Phạm nhân bị giam giữ trong các cơ sở thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam phải tuân thủ nhiều quy định nghiêm ngặt, không chỉ về giờ giấc, trật tự, lao động, vệ sinh cá nhân và thực hiện các nghi lễ tôn giáo đã được phê duyệt. Bên cạnh đó, người đến thăm gặp cũng phải tuân thủ nội quy nghiêm ngặt về trang phục, thời gian và cách ứng xử.
1. Chế độ sinh hoạt của phạm nhân trong cơ sở giam giữ?
Dẫn chiếu từ Điều 8 Thông tư 89/2022/TT-BQP, quy định cụ thể như sau:
Điều 8. Sinh hoạt, học tập, lao động, học nghề
1. Phạm nhân phải tôn trọng, tự giác thực hiện nếp sống văn minh; sinh hoạt, học tập, lao động có trật tự, kỷ luật chặt chẽ. Thực hiện đúng quy định về thời gian, hiệu lệnh, giảm chi tiết trong sinh hoạt, học tập, lao động, ngủ nghỉ, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể giáo dục, thể thao, vui chơi giải trí; phạm nhân nam phải cắt tóc ngắn, phạm nhân nữ phải để tóc gọn gàng; chấp hành nghiêm ngặt quản lý, kiểm tra, kiểm soát, điểm danh, kiểm tra ngày liên tục. Khi có lệnh hiệu chỉnh phải nhanh chóng sắp xếp theo tổ hợp), mặc quần áo gọn gàng và giữ trật tự. Trường hợp có cảnh báo hoặc đột xuất phải tuyệt đối kết hợp theo mệnh lệnh, chỉ dẫn của cán bộ.
2. Phạm nhân lao động, học nghề đúng nơi quy định, chấp hành nghiêm quy định an toàn, bảo vệ sinh lao động; tích cực lao động, học nghề theo hướng dẫn của Cán Bộ, không cản trở công việc của người khác. Phạm nhân có trách nhiệm bảo vệ tài sản của cơ sở giam giữ, của mình và của người khác; báo cáo thời gian để có thể quản lý cơ sở dữ liệu về các hành vi xâm phạm tài sản. Bệnh nhân đau đớn, bệnh tật được xác định cụ thể, xác định cụ thể của tế bào sẽ được nghỉ hoạt động.
3. Chấp nhận hướng dẫn nghiêm túc của bộ khi tham gia các chương trình, hoạt động giáo dục, học tập, văn hóa, văn nghệ, có thể giáo dục, giải trí vui chơi.
4. Ngoài thời gian tham gia các hoạt động giáo dục, học tập, lao động, sinh hoạt chung, phạm nhân theo tôn giáo được sử dụng mỗi tuần một lần kinh sách trong, được xuất bản, phát hành hợp pháp. Phạm nhân theo tôn giáo đăng ký với cơ sở giam giữ job use kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo cá nhân tại địa điểm, thời gian do cơ sở giam giữ phạm nhân định định và không làm ảnh hưởng đến người khác. Cơ sở giam giữ phạm nhân có trách nhiệm quản lý, kiểm tra kinh sách trước khi phạm nhân sử dụng.
Luật quy định phạm nhân trong cơ sở giam giữ của Quân đội phải tuân thủ nếp sống kỷ luật: giữ đúng thời gian sinh hoạt, mặc quần áo gọn gàng, tham gia lao động, học nghề tại nơi quy định, và có trách nhiệm bảo vệ tài sản chung. Mỗi ngày, nhân vật được kiểm tra, điểm danh, kiểm tra đầy đủ và phải tập hợp lệnh hành động được chấp nhận khi có bộ báo động hoặc yêu cầu của bộ kiểm tra. Người theo tôn giáo có quyền sử dụng kinh sách được kiểm duyệt 1 lần/tuần tại thời gian và địa điểm quy định, nhưng không ảnh hưởng đến người khác.
Ví dụ thực tế:
Cuộc sống cải tạo ở trại giam: kỷ lục, giáo dục và cơ hội làm lại từ đầu
Tại Trại giam Thanh Cẩm (Thanh Hóa), các phạm nhân sinh hoạt theo thời gian rõ ràng, bắt đầu từ 5h30 sáng với thể dục, lao động, học tập và kết thúc vào khoảng 9h tối. Các hoạt động trong trại được tổ chức khoa học rèn luyện tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và giúp đỡ người chấp hành tiến độ thích nghi với lối sống lành mạnh.
Ngoài việc lao động cải tiến, phạm nhân còn được tham gia các lớp học văn hóa, học nghề như mộc, may mặc, sửa chữa cơ khí... cùng nhiều hoạt động văn nghệ, thể thao. Những chương trình này giúp họ nâng cao kỹ năng sống, đồng thời tạo cơ hội để phục hồi nhân cách và chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng sau khi hết hạn tù. Cán bộ quản lý đóng vai trò quan trọng trong công việc định hướng, giáo dục và động viên phạm nhân cải tiến tốt. Họ không chỉ làm nhiệm vụ giám sát mà còn là thầy, người bạn đồng hành.
Đáng chú ý, phạm nhân vẫn được duy trì các mối quan hệ xã hội qua các buổi gặp gỡ thân nhân theo định kỳ. Đây là một trong những nguồn động lực giúp họ cố gắng cải thiện, nuôi dưỡng khát vọng làm lại cuộc đời. Nhiều người từng có quá khứ tiếc nuối nay đã thay đổi suy nghĩ, biết Hận thù và mong chờ một cơ hội làm lại, sống có ích sau khi được trả tự động. Qua những trải nghiệm và hỗ trợ tích cực, trại giam trở thành nơi tái sinh thiết bị con người hơn là chỉ giam giữ đơn thuần.
Nguồn: Báo Dân Trí
2. Phạm nhân có thể tự ý thay đổi vị trí của mình trong trại giam không?
Theo quy định tại khoản 4 Điều 10 Thông tin 89/2022/TT-BQP, nội dung nêu rõ:
Điều 10. Những hành vi vi phạm nghiêm trọng
...
4. Tự động thay đổi vị trí; cho mượn, sửa chữa các kiểu quần áo khác được cấp, tẩy xóa dấu đóng trên quần áo; usefire, điện trái phép; tụ tập liên hoan, ăn uống trái phép; sử dụng rượu bia, chất kích thích khác; đánh bạc, tổ chức đánh bạc, mua bán, trao đổi, vay mượn dưới mọi hình thức giữa phạm nhân với nhau hoặc với người khác; phạm nhân nam cắt tóc trọc đầu (trừ trường hợp được cho là đồng ý của cán bộ y tế), để lướt, ria mép, móng tay dài.
...
Việc phạm nhân tự ý thay đổi vị trí chỗ nằm trong trại giam không chỉ làm ảnh hưởng đến kỷ luật, trật tự nội bộ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng về mặt an ninh. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, hành vi này có thể bị lợi dụng để che giấu đồ vật cấm, cấu kết thực hiện hành vi vi phạm hoặc tạo thành nhóm người có khả năng gây mất ổn định trong buồng giam. Chính vì vậy, Thông tư 89/2022/TT-BQP quy định rõ việc cấm tuyệt đối hành vi này, bất kể lý do cá nhân hay tập thể. Mọi thay đổi chỗ nằm – nếu cần thiết – đều phải được sự cho phép bằng văn bản của cán bộ phụ trách, có sự giám sát chặt chẽ và cập nhật đầy đủ vào hồ sơ quản lý để đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho toàn bộ khu giam giữ.
Tình huống giả định:
Pham nhân bị cảnh báo vì tự động ý kiến thay đổi vị trí phòng trong trại giam
Tháng 5/2025, tại Phân trại số 2 thuộc Trại giam An Phước, phạm nhân Nguyễn Thành Vinh (35 tuổi, chấp hành án 10 năm tù về tội cướp tài sản) đã được phát hiện tự động thay đổi chỗ ở với một nhân vật khác mà không báo cáo bộ quản lý giáo dục. Khi được kiểm tra để xuất hiện trại giam đột biến, khu vực phát hiện trại giam Vinh nằm ở vị trí cửa sổ sát hại thay vì vị trí được bố trí phù hợp để cấm quản lý phạm nhân sơ đồ.
Giải thích quá trình về hành động của mình, phạm nhân Vinh cho rằng do bị mất ngủ nên muốn đổi vị trí để “thoáng hơn” và “đỡ tiếng ồn”. Tuy nhiên, Ban Giám thị trại giam khẳng định tự ý thay đổi phòng là hành vi vi phạm nội quy giam giữ, được quy định rõ tại Điều 10 Thông tư 14/2020/TT-BCA, thuộc nhóm hành vi vi phạm nghiêm trọng. Vị trí quản lý vị trí của phạm nhân không chỉ nhằm duy trì kỷ luật, trật tự mà vẫn đảm bảo an ninh, an toàn và phòng các hành vi vi phạm nội bộ.
Sau khi kiểm tra điểm và kiểm tra nội dung vi phạm, Ban Giám thị đã quyết định xử lý kỷ luật phạm nhân Nguyễn Thành Vinh bằng hình thức cảnh báo, đồng thời tổ chức sinh hoạt nội bộ an toàn giám sát để phổ biến các quy định về trật tự, nội vụ.
(Tình huống trên đây là vấn đề không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Người đến thăm phạm nhân phải tuân thủ những quy định gì?
Quy định luật hành động tại khoản 1 Điều 11 Thông tư 89/2022/TT-BQP ghi nhận:
Điều 11. Người đến thăm, tiếp theo thư giãn
1. Khi đến cơ sở giam giữ phạm nhân mặc trang phục gọn gàng, sạch sẽ, lịch sự; xuất trình đầy đủ giấy tờ đề nghị thăm quan, tiếp tục thư giãn đối với phạm nhân; hành vi nội bộ nghiêm trọng của các chuyến thăm và hướng dẫn của cán bộ chịu trách nhiệm về thời gian, địa điểm tổ chức các chuyến thăm, giải trí tiếp theo; Giữ gìn môi trường sinh hoạt, đảm bảo an toàn phòng chống dịch bệnh. Khi hết giờ thăm, tiếp theo cảm giác thoải mái không được tự động lưu lại nơi làm việc, thăm thăm cơ sở giam giữ phạm nhân.
2. Không tự ý tiếp xúc với phạm nhân; có thái độ, cử chỉ, lời nói, hành vi thiếu văn hóa, gây go, xúc phạm uy tín, danh dự của cán bộ nhiệm vụ hoặc người khác; xúi giục, giúp sức, kích động hoặc sử dụng thủ thuật khác để ép buộc phạm nhân hoặc người khác chống đối, vi phạm Nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân.
3. Người của cơ quan đại diện ngoại giao, lãnh sự nước ngoài khi đến thăm, tiếp theo lãnh sự không cho phạm nhân sử dụng điện thoại, thiết bị thông tin liên lạc, ghi âm, ghi hình; không ghi âm, ghi hình khi tham quan, tiếp tục thư giãn; không ghi âm, ghi hình tại cơ sở giam giữ phạm nhân và nơi có biển cấm quay phim, ảnh chụp; lợi ích thăm quan, tiếp tục thư giãn để kéo dài, tụ tập, có lời nói, hành động hoặc sử dụng băng rôn, khẩu hiệu, tài liệu có nội dung tuyên truyền, kích động gây mất an ninh, trật tự.
4. Người đến thăm, tiếp tục thư giãn đối với phạm nhân có quyền ý kiến, kiến nghị, phản ánh hoặc thư giãn, tố cáo những hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động của cơ sở giam giữ phạm nhân.
Việc thăm gặp phạm nhân trong các trại giam của Quân đội được thực hiện theo quy trình giám sát nghiêm ngặt để bảo đảm an ninh trật tự và kỷ luật nội bộ. Theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Thông tư 89/2022/TT-BQP, người đến thăm bắt buộc phải ăn mặc lịch sự, xuất trình đầy đủ giấy tờ tùy thân và thực hiện đúng hướng dẫn của cán bộ phụ trách. Bên cạnh đó, hành vi quay phim, chụp ảnh, ghi âm, nói chuyện không đúng thời lượng, nội dung hoặc cố tình kích động phạm nhân đều bị nghiêm cấm và xử lý ngay. Nếu đại diện cơ quan ngoại giao đến làm việc với phạm nhân, việc sử dụng máy quay, ghi âm hay thiết bị ghi hình sẽ bị kiểm soát chặt chẽ để không ảnh hưởng đến an ninh, chính sách quốc phòng và trật tự trại giam.
Tình huống giả định:
Kẻ phạm tội chỉ đến thăm vì phạm tội tại trại giam
Tháng 6/2025, bà Nguyễn Thị Lệ, chị cọp của phạm nhân Nguyễn Văn Hoà đang chấp hành dự án tại Trại giam Kênh 7 (tỉnh Kiên Giang), đến làm thủ tục thăm gặp theo lịch đã đăng ký trước. Khi đến khu vực tiếp theo, bà Lệ mặc áo bảo vệ ở dòng chữ phản ánh sáng, mang theo điện thoại di động và có thể có lời giải thích về công việc quản lý nhiệm vụ vì không được phép ghi buổi họp.
Dù quản lý trại tạm thời đã nhắc nhở về việc không sử dụng điện thoại và không ghi âm, ghi hình trong khu vực tham quan, cô Lệ vẫn lớn tiếng phản ứng và yêu cầu ghi hình vì chọn “muốn lưu kỷ niệm với em trai”. Hành vi này gây mất trật tự và ảnh hưởng đến quá trình thăm viếng của các gia đình khác. Cán bộ trại trại biên bản vi phạm, tạm đình chỉ buổi tham quan và mời bà ra khỏi khu vực.
Sau đó, Ban giám thị Trại giam Kênh 7 đã có văn bản nhắc nhở, đồng thời thông báo xác định các quy định đối với người đến tham quan: phải ăn mặc lịch sự, Khuyên thủ thuật hướng dẫn, không cảm xúc tiếp hoặc gây rối, không quay phim – chụp ảnh – ghi âm, không sử dụng điện thoại và đặc biệt không lợi ích thăm viếng để có hành vi truyền tải, kích hoạt hoặc gây mất tự động.
(Tình huống trên đây là vấn đề không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
4. Kết luận
Phạm nhân trong Quân đội phải tuân thủ đầy đủ các quy định về sinh hoạt, lao động và kỷ luật, không được tự ý thay đổi vị trí trong trại. Đồng thời, người đến thăm gặp cũng phải tuân thủ nội quy cơ sở, đảm bảo đúng quy trình, trang phục và hành vi ứng xử. Những quy định này giúp duy trì sự an toàn, trật tự và hiệu quả quản lý trong các cơ sở giam giữ thuộc Quân đội.
