Tạm giữ là biện pháp ngăn chặn mang tính khẩn cấp, được áp dụng khi có dấu hiệu phạm tội và cần giữ người trong thời gian ngắn để phục vụ điều tra. Pháp luật quy định rõ những trường hợp nào thì người bị bắt có thể bị tạm giữ, đồng thời đặt ra giới hạn thời gian cụ thể để bảo đảm quyền con người. Việc áp dụng biện pháp tạm giữ phải đúng căn cứ và đúng thời điểm theo quy định pháp luật.
Tạm giữ có thể áp dụng trong trường hợp nào?
Khoản 1 Điều 117 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 117. Tạm giữ
1. Tạm giữ có thể áp dụng đối với người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang, người phạm tội tự thú, đầu thú hoặc đối với người bị bắt theo quyết định truy nã.
...
Tạm giữ không phải là biện pháp áp dụng tùy tiện với mọi trường hợp bị bắt mà chỉ giới hạn trong một số hoàn cảnh cụ thể. Cụ thể, chỉ khi người đó bị bắt quả tang, đang bị truy nã, tự thú hoặc đầu thú, hoặc bị giữ theo diện khẩn cấp thì cơ quan điều tra mới có quyền ra quyết định tạm giữ. Mục đích của việc tạm giữ là để có thời gian xác minh ban đầu về hành vi phạm tội, làm rõ sự liên quan đến vụ án trước khi quyết định có khởi tố bị can hay không. Trong quá trình này, nếu không đủ căn cứ thì người bị tạm giữ phải được trả tự do ngay.
Tình huống giả định
-
Trần Minh Khoa bị bắt quả tang khi đang trộm cắp xe máy
Chiều 02/8/2025, tại phường Đông Kinh (tỉnh Lạng Sơn), anh Trần Minh Khoa bị bắt quả tang khi đang trộm cắp xe máy tại khu nhà trọ. -
Công an lập biên bản và ra quyết định tạm giữ
Sau khi đưa về trụ sở, Công an lập biên bản và ra quyết định tạm giữ để điều tra. Anh Khoa không có giấy tờ tùy thân, khai báo không rõ ràng và nghi có tiền án. -
Hồ sơ được chuyển lên để tiếp tục điều tra
Hồ sơ được chuyển lên Công an thành phố để xác minh nhân thân và tiếp tục điều tra. Biện pháp tạm giữ được áp dụng đúng quy trình.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Thời hạn tạm giữ người bị bắt là bao lâu?
Khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 118 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 118. Thời hạn tạm giữ
1. Thời hạn tạm giữ không quá 03 ngày kể từ khi Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhận người bị giữ, người bị bắt hoặc áp giải người bị giữ, người bị bắt về trụ sở của mình hoặc kể từ khi Cơ quan điều tra ra quyết định tạm giữ người phạm tội tự thú, đầu thú.
2. Trường hợp cần thiết, người ra quyết định tạm giữ có thể gia hạn tạm giữ nhưng không quá 03 ngày. Trường hợp đặc biệt, người ra quyết định tạm giữ có thể gia hạn tạm giữ lần thứ hai nhưng không quá 03 ngày.
Mọi trường hợp gia hạn tạm giữ đều phải được Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền phê chuẩn. Trong thời hạn 12 giờ kể từ khi nhận hồ sơ đề nghị gia hạn tạm giữ, Viện kiểm sát phải ra quyết định phê chuẩn hoặc quyết định không phê chuẩn.
3. Trong khi tạm giữ, nếu không đủ căn cứ khởi tố bị can thì Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải trả tự do ngay cho người bị tạm giữ; trường hợp đã gia hạn tạm giữ thì Viện kiểm sát phải trả tự do ngay cho người bị tạm giữ.
4. Thời gian tạm giữ được trừ vào thời hạn tạm giam. Một ngày tạm giữ được tính bằng một ngày tạm giam.
Thời hạn tạm giữ người bị bắt tối đa là 3 ngày kể từ khi cơ quan điều tra tiếp nhận người bị bắt hoặc ra quyết định tạm giữ. Trong trường hợp cần thiết, thời gian tạm giữ có thể được gia hạn một hoặc hai lần, mỗi lần không quá 3 ngày. Như vậy, tổng thời gian tạm giữ tối đa là 9 ngày. Việc gia hạn phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn, đảm bảo kiểm soát quyền lực và tránh việc tạm giữ kéo dài tùy tiện. Nếu trong thời gian này không có đủ căn cứ để khởi tố bị can thì người bị tạm giữ phải được trả tự do ngay.
Tình huống giả định
-
Bùi Đức Trọng bị bắt giữ
Ngày 10/9/2025, tại phường Lê Lợi (tỉnh Bắc Ninh), anh Bùi Đức Trọng bị bắt giữ do nghi liên quan đến vụ hành hung nhân viên bảo vệ trung tâm thương mại. -
Viện kiểm sát gia hạn tạm giữ
Công an phường ra quyết định tạm giữ 3 ngày để điều tra vì có nhân chứng xác nhận thấy anh Trọng tại hiện trường. Sau đó, đề nghị Viện kiểm sát gia hạn tạm giữ thêm 3 ngày để thu thập thêm chứng cứ. -
Không đủ căn cứ buộc tội, cơ quan chức năng trả tự do
Sau 6 ngày điều tra nhưng không đủ căn cứ buộc tội, cơ quan chức năng trả tự do cho anh Trọng theo đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Tạm giữ chỉ được áp dụng đối với người phạm tội quả tang, đầu thú, tự thú, bị truy nã hoặc bị giữ khẩn cấp. Thời hạn tạm giữ tối đa là 9 ngày nếu được Viện kiểm sát phê chuẩn đầy đủ các lần gia hạn. Nếu không đủ căn cứ khởi tố thì cơ quan chức năng phải trả tự do ngay cho người bị tạm giữ.
