Đối với người bị kết án tử hình, dù đang trong giai đoạn chờ thi hành án hay đã thi hành án, pháp luật vẫn quy định cụ thể về chế độ quản lý, thăm gặp và xử lý tài sản cá nhân. Việc tổ chức cho tử tù gặp người thân và việc xử lý tài sản sau thi hành án là những vấn đề pháp lý nhạy cảm nhưng cần được thực hiện chặt chẽ, đúng quy định. Trong đó, trách nhiệm bố trí phòng thăm gặp và quản lý tài sản được giao cho cơ sở giam giữ theo quy định của pháp luật hiện hành.
1. Ai là người bố trí phòng gặp thân nhân cho người bị kết án tử hình?
Điều 6 Thông tư 34/2017/TT-BCA quy định như sau:
Điều 6. Việc thăm gặp đối với người bị kết án tử hình
Việc thăm gặp đối với người bị kết án tử hình thực hiện theo khoản 2 Điều 37 của Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam.
Giám thị trại tạm giam bố trí phòng thăm gặp riêng cho người bị kết án tử hình, thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo đảm tuyệt đối an toàn.
Theo quy định trên, trách nhiệm tổ chức cho người bị kết án tử hình được gặp thân nhân không thuộc về cơ quan điều tra, viện kiểm sát hay tòa án mà thuộc thẩm quyền trực tiếp của Giám thị trại tạm giam nơi đang giam giữ người bị kết án. Việc bố trí phòng thăm gặp riêng và áp dụng các biện pháp bảo đảm an toàn là bắt buộc, nhằm tránh nguy cơ tử tù tự sát, tẩu thoát hoặc vi phạm quy định giam giữ. Đây là bước quan trọng nhằm vừa đảm bảo quyền thăm gặp của tử tù, vừa giữ vững kỷ luật, an ninh trong cơ sở giam giữ.
Tình huống giả định
Tháng 5/2025, Tòa án nhân dân TP. Hải Phòng tuyên phạt tử hình đối với bị cáo Phạm Hữu Thắng về tội giết người. Trong thời gian chờ thi hành án, gia đình ông Thắng gửi đơn đề nghị được thăm gặp theo đúng quyền của thân nhân. Sau khi kiểm tra hồ sơ và xác minh thông tin, Giám thị trại tạm giam số 1 đã bố trí phòng thăm gặp riêng tại khu giam giữ đặc biệt. Trong suốt buổi gặp, cán bộ quản giáo túc trực giám sát, đảm bảo tuyệt đối an toàn và thực hiện nghiêm các quy định của Bộ Công an.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Tài sản của người bị thi hành án tử hình có được trả lại cho người thân không?
Khoản 5 Điều 37 Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015 quy định như sau:
Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015
Điều 37. Chế độ ăn, ở và quản lý giam giữ đối với người bị kết án tử hình
...
5. Cơ sở giam giữ trả lại tiền, tài sản gửi lưu ký, đồ dùng cá nhân của người đã bị thi hành án tử hình cho thân nhân hoặc người được ủy thác của người đó....
Theo quy định trên, sau khi người bị kết án tử hình đã thi hành án, các tài sản cá nhân như tiền, giấy tờ có giá, vật dụng cá nhân đang được lưu ký tại trại giam sẽ được bàn giao lại cho thân nhân hoặc người được ủy thác hợp pháp. Việc bàn giao này được thực hiện theo thủ tục hành chính có xác nhận, nhằm đảm bảo tính minh bạch, chính xác và đúng quy trình pháp luật. Trường hợp không có người thân hoặc không có người được ủy quyền, tài sản sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật dân sự và tài sản vô chủ.
Tình huống giả định
Trần Văn Tuấn bị kết án tử hình trong vụ án giết người tại tỉnh Tiền Giang và thi hành án vào đầu năm 2025. Trước thời điểm thi hành án, ông Tuấn có gửi lưu ký tại trại giam một số tiền mặt và tư trang cá nhân. Sau khi nhận được thông báo chính thức từ trại giam, vợ ông Tuấn là bà Nguyễn Thị Mai đã làm đơn đề nghị nhận lại toàn bộ tài sản và được chấp thuận. Cơ sở giam giữ tiến hành kiểm kê, lập biên bản và bàn giao trực tiếp toàn bộ tài sản của ông Tuấn cho bà Mai theo đúng quy định tại khoản 5 Điều 37 Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc thăm gặp người bị kết án tử hình do Giám thị trại tạm giam trực tiếp bố trí, đồng thời phải bảo đảm tuyệt đối an toàn. Sau khi thi hành án tử hình, toàn bộ tài sản, tiền bạc và đồ dùng cá nhân của người đó sẽ được trả lại cho thân nhân hoặc người được ủy thác theo đúng trình tự pháp luật.
