Thư viện Quốc gia Việt Nam là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giữ vai trò trung tâm trong hệ thống thư viện cả nước. Với chức năng thu thập, bảo quản và cung cấp nguồn tài liệu phục vụ học tập, nghiên cứu và tiếp cận thông tin, thư viện đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ di sản tri thức quốc gia. Thư viện được đặt tại Hà Nội và đồng thời thực hiện nhiều hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thư viện.
1. Thư viện Quốc gia Việt Nam có trụ sở tại đâu?
Theo Điều 1 Quyết định 888/QĐ-BVHTTDL năm 2014:
Quyết định 888/QĐ-BVHTTDL
Điều 1. Vị trí và chức năng
Thư viện Quốc gia Việt Nam là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, có chức năng: thu thập, giữ gìn di sản thư tịch của dân tộc; bổ sung, bảo quản, tổ chức khai thác và sử dụng chung vốn tài liệu trong xã hội, cung cấp thông tin phục vụ các đối tượng người sử dụng trong nước và nước ngoài.
Thư viện Quốc gia Việt Nam là Thư viện Trung tâm của cả nước (sau đây gọi tắt là Thư viện) có con dấu, tài khoản riêng theo quy định của pháp luật; trụ sở tại thành phố Hà Nội.
Thư viện Quốc gia Việt Nam là thư viện trung tâm cấp quốc gia, trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, có chức năng chính là thu thập, lưu giữ, tổ chức và phục vụ sử dụng nguồn tài liệu trong nước và quốc tế. Việc đặt trụ sở chính tại Hà Nội, thủ đô của Việt Nam, là hoàn toàn phù hợp với vai trò đầu mối trong hệ thống thư viện toàn quốc.
Không chỉ là nơi lưu trữ sách, báo, tài liệu nghiên cứu, thư viện còn là địa chỉ quan trọng trong các hoạt động hợp tác học thuật, tra cứu tư liệu quốc gia và phục vụ các sự kiện văn hóa, giáo dục có tính chất chuyên môn. Việc đặt trụ sở tại Hà Nội giúp Thư viện Quốc gia dễ dàng kết nối với các cơ quan nhà nước, viện nghiên cứu, trường đại học lớn trong cả nước, từ đó phát huy hiệu quả vai trò trung tâm của mình.
Tình huống giả định:
Người đọc tra cứu tư liệu tại Thư viện Quốc gia
Chị Nguyễn Bích Phương, nghiên cứu sinh ngành lịch sử tại Đại học Quốc gia TP.HCM, đang thực hiện đề tài luận án liên quan đến phong trào báo chí đầu thế kỷ XX. Để tiếp cận được nguồn báo chí xưa và tài liệu lưu trữ quốc gia, chị được giảng viên hướng dẫn giới thiệu ra Hà Nội làm thẻ thư viện và tra cứu tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, nơi lưu trữ nhiều ấn phẩm quý hiếm không có bản sao điện tử.
Tại đây, chị Phương được cán bộ thư viện hỗ trợ tận tình trong việc tra cứu mục lục, đăng ký mượn tài liệu và sử dụng phòng đọc chuyên biệt. Sau 3 ngày làm việc, chị đã tiếp cận được bộ báo "Nam Phong", một trong những tư liệu chính cho luận án của mình. Trụ sở thư viện nằm tại trung tâm Hà Nội, thuận tiện cho việc di chuyển, ăn ở, và làm việc với các cơ quan học thuật khác.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Thư viện Quốc gia Việt Nam hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nào?
Theo khoản 10 Điều 2 Quyết định 888/QĐ-BVHTTDL năm 2014:
Quyết định 888/QĐ-BVHTTDL
Điều 2. Nhiệm vụ và quyền hạn
...
10. Hợp tác quốc tế về lĩnh vực thư viện: tham gia các tổ chức quốc tế về thư viện, xây dựng và tiếp nhận các dự án tài trợ về lĩnh vực thư viện theo quy định của pháp luật.
...
Với vai trò là thư viện trung tâm quốc gia, Thư viện Quốc gia Việt Nam không chỉ phục vụ nhu cầu tra cứu trong nước mà còn thực hiện chức năng kết nối, chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm với hệ thống thư viện quốc tế. Hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thư viện được pháp luật cho phép và khuyến khích nhằm nâng cao năng lực quản lý, nghiệp vụ và công nghệ thông tin thư viện.
Cụ thể, thư viện có thể tham gia vào các tổ chức thư viện quốc tế như IFLA (Liên đoàn các hội thư viện quốc tế), các mạng lưới thư viện ASEAN, hoặc các diễn đàn chia sẻ tài nguyên thông tin. Đồng thời, thư viện cũng được phép tiếp nhận các dự án tài trợ về đào tạo cán bộ, nâng cấp hệ thống tra cứu, số hóa tài liệu hoặc phát triển dịch vụ thư viện điện tử, miễn là đảm bảo đúng quy định pháp luật Việt Nam và được cơ quan có thẩm quyền cho phép.
Những hoạt động này không chỉ giúp thư viện cập nhật xu hướng toàn cầu mà còn tạo điều kiện thuận lợi để người đọc trong nước tiếp cận tài liệu quốc tế nhanh chóng, chính xác và chuyên sâu hơn.
Tình huống giả định:
Thư viện Quốc gia tiếp nhận dự án số hóa tài liệu từ tổ chức quốc tế
Tháng 6/2024, Thư viện Quốc gia Việt Nam ký kết hợp tác với Tổ chức Hỗ trợ Thư viện châu Âu (EALP) để triển khai dự án “Số hóa tư liệu quý hiếm Đông Dương giai đoạn 1880–1945”. Theo thỏa thuận, phía đối tác tài trợ toàn bộ thiết bị quét tài liệu tiêu chuẩn cao và phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu số. Dự án kéo dài 12 tháng, bao gồm cả hoạt động đào tạo kỹ năng số hóa và lưu trữ tài liệu điện tử cho cán bộ thư viện.
Việc hợp tác được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, có phê duyệt của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, và được sự hỗ trợ về chuyên môn từ Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Sau khi hoàn thành, phần lớn các tài liệu quý hiếm được đưa vào cơ sở dữ liệu mở để phục vụ miễn phí cho sinh viên, nhà nghiên cứu và cộng đồng trong nước và quốc tế.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Thư viện Quốc gia Việt Nam là đơn vị thư viện trung tâm của cả nước, đặt trụ sở tại thành phố Hà Nội và trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Bên cạnh nhiệm vụ thu thập, lưu trữ và phục vụ người đọc trong nước, thư viện còn tham gia hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thư viện. Việc tham gia các tổ chức thư viện quốc tế và tiếp nhận các dự án tài trợ phù hợp giúp nâng cao năng lực chuyên môn và tăng cường kết nối tri thức toàn cầu.
