Xe đạp là phương tiện phổ biến và dễ tiếp cận trong đời sống hằng ngày, tuy nhiên không phải ai cũng nắm rõ quy tắc khi điều khiển loại xe này. Nhiều người có thói quen vừa chạy xe vừa che ô khi trời nắng hoặc mưa mà không biết rằng hành vi này có thể bị xử phạt hành chính. Người đi xe đạp cũng cần tuân thủ một số quy định cụ thể về việc chở người, đội mũ bảo hiểm hay giữ an toàn khi lưu thông trên đường.
1. Người điều khiển xe đạp vừa cầm ô vừa chạy có bị phạt không?
Căn cứ điểm h khoản 1 Điều 9 Nghị định 168/2024/NĐ-CP:
Điều 9. Xử phạt người điều khiển xe đạp, xe đạp máy, người điều khiển xe thô sơ khác vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
1. Phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Không đi bên phải theo chiều đi của mình, đi không đúng phần đường quy định;
b) Dừng xe đột ngột; chuyển hướng không báo hiệu trước;
c) Không chấp hành hiệu lệnh hoặc chỉ dẫn của biển báo hiệu, vạch kẻ đường, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm đ khoản 2, điểm c khoản 3 Điều này;
d) Vượt bên phải trong các trường hợp không được phép;
đ) Dừng xe, đỗ xe trên phần đường xe chạy ở đoạn đường ngoài đô thị nơi có lề đường;
e) Chạy trong hầm đường bộ không bật đèn hoặc không có vật phát sáng báo hiệu; dừng xe, đỗ xe trong hầm đường bộ không đúng nơi quy định; quay đầu xe trong hầm đường bộ;
g) Điều khiển xe đạp, xe đạp máy đi dàn hàng ngang từ 03 xe trở lên, xe thô sơ khác đi dàn hàng ngang từ 02 xe trở lên;
h) Người điều khiển xe đạp, xe đạp máy sử dụng ô (dù), dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác; chở người ngồi trên xe đạp, xe đạp máy sử dụng ô (dù);
i) Điều khiển xe thô sơ trong thời gian từ 18 giờ ngày hôm trước đến 06 giờ ngày hôm sau không sử dụng đèn hoặc không có báo hiệu ở phía trước và phía sau xe;
k) Để xe ở lòng đường, vỉa hè trái phép; đỗ xe ở lòng đường gây cản trở giao thông, đỗ xe trên cầu gây cản trở giao thông;
l) Không tuân thủ các quy định về dừng xe, đỗ xe tại nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt;
m) Dùng xe đẩy làm quầy hàng lưu động trên đường gây cản trở giao thông;
n) Không giảm tốc độ (hoặc dừng lại) và nhường đường khi điều khiển xe đi từ đường không ưu tiên ra đường ưu tiên, từ đường nhánh ra đường chính;
o) Xe đạp, xe đạp máy, xe xích lô chở quá số người quy định, trừ trường hợp chở người bệnh đi cấp cứu;
p) Điều khiển xe trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng chưa vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc chưa vượt quá 0,25 miligam/1 lít khí thở.
...
Việc vừa điều khiển xe đạp vừa cầm ô khi đang lưu thông trên đường là hành vi bị cấm vì tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Khi một tay cầm ô, người điều khiển không thể giữ vững tay lái bằng cả hai tay, làm giảm khả năng xử lý tình huống khẩn cấp. Tầm nhìn cũng bị che khuất, nhất là khi trời mưa hoặc gió lớn, rất dễ gây tai nạn cho bản thân và người khác.
Chính vì vậy, pháp luật quy định rõ mức xử phạt hành chính cho hành vi này trong Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Ngoài việc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng, nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng như tai nạn hoặc làm hư hỏng tài sản, người vi phạm còn có thể bị xử lý theo các quy định khác nghiêm khắc hơn.
Quy định này không chỉ áp dụng cho người điều khiển xe đạp, mà còn bao gồm cả xe đạp máy, và thậm chí người ngồi sau cũng không được dùng ô trong quá trình xe đang lưu thông.
Tình huống giả định:
-
Vừa chạy xe đạp vừa cầm ô che nắng gây tai nạn
Sáng ngày 12/7/2025, tại Thành phố Hà Nội, chị Trần Thị Bích Hằng điều khiển xe đạp đi làm trong điều kiện thời tiết nắng gắt. Do không mang theo áo chống nắng, chị Hằng vừa đạp xe vừa dùng tay trái cầm ô che đầu. Trong lúc sang đường, chị không quan sát kỹ vì ô che khuất tầm nhìn, dẫn đến va chạm với một người đi xe máy đang đi đúng làn đường. -
Người điều khiển xe máy bị thương nhẹ, xe bị trầy xước
Cú va chạm khiến người đi xe máy ngã ra đường, bị trầy xước ở tay và chân, còn xe máy bị gãy gương chiếu hậu. Người dân gần đó đã hỗ trợ sơ cứu và báo cho lực lượng chức năng đến hiện trường xử lý vụ việc. -
Chị Hằng bị lập biên bản và xử phạt hành chính
Sau khi ghi nhận sự việc và trích xuất camera khu vực, công an đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với chị Hằng, với lỗi “vừa điều khiển xe đạp vừa sử dụng ô” theo điểm h khoản 1 Điều 9 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, mức phạt là 150.000 đồng. Ngoài ra, chị Hằng còn phải bồi thường chi phí sửa xe và hỗ trợ thuốc men cho người bị va chạm.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Người đi xe đạp cần tuân thủ những quy định nào khi tham gia giao thông?
Căn cứ Điều 31 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 31. Người điều khiển, người được chở, hàng hóa xếp trên xe thô sơ
1. Người điều khiển xe đạp, xe đạp máy chỉ được chở một người, trừ trường hợp chở thêm một trẻ em dưới 07 tuổi thì được chở tối đa hai người.
2. Người điều khiển xe đạp, xe đạp máy không được thực hiện các hành vi quy định tại khoản 3 Điều 33 của Luật này; người được chở trên xe đạp, xe đạp máy khi tham gia giao thông đường bộ không được thực hiện các hành vi quy định tại khoản 4 Điều 33 của Luật này.
3. Người điều khiển, người được chở trên xe đạp máy phải đội mũ bảo hiểm theo đúng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và cài quai đúng quy cách.
4. Người điều khiển xe thô sơ chỉ được cho xe đi hàng một, nơi có phần đường dành cho xe thô sơ thì phải đi đúng phần đường quy định; khi tham gia giao thông đường bộ trong thời gian từ 18 giờ ngày hôm trước đến 06 giờ ngày hôm sau phải sử dụng đèn hoặc có báo hiệu ở phía trước và phía sau xe.
5. Hàng hóa xếp trên xe thô sơ phải bảo đảm an toàn, không gây cản trở giao thông và che khuất tầm nhìn của người điều khiển. Hàng hóa xếp trên xe không vượt quá 1/3 chiều dài thân xe và không vượt quá 01 mét phía trước và phía sau xe; không vượt quá 0,4 mét mỗi bên bánh xe.
Dù là phương tiện đơn giản và ít gây nguy hiểm hơn xe máy, ô tô, nhưng người đi xe đạp và xe đạp máy vẫn có trách nhiệm tuân thủ đầy đủ các quy tắc khi tham gia giao thông. Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 đã quy định rõ ràng về giới hạn số người được chở, trang bị an toàn, cũng như các hành vi bị cấm đối với người điều khiển xe đạp.
Người đi xe đạp chỉ được chở một người, trừ khi chở thêm một trẻ em dưới 7 tuổi thì được phép chở hai người. Việc chở ba, bốn người cùng lúc trên một chiếc xe đạp đặc biệt là ở học sinh là vi phạm luật và có thể bị xử phạt hành chính. Ngoài ra, người điều khiển xe đạp không được sử dụng ô, điện thoại, tai nghe hoặc các thiết bị điện tử khác trong khi đang đi xe.
Đối với xe đạp máy, người điều khiển và người được chở phải đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn và cài quai đúng quy cách. Ngoài các quy định riêng cho xe đạp, người đi xe cũng phải tuân thủ các nguyên tắc chung như đi đúng làn đường, không vượt đèn đỏ, không đi hàng ba, và không cản trở giao thông.
Tình huống giả định:
-
Chở ba người trên xe đạp gây cản trở giao thông
Chiều ngày 4/8/2025, tại Thành phố Đà Nẵng, em Nguyễn Quốc Bảo học sinh lớp 10 điều khiển xe đạp chở theo hai bạn học cùng lớp là em Trần Văn Hữu và em Võ Minh Trí trên cùng một chiếc xe. Cả ba đều không đội mũ bảo hiểm và đi dàn hàng ngang giữa làn đường dành cho ô tô, gây ùn tắc nhẹ tại ngã tư Nguyễn Văn Linh - Hoàng Diệu. -
Cảnh sát giao thông phát hiện và xử lý vi phạm
Tổ công tác của Đội Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ gần đó đã ra hiệu lệnh dừng xe, yêu cầu các em xuất trình giấy tờ cá nhân. Sau khi xác minh, lực lượng chức năng đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với hành vi chở quá số người quy định, đi dàn hàng ba, và không đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp máy. Phụ huynh của cả ba em được mời lên làm việc và cam kết không để tái diễn hành vi tương tự. -
Hình thức xử lý và răn đe
Căn cứ theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, em Quốc Bảo bị xử phạt 150.000 đồng, đồng thời được tuyên truyền về an toàn giao thông học đường. Nhà trường sau đó cũng tổ chức buổi sinh hoạt ngoại khóa về luật giao thông cho toàn khối học sinh.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Người điều khiển xe đạp khi tham gia giao thông phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật để đảm bảo an toàn cho chính mình và người khác. Trường hợp vừa chạy xe đạp vừa cầm ô, người vi phạm sẽ bị phạt hành chính từ 100.000 đến 200.000 đồng theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Ngoài ra, người đi xe đạp cũng phải đi đúng phần đường, không chở quá số người, và nếu đi xe đạp máy thì phải đội mũ bảo hiểm đúng chuẩn.
