Trong các vụ việc liên quan đến nghi vấn xâm hại tình dục trẻ em, việc giám định pháp y đóng vai trò đặc biệt quan trọng nhằm xác minh dấu vết, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của trẻ. Thời gian thực hiện giám định xâm hại tình dục ở trẻ em là một trong những nội dung được pháp luật quy định rõ để đảm bảo tiến độ xử lý vụ việc. Quy định cụ thể về thời hạn giám định được nêu tại Thông tư ban hành bởi Bộ Y tế.
1. Thời gian giám định xâm hại tình dục ở trẻ em thực hiện là bao lâu?
Điểm a khoản 2 Điều 5 Thông tư 42/2024/TT-BYT quy định như sau:
Điều 5. Thời hạn giám định pháp y
...
2. Đối với các trường hợp khác được thực hiện như sau:
a) Trường hợp giám định xâm hại tình dục, xác định giới tính: không quá 09 ngày; trường hợp phải giám định ADN hoặc phải hội chẩn thì không quá 20 ngày;
...
Theo quy định trên, trong trường hợp giám định xâm hại tình dục ở trẻ em, thời hạn tối đa để thực hiện kết luận giám định là 09 ngày. Tuy nhiên, nếu vụ việc yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu như phân tích ADN hoặc phải tiến hành hội chẩn giữa các chuyên gia, thời hạn này được kéo dài tối đa 20 ngày. Việc quy định rõ ràng về thời hạn giám định giúp đảm bảo tính minh bạch, kịp thời trong quá trình xử lý các vụ việc nhạy cảm và cấp thiết liên quan đến trẻ em.
Việc giám định cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình y tế và tố tụng để vừa đảm bảo độ chính xác của kết quả, vừa bảo vệ tối đa quyền lợi và tâm lý của trẻ bị hại.
Tình huống giả định
Bé Nguyễn Thị Minh Thư (10 tuổi) sống tại huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long được gia đình đưa đến cơ quan công an địa phương trình báo sau khi nghi ngờ bị hàng xóm có hành vi xâm hại. Cơ quan chức năng lập tức trưng cầu giám định pháp y tại Trung tâm Pháp y tỉnh.
Do trên người bé Thư có dấu hiệu tổn thương và nghi vấn xâm hại tình dục, cơ quan giám định thực hiện quy trình khám và xét nghiệm theo quy định. Trong trường hợp này, vì cần phải giám định ADN để xác định dấu vết sinh học, thời hạn giám định được kéo dài lên 18 ngày. Kết quả được chuyển về cho cơ quan điều tra đúng thời hạn, góp phần làm rõ tình tiết vụ việc và xử lý nghiêm người có hành vi vi phạm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Việc tiếp xúc trẻ cần giám định xâm hại tình dục và gia đình được thực hiện như thế nào?
Mục 5 Phần III Phụ lục I Thông tư 42/2024/TT-BYT quy định như sau:
Phụ lục I
III. TIẾP NHẬN HỒ SƠ, PHÂN CÔNG NGƯỜI GIÁM ĐỊNH VÀ CHUẨN BỊ GIÁM ĐỊNH
...
5. Tiếp xúc trẻ cần giám định và gia đình hoặc người giám hộ
– Đối chiếu giấy tờ tùy thân của trẻ hoặc người giám hộ (giấy khai sinh, chứng minh nhân dân/căn cước công dân, hộ chiếu,...).
– Giải thích cho trẻ được giám định và gia đình hoặc người giám hộ (nếu có) về quy trình khám trước khi tiến hành giám định.
– Trường hợp trẻ cần cấp cứu thì báo cáo và chuyển viện phối hợp thực hiện giám định.
– Đề nghị đại diện gia đình hoặc người giám hộ chứng kiến trong quá trình khám giám định với trẻ dưới 15 tuổi.
Theo quy định trên, việc tiếp xúc với trẻ bị nghi xâm hại tình dục cần được thực hiện với sự phối hợp chặt chẽ giữa giám định viên và gia đình hoặc người giám hộ. Trước khi giám định, cán bộ chuyên môn sẽ kiểm tra giấy tờ tùy thân, đồng thời phổ biến quy trình khám cho trẻ và thân nhân hiểu rõ.
Trong trường hợp trẻ không hợp tác do rối loạn tâm lý hoặc có hạn chế về ngôn ngữ, cơ quan giám định có thể đề nghị bố trí thêm chuyên gia tâm lý, người phiên dịch hoặc người giám hộ phù hợp. Đặc biệt, khi trẻ dưới 15 tuổi, đại diện gia đình hoặc người giám hộ phải được mời chứng kiến trực tiếp toàn bộ quy trình khám giám định để đảm bảo minh bạch và quyền lợi của trẻ.
Việc tổ chức tiếp xúc đúng quy định này góp phần bảo vệ trẻ, giảm tổn thương tâm lý và tăng độ tin cậy cho kết quả giám định.
Tình huống giả định
Ngày 25/3/2025, bé Trần Nhật Linh (12 tuổi) được công an quận Ba Đình, TP. Hà Nội đưa đến trung tâm giám định y khoa sau khi nhận trình báo từ gia đình về nghi vấn xâm hại. Khi đến trung tâm, cán bộ tiếp nhận đã kiểm tra giấy khai sinh của bé và căn cước công dân của người giám hộ là mẹ ruột.
Sau đó, giám định viên giải thích rõ quy trình khám và đề nghị gia đình hợp tác, đồng thời cử một cán bộ nữ tham gia toàn bộ quá trình khám cùng mẹ của bé. Nhờ tuân thủ đầy đủ quy trình tiếp xúc đúng quy định, quá trình giám định diễn ra thuận lợi, an toàn và tạo điều kiện tốt nhất để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của trẻ.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
Kết luận
Giám định xâm hại tình dục ở trẻ em là một hoạt động mang tính chuyên môn cao và nhạy cảm. Theo quy định mới, thời hạn thực hiện giám định không vượt quá 09 ngày, có thể kéo dài đến 20 ngày nếu cần giám định ADN hoặc hội chẩn. Trong quá trình tiếp xúc trẻ và gia đình, cơ quan giám định cần thực hiện đúng quy trình, đảm bảo công khai, minh bạch, đồng thời bảo vệ tối đa quyền lợi và sự an toàn của trẻ.
