Chồng ngoại tình là hành vi không chỉ vi phạm về đạo đức xã hội mà còn là ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ hôn nhân được pháp luật bảo vệ. Hành vi trên là cơ sở để người vợ có thể ly hôn, yêu cầu chia tài sản và giành quyền nuôi con. Ngoài ra, người vợ còn có quyền yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần theo quy định pháp luật.
1. Người chồng ngoại tình có bị xem là vi phạm pháp luật không?
Căn cứ khoản 1 Điều 5 và Điều 19 Luật Hôn nhân Gia đình năm 2014, Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP quy định về:
Luật Hôn nhân Gia đình năm 2014
Điều 5. Bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình
1. Quan hệ hôn nhân và gia đình được xác lập, thực hiện theo quy định của Luật này được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ.
...
Điều 19. Tình nghĩa vợ chồng
1. Vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình.
2. Vợ chồng có nghĩa vụ sống chung với nhau, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác hoặc do yêu cầu của nghề nghiệp, công tác, học tập, tham gia các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và lý do chính đáng khác.
Điều 59. Hành vi vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng
1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
b) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác;
c) Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
d) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;
đ) Cản trở kết hôn, yêu sách của cải trong kết hôn hoặc cản trở ly hôn.
2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ hoặc giữa những người có họ trong phạm vi ba đời;
b) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi;
c) Cưỡng ép kết hôn hoặc lừa dối kết hôn; cưỡng ép ly hôn hoặc lừa dối ly hôn;
d) Lợi dụng việc kết hôn để xuất cảnh, nhập cảnh, cư trú, nhập quốc tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài; hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước hoặc để đạt được mục đích khác mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình;
đ) Lợi dụng việc ly hôn để trốn tránh nghĩa vụ tài sản, vi phạm chính sách, pháp luật về dân số hoặc để đạt được mục đích khác mà không nhằm mục đích chấm dứt hôn nhân.
Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định rõ "nghĩa vụ chung thủy” là trách nhiệm bắt buộc của vợ chồng, đồng thời nghiêm cấm hành vi chung sống như vợ chồng với người khác khi đang có vợ hoặc chồng thì hành vi này được xem là căn cứ để bị xử lý hành chính theo khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, với mức phạt từ 3 đến 5 triệu đồng.
Tình huống giả định:
Anh Minh (41 tuổi) và chị Hương (39 tuổi) kết hôn từ năm 2010, có hai con chung và từng trải qua nhiều mâu thuẫn trong hôn nhân. Từ tháng 8 năm 2023, họ ly thân và không còn sống chung nhưng chưa thực hiện thủ tục ly hôn. Về mặt giấy tờ pháp lý, họ vẫn là vợ chồng hợp pháp.
Chỉ vài tháng sau khi rời nhà, anh Minh chuyển đến sống cùng một người phụ nữ tên Bích tại Quận 1, TP.HCM. Cả hai sinh hoạt chung, thuê nhà chung, và xuất hiện công khai như một cặp đôi tại nhiều sự kiện. Chị Hương, sau khi thu thập được bằng chứng từ mạng xã hội và hàng xóm, đã gửi đơn tố cáo đến Công an Quận 1 về hành vi vi phạm chế độ một vợ một chồng.
Cơ quan công an xác định hành vi của anh Minh là “chung sống như vợ chồng với người khác khi đang có vợ hợp pháp”, vi phạm nghĩa vụ chung thủy theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Căn cứ Điểm b Khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, anh Minh bị xử phạt hành chính 4.000.000 đồng và yêu cầu chấm dứt vi phạm.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Khi phát hiện chồng mình ngoại tình, người vợ có những quyền gì?
Căn cứ Điều 56, khoản 2 Điều 59, Điều 81 Luật Hôn nhân Gia đình 2014 và Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể như sau:
Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên
1. Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.
...
Điều 59. Nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn
...
2. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:
a) Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;
b) Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;
c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;
d) Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng.
...
Điều 81. Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn
1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.
2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.
3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.
Điều 592. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm
1. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:a) Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;
c) Thiệt hại khác do luật quy định.
...
Theo quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì nếu người vợ chứng minh được chồng vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ vợ chồng ví dụ như ngoại tình, làm việc sống chung không thể tiếp tục thì có quyền yêu cầu ly hôn đơn phương tại tòa án. Trong quá trình giải quyết, tòa sẽ xem xét mức độ lỗi của mỗi bên. Về tài sản, theo nguyên tắc tài sản chung được chia theo nguyên tắc chia đôi, nhưng nếu người chồng là bên có lỗi, người vợ có thể được chia phần tài sản nhiều hơn để đảm bảo công bằng. Vấn đề về quyền nuôi con, theo quy định pháp luật trong trường hợp các bên không thỏa thuận được thì tòa án sẽ giao con cho bên có điều kiện tốt nhất về kinh tế, thời gian chăm sóc và đạo đức. Ngoài ra, nếu hành vi ngoại tình gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của người vợ, thì theo Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015, người vợ có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Tình huống giả định:
Chị Nguyễn Thị Lan (32 tuổi, Hà Nội) kết hôn với anh Trần Quốc Duy, một doanh nhân thành đạt, vào năm 2014, và có hai con nhỏ. Trong mắt người ngoài, gia đình chị Lan là hình mẫu lý tưởng: ổn định, êm ấm và đầy đủ. Tuy nhiên, từ cuối năm 2022, chị bắt đầu nghi ngờ vì chồng thường xuyên về muộn, giữ điện thoại khắt khe và lảng tránh những cuộc trò chuyện về lịch trình. Đến tháng 4/2023, chị tình cờ đọc được tin nhắn đầy tình cảm từ một phụ nữ tên Minh Anh gửi cho anh Duy qua Zalo. Khi đối chất, anh Duy thừa nhận đã ngoại tình gần một năm nhưng biện minh rằng không có ý định ly hôn. Với chị Lan, sự phản bội đó là không thể tha thứ. Chị quyết định nộp đơn ly hôn.
Theo Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân như nhà đất, lợi nhuận từ công ty riêng được xác định là tài sản chung và chia đôi. Tuy nhiên, vì một bên có lỗi như hành vi ngoại tình thì Tòa có thể xem xét chia tài sản nhiều hơn cho cho chị Lan. Với hai con còn nhỏ, chị Lan có đầy đủ điều kiện để đề nghị Tòa giao quyền trực tiếp nuôi con và yêu cầu anh Duy cấp dưỡng. Ngoài ra, do chị bị tổn thương tâm lý dẫn đến mất ngủ, trầm cảm nhẹ và có hồ sơ điều trị từ bác sĩ, chị làm đơn yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần theo Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Hành vi ngoại tình của người chồng không chỉ là một vi phạm đạo đức trong hôn nhân mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi hợp pháp của người vợ. Pháp luật Việt Nam rõ ràng bảo vệ quyền lợi của người vợ trong trường hợp ly hôn do chồng ngoại tình, bao gồm quyền chia tài sản chung, quyền nuôi con và yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần.
