Sau khi chấp hành xong án phạt tù, người từng vi phạm pháp luật có cơ hội được hỗ trợ vay vốn để tái hòa nhập cộng đồng. Một trong những điều kiện quan trọng là thời gian kể từ ngày người đó hoàn thành án tù. Trong một số trường hợp, dù người đó đã được xóa án tích nhưng vẫn thuộc diện được hưởng chính sách vay vốn theo quy định pháp luật hiện hành.
1. Người được xóa án tích có được vay vốn theo diện chấp hành xong án phạt tù không?
Điều 3 Quyết định 22/2023/QĐ-TTg quy định như sau:
Điều 3. Đối tượng và điều kiện vay vốn
Đối tượng vay vốn
a) Người chấp hành xong án phạt tù bao gồm người chấp hành xong thời hạn chấp hành án phạt tù đã được cấp giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù quy định tại Luật Thi hành án hình sự và người được đặc xá đã được cấp giấy chứng nhận đặc xá quy định tại Luật Đặc xá;
...Điều kiện vay vốn
a) Người chấp hành xong án phạt tù: Có nhu cầu vay vốn; có tên trong danh sách người chấp hành xong án phạt tù về cư trú tại địa phương, chấp hành tốt các quy định của pháp luật, không tham gia các tệ nạn xã hội, do Công an cấp xã lập và được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận theo Mẫu số 01 kèm theo Quyết định này. Thời gian kể từ khi chấp hành xong án phạt tù đến thời điểm vay vốn tối đa là 05 năm;...
Theo nội dung trên, điều kiện để được hỗ trợ vay vốn là người đó phải thuộc danh sách người chấp hành xong án phạt tù tại địa phương và chưa quá 5 năm kể từ thời điểm hoàn thành án. Việc đã được xóa án tích không làm mất quyền tiếp cận chính sách nếu cá nhân vẫn đáp ứng đủ các điều kiện cần thiết. Chính sách này tạo điều kiện cho những người đã cải tạo tốt có cơ hội phát triển kinh tế và hòa nhập cộng đồng một cách tích cực, đúng định hướng hỗ trợ từ Nhà nước.
Tình huống giả định
Nguyễn Văn Duy, trú tại xã Bình Khánh, tỉnh Long An, chấp hành xong án phạt tù vào tháng 8/2021 về tội trộm cắp tài sản. Sau thời gian cải tạo, Duy có nhiều nỗ lực để làm lại cuộc đời, được chính quyền địa phương ghi nhận là công dân tốt, không vi phạm pháp luật và tích cực tham gia hoạt động cộng đồng. Tháng 10/2023, Duy làm đơn xin xác nhận vay vốn để mở cơ sở sửa xe máy tại địa phương.
Mặc dù Duy đã được xóa án tích từ đầu năm 2023, song do vẫn nằm trong khoảng thời gian 5 năm kể từ khi chấp hành xong án tù, có tên trong danh sách xác nhận của công an xã và UBND xã, nên anh đủ điều kiện được Ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ vay vốn theo đúng quy định của Quyết định 22/2023/QĐ-TTg.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người chấp hành xong án phạt tù phải tự vay vốn hay vay qua hộ gia đình?
Điều 4 Quyết định 22/2023/QĐ-TTg quy định như sau:
Điều 4. Phương thức cho vay
Đối với người chấp hành xong án phạt tù
a) Thực hiện phương thức cho vay thông qua hộ gia đình. Đại diện hộ gia đình của người chấp hành xong án phạt tù là người đứng tên vay vốn và giao dịch với Ngân hàng Chính sách xã hội. Trường hợp trong hộ gia đình không còn thành viên nào từ đủ 18 tuổi trở lên hoặc thành viên còn lại không còn sức lao động, không có đủ năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của pháp luật thì người chấp hành xong án phạt tù trực tiếp đứng tên vay vốn tại Ngân hàng Chính sách xã hội;
b) Ngân hàng Chính sách xã hội nơi cho vay thực hiện cho vay theo phương thức ủy thác cho các tổ chức chính trị - xã hội.Đối với cơ sở sản xuất kinh doanh
Ngân hàng Chính sách xã hội nơi cho vay thực hiện cho vay trực tiếp.
Theo quy định trên, phương thức vay vốn đối với cá nhân từng chấp hành án tù được thực hiện thông qua hộ gia đình, với người đại diện hộ gia đình là người đứng tên vay và giao dịch. Trường hợp không có thành viên nào đủ tuổi, đủ điều kiện về hành vi dân sự hoặc sức lao động thì người chấp hành xong án phạt tù có thể đứng tên vay trực tiếp.
Tình huống giả định
Trần Thị Thảo, ngụ tại huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh, chấp hành xong án tù vào năm 2022 và hiện cư trú tại địa phương cùng mẹ già đã ngoài 80 tuổi. Năm 2024, Thảo có kế hoạch mở tiệm bán tạp hóa nhỏ tại nhà và mong muốn vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội. Tuy nhiên, trong hộ khẩu chỉ còn mẹ Thảo – người không còn đủ sức lao động và cũng không đủ điều kiện pháp lý để đứng tên vay vốn.
Sau khi được Công an cấp xã xác nhận tình trạng cư trú và UBND xã xác nhận đơn xin vay vốn, Thảo được phép trực tiếp đứng tên vay theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 4 Quyết định 22/2023/QĐ-TTg. Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Lộc Hà đã tiến hành giải ngân vốn vay thông qua tổ chức đoàn thể địa phương theo hình thức ủy thác.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo
Kết luận
Người từng chấp hành xong án phạt tù vẫn có thể được hỗ trợ vay vốn trong vòng 5 năm kể từ ngày chấp hành xong án, kể cả khi đã được xóa án tích. Về phương thức vay, người đó sẽ vay thông qua hộ gia đình, trừ khi không còn thành viên đủ điều kiện thì mới được đứng tên trực tiếp.
