Người Việt Nam định cư ở nước ngoài vẫn được nhận con nuôi tại Việt Nam nếu đáp ứng đủ điều kiện. Việc nhận nuôi phải thực hiện qua Bộ Tư pháp và cơ quan ngoại giao.
Việc được nhận nuôi con nuôi là một quyền quan trọng, góp phần bảo vệ và chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Người Việt Nam đang định cư ở nước ngoài vẫn được phép nhận con nuôi tại Việt Nam nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo luật định. Thủ tục này phải thực hiện theo quy trình chặt chẽ, có sự giám sát của cơ quan nhà nước nhằm bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho trẻ em.
1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài có được nhận con nuôi tại Việt Nam?
Căn cứ vào khoản 1; khoản 2 Điều 28 và khoản 1 Điều 29 Luật Nuôi con nuôi 2010 quy định cụ thể như sau:
Điều 28. Các trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài
1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước cùng là thành viên của điều ước quốc tế về nuôi con nuôi với Việt Nam nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi.2. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài được nhận con nuôi đích danh trong các trường hợp sau đây:
a) Là cha dượng, mẹ kế của người được nhận làm con nuôi;
b) Là cô, cậu, dì, chú, bác ruột của người được nhận làm con nuôi;
c) Có con nuôi là anh, chị, em ruột của trẻ em được nhận làm con nuôi;
d) Nhận trẻ em khuyết tật, nhiễm HIV/AIDS hoặc mắc bệnh hiểm nghèo khác làm con nuôi;
đ) Là người nước ngoài đang làm việc, học tập ở Việt Nam trong thời gian ít nhất là 01 năm.
...
Điều 29. Điều kiện đối với người nhận con nuôi
1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài nhận người Việt Nam làm con nuôi phải có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật nước nơi người đó thường trú và quy định tại Điều 14 của Luật này....
Theo Luật Nuôi con nuôi 2010, người Việt Nam dù đang định cư tại nước ngoài vẫn có quyền nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi. Tuy nhiên, họ phải đáp ưng các điều kiện sau: Phải thuộc trường hợp được quy định tại khoản 1 và 2 Điều 28 và đáp ứng các điều kiện theo quy định tại điều 29 có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, hơn con nuôi ít nhất 20 tuổi, có điều kiện sức khỏe, kinh tế, chỗ ở, bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục, có tư cách đạo đức tốt. Đồng thời phải đáp ứng cả điều kiện của nước nơi họ đang định cư.
Tình huống giả định
Một người Việt Nam định cư tại Pháp xin nhận nuôi trẻ mồ côi tại Đà Nẵng
-
Bà Nguyễn Ngọc Hoa chuẩn bị hồ sơ làm hồ sơ xin nuôi con nuôi.
Bà Nguyễn Ngọc Hoa (42 tuổi, quốc tịch Việt Nam, thường trú tại Pháp) chuẩn bị hồ sơ nhận con nuôi gồm đơn xin nhận con nuôi, giấy phép cư trú tại Pháp, xác nhận thu nhập và lý lịch tư pháp. -
Bà Nguyễn Ngọc Hoa nộp hồ sơ tại Sở tư pháp Thành phố Đà Nẵng.
Bà Hoa gửi hồ sơ đến Bộ Tư pháp Việt Nam thông qua cơ quan đại diện ngoại giao. Sau đó, hồ sơ được chuyển cho Sở Tư pháp TP. Đà Nẵng để thẩm định. -
Bà Nguyễn Ngọc Hoa đủ điều điều kiện để được nhận con nuôi sau khi cơ quan có thẩm quyền thẩm định hồ sơ và được phép nhận con nuôi
Cơ quan chức năng xác minh điều kiện kinh tế, sức khỏe, đạo đức và điều kiện cư trú của bà Hoa tại Pháp. Kết quả cho thấy bà có nhà riêng tại Paris, thu nhập ổn định và không có tiền án tiền sự. Quyết định cho nhận nuôi: Sau quá trình thẩm định và lấy ý kiến trẻ, UBND TP. Đà Nẵng tổ chức lễ giao nhận, chính thức công nhận bà Hoa là mẹ nuôi hợp pháp.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài muốn nhận nuôi con nuôi tại Việt Nam thì phải làm gì?
Căn cứ vào Điều 31 và khoản 1,2,3 Điều 37 Luật Nuôi con nuôi 2010 quy định cụ thể như sau:
Điều 31. Hồ sơ của người nhận con nuôi
1. Hồ sơ của người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài nhận người Việt Nam làm con nuôi phải có các giấy tờ, tài liệu sau đây:a) Đơn xin nhận con nuôi;
b) Bản sao Hộ chiếu hoặc giấy tờ có giá trị thay thế;
c) Văn bản cho phép được nhận con nuôi ở Việt Nam;
d) Bản điều tra về tâm lý, gia đình;
đ) Văn bản xác nhận tình trạng sức khỏe;
e) Văn bản xác nhận thu nhập và tài sản;
g) Phiếu lý lịch tư pháp;
h) Văn bản xác nhận tình trạng hôn nhân;
i) Tài liệu chứng minh thuộc trường hợp được xin đích danh quy định tại khoản 2 Điều 28 của Luật này.
2. Các giấy tờ, tài liệu quy định tại điểm b, c, d, đ, e, g và h khoản 1 Điều này do cơ quan có thẩm quyền của nước nơi người nhận con nuôi thường trú lập, cấp hoặc xác nhận.
3. Hồ sơ của người nhận con nuôi được lập thành 02 bộ và nộp cho Bộ Tư pháp thông qua cơ quan trung ương về nuôi con nuôi của nước nơi người nhận con nuôi thường trú; trường hợp nhận con nuôi đích danh quy định tại khoản 2 Điều 28 của Luật này thì người nhận con nuôi có thể trực tiếp nộp hồ sơ cho Bộ Tư pháp.
...
Điều 37. Quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài và việc tổ chức giao nhận con nuôi
1. Sau khi nhận được thông báo của Bộ Tư pháp quy định tại khoản 3 Điều 36 của Luật này, Sở Tư pháp trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài.
Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ do Sở Tư pháp trình, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài.2. Ngay sau khi có quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Sở Tư pháp thông báo cho người nhận con nuôi đến Việt Nam để nhận con nuôi. Người nhận con nuôi phải có mặt ở Việt Nam để trực tiếp nhận con nuôi trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo của Sở Tư pháp; trường hợp vợ chồng xin nhận con nuôi mà một trong hai người vì lý do khách quan không thể có mặt tại lễ giao nhận con nuôi thì phải có ủy quyền cho người kia; trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn trên có thể kéo dài, nhưng không quá 90 ngày. Hết thời hạn nêu trên, nếu người nhận con nuôi không đến nhận con nuôi thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hủy quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài.
3. Sở Tư pháp đăng ký việc nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật về đăng ký hộ tịch và tổ chức lễ giao nhận con nuôi tại trụ sở Sở Tư pháp, với sự có mặt của đại diện Sở Tư pháp, trẻ em được nhận làm con nuôi, cha mẹ nuôi, đại diện cơ sở nuôi dưỡng đối với trẻ em được xin nhận làm con nuôi từ cơ sở nuôi dưỡng hoặc cha mẹ đẻ, người giám hộ của trẻ em đối với trẻ em được xin nhận làm con nuôi từ gia đình.
Việc giao nhận con nuôi phải được lập thành biên bản, có chữ ký hoặc điểm chỉ của các bên và đại diện Sở Tư pháp.
...
Để có thể nhận con nuôi tại Việt Nam với người Việt Nam định cư ở nước ngoài gồm: Chuẩn bị hồ sơ gồm đơn xin nhận con nuôi, lý lịch tư pháp, giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, chứng nhận thu nhập, chỗ ở, giấy khám sức khỏe, bản sao giấy tờ cư trú ở nước ngoài. Nộp hồ sơ thông qua cơ quan ngoại giao Việt Nam tại nước ngoài. Hồ sơ được gửi về Bộ Tư pháp để xem xét. Sở Tư pháp địa phương nơi có trẻ cần được nhận nuôi kiểm tra điều kiện của người xin nuôi. UBND cấp tỉnh ra quyết định cho nhận nuôi, tổ chức lễ giao nhận con nuôi. Quy trình này thường kéo dài từ 60 đến 120 ngày tùy tình huống cụ thể.
Tình huống giả định
Một người Việt Nam định cư tại Mỹ xin nhận nuôi trẻ bị bỏ rơi tại Hà Nội.
-
Một bé trai mới sinh bị bỏ rơi ở Hà Nội và ông Lê Minh Tuấn muốn nhận nuôi bé trai.
Một bé trai sơ sinh bị bỏ lại tại phường Bạch Mai, Hà Nội, được bàn giao cho cơ sở bảo trợ xã hội. Ông Lê Minh Tuấn ở San Francisco biết được trường hợp này và muốn nhận nuôi đứa bé. -
Ông Lê Minh Tuấn Nộp đơn xin nhận nuôi:
Ông Lê Minh Tuấn (40 tuổi, định cư tại California, Hoa Kỳ) nộp hồ sơ qua Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại San Francisco để xin nhận nuôi bé. -
Ông Lê Minh Tuấn sau khi được cơ quan thẩm định đã cho phép ông nhận nuôi trẻ.
Bộ Tư pháp chuyển hồ sơ về Sở Tư pháp Hà Nội, tiến hành xác minh điều kiện nhân thân, thu nhập và nơi ở của ông Tuấn tại Mỹ. Quyết định nhận nuôi: Sau hơn 3 tháng thẩm định, UBND TP. Hà Nội ban hành quyết định cho ông Tuấn nhận nuôi bé trai, tổ chức lễ giao nhận và ghi nhận trong sổ hộ tịch.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Người Việt Nam định cư ở nước ngoài vẫn có quyền nhận con nuôi tại Việt Nam nếu đáp ứng đủ điều kiện theo pháp luật Việt Nam và nước sở tại. Việc nhận nuôi phải trải qua thủ tục chặt chẽ với sự giám sát của Bộ Tư pháp và UBND cấp tỉnh. Điều này vừa tạo điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài có thể chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em trong nước, vừa bảo đảm quyền lợi của trẻ là được nuôi dưỡng trong môi trường tốt đẹp và an toàn.
