Hàng hóa không phù hợp với hợp đồng là hàng không đáp ứng mục đích sử dụng, chất lượng, mẫu hàng hoặc cách bảo quản theo thỏa thuận.
Trong thương mại, việc bảo đảm chất lượng và sự phù hợp của hàng hóa có ý nghĩa then chốt. Điều này vừa giúp bảo vệ quyền lợi cho bên mua, vừa duy trì uy tín của bên bán. Đồng thời, pháp luật cũng quy định rõ các trường hợp hàng hóa không phù hợp và trách nhiệm mà bên bán phải gánh chịu.
1. Thế nào là hàng hóa không phù hợp với hợp đồng?
Điều 39 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau:
Điều 39. Hàng hóa không phù hợp với hợp đồng
1. Trường hợp hợp đồng không có quy định cụ thể thì hàng hoá được coi là không phù hợp với hợp đồng khi hàng hoá đó thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Không phù hợp với mục đích sử dụng thông thường của các hàng hoá cùng chủng loại;
b) Không phù hợp với bất kỳ mục đích cụ thể nào mà bên mua đã cho bên bán biết hoặc bên bán phải biết vào thời điểm giao kết hợp đồng;
c) Không bảo đảm chất lượng như chất lượng của mẫu hàng hoá mà bên bán đã giao cho bên mua;
d) Không được bảo quản, đóng gói theo cách thức thông thường đối với loại hàng hoá đó hoặc không theo cách thức thích hợp để bảo quản hàng hoá trong trường hợp không có cách thức bảo quản thông thường.
2. Bên mua có quyền từ chối nhận hàng nếu hàng hoá không phù hợp với hợp đồng theo quy định tại khoản 1 Điều này.
Một hàng hóa dù được giao đúng thời hạn nhưng có thể bị coi là vi phạm hợp đồng nếu không đáp ứng công dụng như mong đợi. Quy định này bảo vệ quyền lợi của bên mua, buộc bên bán phải chịu trách nhiệm về chất lượng và sự phù hợp của hàng hóa.
Tình huống giả định
-
Ký hợp đồng mua hàng
Ngày 10/4/2025, Công ty TNHH An Phát ký hợp đồng mua 1.000 lít sơn công nghiệp từ Công ty CP Minh Tâm, thỏa thuận chất lượng theo mẫu đã gửi trước. -
Hàng hóa không phù hợp
Ngày 20/4/2025, khi giao hàng, Công ty An Phát phát hiện sơn có độ phủ kém, không đạt chất lượng như mẫu. -
Xử lý vi phạm
Ngày 05/5/2025, Công ty An Phát gửi văn bản khiếu nại, yêu cầu Công ty Minh Tâm đổi hàng và bồi thường thiệt hại. Vụ việc được đưa ra Tòa án nếu bên bán không khắc phục.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
2. Trách nhiệm đối với hàng hóa không phù hợp với hợp đồng là gì?
Điều 40 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau:
Điều 40. Trách nhiệm đối với hàng hóa không phù hợp với hợp đồng
Trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác, trách nhiệm đối với hàng hóa không phù hợp với hợp đồng được quy định như sau:
1. Bên bán không chịu trách nhiệm về bất kỳ khiếm khuyết nào của hàng hoá nếu vào thời điểm giao kết hợp đồng bên mua đã biết hoặc phải biết về những khiếm khuyết đó;
2. Trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, trong thời hạn khiếu nại theo quy định của Luật này, bên bán phải chịu trách nhiệm về bất kỳ khiếm khuyết nào của hàng hoá đã có trước thời điểm chuyển rủi ro cho bên mua, kể cả trường hợp khiếm khuyết đó được phát hiện sau thời điểm chuyển rủi ro;
3. Bên bán phải chịu trách nhiệm về khiếm khuyết của hàng hóa phát sinh sau thời điểm chuyển rủi ro nếu khiếm khuyết đó do bên bán vi phạm hợp đồng.
Nguyên tắc chung là bên bán phải bảo đảm hàng hóa phù hợp với hợp đồng cho đến thời điểm chuyển rủi ro. Nếu hàng hóa có khiếm khuyết mà bên mua không biết, bên bán vẫn phải chịu trách nhiệm kể cả sau khi giao hàng. Đặc biệt, nếu lỗi phát sinh do vi phạm nghĩa vụ của bên bán, họ phải bồi thường thiệt hại. Quy định này giúp bảo vệ lợi ích chính đáng của bên mua và ràng buộc trách nhiệm chất lượng đối với bên bán.
Tình huống giả định
-
Phát hiện hàng kém chất lượng sau giao hàng
Ngày 01/6/2025, Công ty TNHH Hòa Bình nhận lô hàng linh kiện điện tử từ Công ty CP Hoàng Minh. -
Khiếm khuyết phát hiện sau
Sau 1 tuần, khi đưa vào sản xuất, công ty phát hiện nhiều linh kiện lỗi kỹ thuật, dù hàng đã chuyển giao. -
Trách nhiệm bên bán
Ngày 15/6/2025, Công ty Hòa Bình khiếu nại. Tòa án xác định lỗi xuất phát từ bên bán trong quá trình sản xuất, buộc Công ty Hoàng Minh chịu trách nhiệm bồi thường.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
3. Kết luận
Hàng hóa không phù hợp với hợp đồng là hàng không đáp ứng mục đích, chất lượng, mẫu hàng hoặc cách bảo quản theo thỏa thuận. Bên bán có trách nhiệm bảo đảm chất lượng hàng hóa, chịu trách nhiệm về khiếm khuyết có trước hoặc phát sinh do vi phạm hợp đồng. Đây là cơ chế pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi bên mua, nâng cao tính minh bạch và công bằng trong quan hệ thương mại.
