thiệt hại sau bão tại tỉnh Thừa Thiên Huế

• Thiệt hại ban đầu và nhu cầu ổn định đời sống
  Tháng 9/2025, một cơn bão lớn đổ bộ vào tỉnh Thừa Thiên Huế gây tốc mái nhiều nhà dân, làm hư hỏng hoa màu và khiến nguồn nước sinh hoạt tại một số xã bị ô nhiễm. Người dân chủ động thu dọn vật liệu đổ nát, thống kê tài sản hư hỏng và liên hệ chính quyền xin hỗ trợ nhu yếu phẩm để duy trì sinh hoạt trước mắt.

• Triển khai hỗ trợ khẩn cấp và đánh giá thiệt hại
  Ngay sau bão, Ủy ban nhân dân tỉnh huy động lực lượng xung kích đến từng khu vực để cấp phát lương thực, nước sạch và thuốc men. Các tổ chuyên môn được cử xuống địa bàn để đánh giá mức độ thiệt hại từng hộ, đồng thời thực hiện vệ sinh môi trường, khử khuẩn và xử lý nguồn nước bẩn nhằm phòng dịch sau thiên tai.

• Phục hồi sản xuất và sửa chữa hạ tầng thiết yếu
  Trước tình trạng nhiều diện tích lúa và rau màu bị ngập úng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ người dân giống cây trồng mới, vật tư cần thiết và hướng dẫn kỹ thuật cải tạo đất. Các đơn vị chức năng cũng nhanh chóng sửa chữa lưới điện hư hỏng và khôi phục tuyến đường liên xã bị sạt lở để đảm bảo giao thông và khôi phục nhịp sống thường ngày.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Trách nhiệm thực hiện hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai được quy định như thế nào?

Khoản 2 Điều 30 Luật Phòng, chống thiên tai 2013 quy định như sau:

Luật Phòng, chống thiên tai 2013

Điều 30. Hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai

...

2. Trách nhiệm thực hiện hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai được quy định như sau:

a) Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm chủ động khắc phục hậu quả thiên tai đối với cơ sở hạ tầng, tài sản thuộc phạm vi quản lý; tham gia hỗ trợ hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai theo sự huy động của cơ quan có thẩm quyền;

b) Ủy ban nhân dân, Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp có trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác khắc phục hậu quả thiên tai trên địa bàn theo quy định tại khoản 1 Điều này;

c) Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có trách nhiệm chủ động khắc phục hậu quả thiên tai trong phạm vi quản lý và tham gia khắc phục hậu quả thiên tai khi có yêu cầu;

d) Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống thiên tai có trách nhiệm tổng hợp báo cáo đánh giá thiệt hại và nhu cầu cứu trợ, hỗ trợ từ các địa phương và các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; chỉ đạo công tác khắc phục hậu quả thiên tai và báo cáo Chính phủ về biện pháp và nguồn lực để hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai.

Nhìn tổng thể, trách nhiệm khắc phục hậu quả thiên tai được tổ chức theo mô hình phối hợp nhiều cấp, trong đó cơ sở phải chủ động xử lý bước đầu, còn chính quyền và bộ ngành triển khai các biện pháp quy mô lớn hơn khi thiệt hại vượt quá khả năng địa phương. Cách phân cấp này nhằm bảo đảm công tác khắc phục được thực hiện nhanh chóng, đồng bộ và đúng nhu cầu thực tế của người dân.

Tình huống giả định

Phối hợp khắc phục thiệt hại sau lũ quét tại Lào Cai

• Thiên tai gây thiệt hại nghiêm trọng tại địa phương

  Tháng 10/2025, một trận lũ quét bất ngờ xảy ra tại xã Phúc Khánh (tỉnh Lào Cai), làm hư hỏng hơn 40 ngôi nhà và cuốn trôi nhiều tài sản của người dân. Nhiều hộ gia đình trong vùng bị cô lập, thiếu nước sạch và lương thực trong những ngày đầu sau thiên tai.

• Chính quyền cấp xã và tỉnh triển khai ứng phó

  Ngay sau khi nắm thông tin, Ủy ban nhân dân xã Phúc Khánh phối hợp với lực lượng xung kích phòng chống thiên tai tại chỗ tổ chức hỗ trợ sơ tán, lập khu tạm trú và thống kê thiệt hại. Do mức độ sự cố vượt khả năng của địa phương, UBND xã đã báo cáo và đề nghị sự hỗ trợ từ Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai. Tỉnh nhanh chóng huy động lực lượng công an, quân đội và ngành y tế xuống hiện trường để cấp cứu, cung cấp nhu yếu phẩm và triển khai vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh.

• Hỗ trợ của bộ ngành và điều phối trung ương

  Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cử chuyên gia đánh giá thiệt hại sản xuất nông nghiệp, hỗ trợ giống cây trồng và vật tư thiết yếu cho người dân. Bộ Giao thông vận tải phối hợp cùng địa phương khẩn trương sửa chữa tuyến đường liên xã bị sạt lở. Trên cơ sở báo cáo từ tỉnh Lào Cai và các bộ ngành, Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống thiên tai tổng hợp thiệt hại, điều phối nguồn lực hỗ trợ khẩn cấp và trình Chính phủ phê duyệt phương án phục hồi sau thiên tai.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai giữ vai trò quan trọng trong việc nhanh chóng ổn định đời sống người dân và phục hồi sản xuất sau khi thiên tai xảy ra. Các hoạt động khắc phục tập trung vào cứu trợ khẩn cấp, đánh giá thiệt hại, hỗ trợ sản xuất và bảo đảm nhu yếu phẩm cho người dân để sớm ổn định sinh hoạt. Trách nhiệm thực hiện được phân định rõ ràng: cá nhân và tổ chức tự khắc phục trong phạm vi quản lý, trong khi chính quyền địa phương và cơ quan trung ương tổ chức, chỉ đạo và huy động nguồn lực để bảo đảm quá trình khắc phục diễn ra kịp thời và hiệu quả.