Phát hành trái phiếu quốc tế là một trong những phương thức huy động vốn quan trọng phục vụ đầu tư phát triển kinh tế quốc gia và doanh nghiệp. Trái phiếu quốc tế là loại chứng chỉ vay nợ có mệnh giá, có thời hạn, được phát hành bởi Chính phủ hoặc doanh nghiệp Việt Nam ra thị trường tài chính nước ngoài. Khi thực hiện phát hành, đơn vị phát hành bắt buộc phải xây dựng đề án phát hành trái phiếu với đầy đủ các nội dung được pháp luật quy định.
1. Trái phiếu quốc tế là gì?
Khoản 16 Điều 2 Nghị định 53/2009/NĐ-CP quy định:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
16. Trái phiếu quốc tế: là chứng chỉ vay nợ có mệnh giá, có thời hạn, có lãi, do Chính phủ hoặc các doanh nghiệp của Việt Nam phát hành để vay vốn trên thị trường tài chính quốc tế phục vụ cho nhu cầu đầu tư phát triển kinh tế.
Trái phiếu quốc tế được điều chỉnh trong Nghị định này gồm:
a) Trái phiếu Chính phủ: là trái phiếu quốc tế do Chính phủ ủy quyền cho Bộ Tài chính phát hành.
b) Trái phiếu doanh nghiệp: là trái phiếu quốc tế do các doanh nghiệp Việt Nam tự phát hành có hoặc không có bảo lãnh Chính phủ.
...
Trái phiếu quốc tế là một công cụ tài chính được phát hành bởi Chính phủ hoặc doanh nghiệp của Việt Nam ra thị trường quốc tế nhằm mục tiêu huy động vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài. Khác với trái phiếu phát hành trong nước, trái phiếu quốc tế thường được niêm yết và giao dịch trên các sàn chứng khoán hoặc thị trường tài chính nước ngoài, sử dụng ngoại tệ làm đơn vị mệnh giá và thanh toán.
Về hình thức, trái phiếu quốc tế là một loại giấy chứng nhận nợ, cam kết sẽ thanh toán cả gốc và lãi cho người sở hữu trái phiếu theo thời hạn đã thỏa thuận. Loại trái phiếu này có thể do Chính phủ phát hành để tài trợ cho các dự án quốc gia như hạ tầng, giáo dục, y tế… hoặc do doanh nghiệp phát hành để đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh, tái cấu trúc tài chính.
Trái phiếu quốc tế được chia thành hai loại chính:
-
Trái phiếu Chính phủ quốc tế: do Bộ Tài chính phát hành theo ủy quyền của Chính phủ;
-
Trái phiếu doanh nghiệp quốc tế: do doanh nghiệp phát hành, có thể được Chính phủ bảo lãnh hoặc không.
Việc phát hành trái phiếu quốc tế góp phần đa dạng hóa nguồn vốn cho nền kinh tế, giảm áp lực huy động trong nước, đồng thời tăng cường uy tín của tổ chức phát hành trên thị trường tài chính quốc tế. Tuy nhiên, hoạt động này cũng đi kèm với những yêu cầu nghiêm ngặt về hồ sơ pháp lý, tiêu chuẩn tài chính và nghĩa vụ trả nợ.
Tình huống giả định:
Doanh nghiệp phát hành trái phiếu quốc tế để mở rộng đầu tư
Công ty cổ phần Việt Long, một doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng sạch, có nhu cầu huy động vốn để triển khai dự án điện gió quy mô lớn tại Bình Thuận. Sau khi được cơ quan quản lý đồng ý chủ trương, năm 2025, công ty lập đề án phát hành trái phiếu quốc tế trị giá 100 triệu USD với kỳ hạn 10 năm, niêm yết tại thị trường Singapore.
Trái phiếu được phát hành bằng đồng USD, không có bảo lãnh Chính phủ nhưng được xếp hạng tín nhiệm bởi một tổ chức quốc tế uy tín. Sau khi hoàn thành phát hành, số vốn thu được được sử dụng đúng mục đích, dự án triển khai đúng tiến độ. Việc phát hành thành công không chỉ giúp công ty mở rộng đầu tư mà còn nâng cao uy tín trên thị trường tài chính quốc tế.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Đề án phát hành trái phiếu quốc tế cần bao gồm những nội dung gì?
Khoản 2 Điều 3 Nghị định 53/2009/NĐ-CP quy định:
Điều 3. Đề án phát hành trái phiếu
...
2. Đề án phát hành bao gồm các nội dung cơ bản sau:
a) Mục đích phát hành và mục đích sử dụng vốn phát hành;
b) Các căn cứ pháp lý để phát hành (Quyết định phê duyệt chiến lược phát triển, Quyết định phê duyệt đầu tư của cấp có thẩm quyền …);
c) Dự kiến khối lượng, cơ cấu, thời hạn trái phiếu, loại tiền phát hành và hình thức phát hành;
d) Phân tích điều kiện thị trường quốc tế để xác định lãi suất dự kiến cho trái phiếu phát hành;
đ) Dự kiến phương thức lựa chọn tổ hợp bảo lãnh phát hành, tư vấn pháp lý, các đại lý liên quan và kế hoạch phát hành;
e) Phương án sử dụng nguồn vốn, quản lý dòng tiền và xử lý các rủi ro tài chính, phương án thanh toán nợ trái phiếu.
Trước khi phát hành trái phiếu quốc tế, tổ chức phát hành như Chính phủ hoặc doanh nghiệp phải lập một đề án trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Đây không chỉ là thủ tục bắt buộc mà còn là tài liệu thể hiện rõ mục đích sử dụng vốn, căn cứ pháp lý của việc phát hành và năng lực tài chính của đơn vị phát hành.
Theo Nghị định 53/2009/NĐ-CP, đề án phải bao gồm các nội dung chính như mục đích phát hành, khối lượng trái phiếu, kỳ hạn, loại tiền, hình thức phát hành, phân tích thị trường để dự kiến lãi suất, phương án chọn tổ chức bảo lãnh, tư vấn và kế hoạch triển khai. Ngoài ra, đề án cũng cần nêu rõ phương án sử dụng vốn, kiểm soát dòng tiền, xử lý rủi ro và đảm bảo thanh toán đầy đủ gốc, lãi trái phiếu.
Một đề án được chuẩn bị đầy đủ, logic và phù hợp với điều kiện thị trường sẽ giúp quá trình phát hành diễn ra thuận lợi, đồng thời tạo được niềm tin với nhà đầu tư quốc tế và cơ quan quản lý trong và ngoài nước.
Tình huống giả định:
Bộ Tài chính trình đề án phát hành trái phiếu quốc tế để đầu tư hạ tầng giao thông
Năm 2026, Bộ Tài chính xây dựng đề án phát hành trái phiếu quốc tế trị giá 1,5 tỷ USD để đầu tư vào các dự án cao tốc trọng điểm miền Trung. Trong đề án, Bộ nêu rõ mục đích phát hành là đầu tư vào tuyến cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2, có quyết định phê duyệt của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.
Đề án phân tích chi tiết thị trường trái phiếu quốc tế, đề xuất lãi suất 5,1%/năm, kỳ hạn 10 năm, phát hành bằng USD trên thị trường Singapore. Bộ cũng trình bày kế hoạch lựa chọn tổ chức bảo lãnh, sử dụng vốn minh bạch, phương án xử lý rủi ro tỷ giá, kế hoạch trả nợ bằng nguồn thu từ thu phí hạ tầng giao thông.
Sau khi được Chính phủ phê duyệt, việc phát hành diễn ra thuận lợi nhờ đề án được chuẩn bị kỹ, đúng luật, tạo niềm tin cho nhà đầu tư.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Trái phiếu quốc tế là công cụ huy động vốn quan trọng được Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam phát hành ra thị trường quốc tế. Khi thực hiện phát hành, tổ chức phát hành bắt buộc phải xây dựng đề án với đầy đủ nội dung theo quy định, bao gồm mục đích phát hành, khối lượng trái phiếu, phân tích thị trường và phương án sử dụng vốn.