Trong thời đại mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, việc lan truyền thông tin trên không gian mạng trở nên dễ dàng. Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị tích cực, không ít cá nhân, tổ chức lợi dụng môi trường này để thực hiện truyền thông bẩn, gây tổn hại đến danh dự và uy tín người khác. Hành vi đăng tải thông tin giả mạo, sai sự thật nhằm xúc phạm tổ chức, cá nhân đã được pháp luật Việt Nam liệt kê là hành vi bị nghiêm cấm. Việc xử lý các hành vi này hiện nay chủ yếu dựa vào quy định tại Luật An ninh mạng và các nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin.
1. Truyền thông bẩn là gì?
Căn cứ theo điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018:
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng
1. Sử dụng không gian mạng để thực hiện hành vi sau đây:
...
d) Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác;
...
Dù pháp luật Việt Nam chưa định nghĩa cụ thể khái niệm truyền thông bẩn, nhưng trong thực tế, đây là cách gọi chung cho những hành vi sử dụng mạng xã hội hoặc các phương tiện trực tuyến để lan truyền thông tin không đúng sự thật, gây thiệt hại đến danh dự, nhân phẩm của cá nhân hay làm tổn hại hình ảnh của tổ chức.
Truyền thông bẩn có thể được thực hiện qua bài viết, video, hình ảnh, đoạn ghi âm hoặc bình luận sai lệch. Mục đích phổ biến là hạ bệ đối thủ, gây hoang mang dư luận hoặc để công kích. Hành vi này không chỉ gây tổn thất tinh thần mà còn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, hoạt động sản xuất kinh doanh của bên bị hại.
Theo quy định tại Luật An ninh mạng, nếu thông tin lan truyền thuộc dạng bịa đặt, sai sự thật, gây hoang mang hoặc thiệt hại thì đó là hành vi bị nghiêm cấm. Trường hợp gây ảnh hưởng nghiêm trọng, ngoài xử phạt hành chính, người thực hiện hành vi còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu cấu thành tội danh liên quan đến làm nhục người khác, vu khống hoặc đưa trái phép thông tin mạng máy tính.
Tình huống giả định:
Tung tin giả nhằm bôi nhọ doanh nghiệp đối thủ
-
Chiến dịch lan truyền thông tin sai lệch
Tháng 6/2025, Công ty TNHH Dịch vụ Minh Quang (trụ sở tại Thành phố Hải Phòng) đã thuê đơn vị truyền thông để đăng tải loạt bài viết tố cáo Công ty Cổ phần Kim Nhật dùng nguyên liệu không đảm bảo trong sản xuất thực phẩm. Những nội dung này xuất hiện liên tục trên Facebook, TikTok và một số diễn đàn lớn. -
Hậu quả đối với bên bị hại
Sau khi thông tin lan truyền rộng rãi, Công ty Kim Nhật bị hàng loạt khách hàng hủy hợp đồng. Nhiều chuỗi siêu thị cũng tạm dừng phân phối sản phẩm của công ty vì e ngại uy tín bị ảnh hưởng. Kiểm tra sau đó của cơ quan chức năng cho thấy nguyên liệu sản xuất đều đạt chuẩn và thông tin lan truyền hoàn toàn bịa đặt. -
Xử lý vi phạm theo Luật An ninh mạng
Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hải Phòng xác định hành vi của Công ty Minh Quang là lan truyền thông tin sai sự thật gây thiệt hại theo điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018. Doanh nghiệp này bị xử phạt hành chính, buộc gỡ bỏ toàn bộ nội dung, đồng thời bị xem xét trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định dân sự.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Người đăng thông tin giả mạo, xúc phạm người khác sẽ bị xử lý ra sao?
Theo khoản 3 Điều 4 và điểm a khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 37 Điều 1 Nghị định 14/2022/NĐ-CP):
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền và thẩm quyền phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
3. Mức phạt tiền quy định từ Chương II đến Chương VII tại Nghị định này được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của tổ chức, trừ quy định tại Điều 106 Nghị định này. Trường hợp cá nhân có hành vi vi phạm như của tổ chức thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức.
...
Điều 101. Vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội; trang thông tin điện tử được thiết lập thông qua mạng xã hội
1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để thực hiện một trong các hành vi sau:
a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
...
3. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này.
Những người lợi dụng mạng xã hội để lan truyền thông tin giả mạo, vu khống, xúc phạm uy tín hoặc danh dự người khác sẽ bị xử phạt hành chính từ 10 đến 20 triệu đồng, đây là mức phạt dành cho tổ chức vi phạm. Nếu hành vi do cá nhân thực hiện, thì mức phạt sẽ được tính bằng một nửa, tức từ 5 đến 10 triệu đồng, theo quy định tại khoản 3 Điều 4 của cùng nghị định.
Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn bị buộc phải gỡ bỏ toàn bộ nội dung vi phạm. Trong nhiều trường hợp, hành vi này còn dẫn đến kiện tụng dân sự nếu gây thiệt hại uy tín hoặc tinh thần cho người bị hại.
Tình huống giả định:
Đăng thông tin giả xúc phạm danh dự sau mâu thuẫn cá nhân
-
Chia sẻ bài viết vu khống trên mạng xã hội
Tháng 5/2025, sau một cuộc cãi vã nội bộ tại công ty, chị Nguyễn Thị Mỹ Hạnh (30 tuổi, trú tại Thành phố Tây Ninh) đã dùng tài khoản cá nhân đăng bài viết tố cáo anh Lê Văn Tuấn, đồng nghiệp từng gạ gẫm và cư xử thiếu đứng đắn với nữ nhân viên. -
Bài viết lan truyền nhanh chóng
Nội dung được đăng kèm ảnh của anh Tuấn và nhanh chóng lan truyền trên Facebook, gây hoang mang trong nội bộ công ty. Anh Tuấn lập tức bị đình chỉ công việc chờ xác minh. Tuy nhiên, sau quá trình làm việc, Ban Giám đốc xác định không có bằng chứng nào cho thấy hành vi như bài viết mô tả. Các nhân viên nữ đều khẳng định chưa từng bị anh Tuấn quấy rối hay gạ gẫm. -
Xử phạt và yêu cầu khắc phục hậu quả
Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an Thành phố Tây Ninh xác định bài viết của chị Hạnh là thông tin sai sự thật xúc phạm cá nhân. Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, chị Hạnh bị xử phạt hành chính 10 triệu đồng và buộc phải xóa bài viết, công khai xin lỗi. Ngoài ra, anh Tuấn có quyền khởi kiện dân sự để đòi bồi thường thiệt hại về tinh thần và danh dự.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Việc lan truyền thông tin sai sự thật nhằm xúc phạm người khác trên mạng xã hội là hành vi bị nghiêm cấm và có thể bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. Hành vi này thường được nhận diện qua các hình thức truyền thông bẩn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín cá nhân hoặc tổ chức. Theo quy định người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính đến 20 triệu đồng, buộc gỡ bỏ nội dung vi phạm và chịu trách nhiệm dân sự hoặc hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
