Mua bán người là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, nhất là khi nạn nhân là trẻ em chưa đủ 16 tuổi và bị lừa đưa ra nước ngoài vì mục đích trục lợi. Trường hợp này có thể bị xử lý hình sự với mức án rất cao theo quy định của Bộ luật Hình sự. Đồng thời, pháp luật Việt Nam cũng nghiêm cấm nhiều hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 16 tuổi, bao gồm cả việc mua bán, bóc lột hay xúi giục thực hiện hành vi trái pháp luật.
1. Mua bán người dưới 16 tuổi lừa bán ra nước ngoài bị xử lý như thế nào?
Theo khoản 2 và khoản 4 Điều 151 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung bởi khoản 28 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017):
Điều 150. Tội mua bán người
...
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 08 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Vì động cơ đê hèn;
c) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 31% trở lên, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 3 Điều này;
đ) Đưa nạn nhân ra khỏi biên giới của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
e) Đối với từ 02 đến 05 người;
g) Phạm tội 02 lần trở lên.
...
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt quản chế, cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Việc mua bán người dưới 16 tuổi là một trong những tội phạm bị xử lý đặc biệt nghiêm khắc trong Bộ luật Hình sự. Trong đó, nếu hành vi mua bán được thực hiện với thủ đoạn lừa đảo, lợi dụng sự nhẹ dạ của trẻ em hoặc người giám hộ để đưa các em ra nước ngoài, thì đây được coi là tình tiết tăng nặng theo quy định tại điểm đ khoản 2 Điều 151. Mức phạt tù cho hành vi này được quy định từ 12 năm đến 20 năm, phản ánh tính chất nguy hiểm cao độ và mức độ xâm phạm nghiêm trọng đến quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển toàn diện của trẻ em.
Ngoài hình phạt tù chính, người phạm tội còn có thể phải nộp phạt từ 50 triệu đến 200 triệu đồng hoặc bị áp dụng một trong các hình phạt bổ sung như cấm cư trú, cấm hành nghề, tịch thu tài sản, nhằm hạn chế khả năng tái phạm và tăng cường tính răn đe. Đặc biệt, việc lừa đưa trẻ em ra nước ngoài có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như bị bóc lột sức lao động, xâm hại tình dục, cưỡng bức kết hôn hoặc ép buộc phạm pháp. Chính vì vậy, luật hình sự Việt Nam đặt ra một khung hình phạt rất nghiêm để bảo vệ nhóm đối tượng yếu thế này.
Ví dụ thực tế:
Ảnh nguồn từ Báo điện tử Tiếng Nói Việt Nam
-
Móc nối tổ chức đưa trẻ chưa đủ tuổi đi làm tiếp viên karaoke
Cuối năm 2021, Phạm Hoàng Em gặp Đoàn Văn Cười, chủ quán karaoke tại Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ, để bàn về việc đưa nữ tiếp viên trẻ đến làm việc. Sau thỏa thuận, Hoàng Em phụ trách quản lý tiếp viên, còn Cười thu tiền khách đến hát. Để kiểm soát nhân viên, Hoàng Em thuê Lê Nhật Hải giám sát chặt chẽ nơi ở và sinh hoạt, không cho tiếp viên ra ngoài. -
Trả tiền để “mua người”, tiếp tục khống chế và bóc lột
Đầu năm 2023, khi Hoàng Em bị bắt trong vụ án khác, Trần Văn Phát xuất hiện để nhận lại nhóm tiếp viên từ Cười. Phát đã đưa 110 triệu đồng để thanh toán “tiền nợ” của tiếp viên, đồng thời giao Hải tiếp tục quản lý, thu điện thoại, dùng roi điện đe dọa, ép buộc các cô gái tiếp khách. Trong số đó, có 3 nạn nhân chưa đủ 16 tuổi bị dụ dỗ, buộc làm việc trái ý muốn. -
Trốn thoát và tố giác, cả nhóm lĩnh án tù nghiêm khắc
Ngày 7/3/2023, hai nữ tiếp viên bỏ trốn và tố cáo sự việc với công an. Qua điều tra, công an xác định nhiều hành vi cấu thành tội mua bán người dưới 16 tuổi và giữ người trái pháp luật. Ngày 22/11/2024, TAND TP. Cần Thơ tuyên phạt:
-
Hoàng Em, Phát: mỗi người 15 năm tù
-
Đoàn Văn Cười: 12 năm tù
-
Lê Nhật Hải: 2 năm tù
-
Nguồn: Báo điện tử Tiếng Nói Việt Nam
2. Những hành vi nào bị cấm khi xâm phạm quyền của người dưới 16 tuổi?
Theo Điều 6 Luật Trẻ em 2016, quy định:
Điều 6. Các hành vi bị nghiêm cấm
1. Tước đoạt quyền sống của trẻ em.
2. Bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.
3. Xâm hại tình dục, bạo lực, lạm dụng, bóc lột trẻ em.
4. Tổ chức, hỗ trợ, xúi giục, ép buộc trẻ em tảo hôn.
5. Sử dụng, rủ rê, xúi giục, kích động, lợi dụng, lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc trẻ em thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác.
6. Cản trở trẻ em thực hiện quyền và bổn phận của mình.
7. Không cung cấp hoặc che giấu, ngăn cản việc cung cấp thông tin về trẻ em bị xâm hại hoặc trẻ em có nguy cơ bị bóc lột, bị bạo lực cho gia đình, cơ sở giáo dục, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền.
8. Kỳ thị, phân biệt đối xử với trẻ em vì đặc Điểm cá nhân, hoàn cảnh gia đình, giới tính, dân tộc, quốc tịch, tín ngưỡng, tôn giáo của trẻ em.
9. Bán cho trẻ em hoặc cho trẻ em sử dụng rượu, bia, thuốc lá và chất gây nghiện, chất kích thích khác, thực phẩm không bảo đảm an toàn, có hại cho trẻ em.
10. Cung cấp dịch vụ Internet và các dịch vụ khác; sản xuất, sao chép, lưu hành, vận hành, phát tán, sở hữu, vận chuyển, tàng trữ, kinh doanh xuất bản phẩm, đồ chơi, trò chơi và những sản phẩm khác phục vụ đối tượng trẻ em nhưng có nội dung ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em.
11. Công bố, tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ em mà không được sự đồng ý của trẻ em từ đủ 07 tuổi trở lên và của cha, mẹ, người giám hộ của trẻ em.
12. Lợi dụng việc nhận chăm sóc thay thế trẻ em để xâm hại trẻ em; lợi dụng chế độ, chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ, giúp đỡ của tổ chức, cá nhân dành cho trẻ em để trục lợi.
13. Đặt cơ sở dịch vụ, cơ sở sản xuất, kho chứa hàng hóa gây ô nhiễm môi trường, độc hại, có nguy cơ trực tiếp phát sinh cháy, nổ gần cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em, cơ sở giáo dục, y tế, văn hoá, Điểm vui chơi, giải trí của trẻ em hoặc đặt cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em, cơ sở giáo dục, y tế, văn hóa, Điểm vui chơi, giải trí của trẻ em gần cơ sở dịch vụ, cơ sở sản xuất, kho chứa hàng hóa gây ô nhiễm môi trường, độc hại, có nguy cơ trực tiếp phát sinh cháy, nổ.
14. Lấn chiếm, sử dụng cơ sở hạ tầng dành cho việc học tập, vui chơi, giải trí và hoạt động dịch vụ bảo vệ trẻ em sai mục đích hoặc trái quy định của pháp luật.
15. Từ chối, không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không kịp thời việc hỗ trợ, can thiệp, điều trị trẻ em có nguy cơ hoặc đang trong tình trạng nguy hiểm, bị tổn hại thân thể, danh dự, nhân phẩm.
Luật Trẻ em 2016 đặt ra một hệ thống các hành vi bị nghiêm cấm với mục tiêu cao nhất là bảo vệ toàn diện quyền lợi của trẻ dưới 16 tuổi bao gồm quyền sống, quyền phát triển và quyền được bảo vệ khỏi tổn hại. Những hành vi như mua bán, bóc lột lao động, ép buộc tham gia hoạt động trái pháp luật, xâm hại tình dục, bạo lực gia đình đều bị liệt kê cụ thể tại Điều 6 và có thể dẫn tới trách nhiệm hình sự hoặc hành chính tùy theo tính chất vi phạm.
Bên cạnh các hành vi mang tính trực tiếp như lạm dụng, cưỡng bức, pháp luật cũng cấm cả những hành vi gián tiếp gây hại đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em như ép buộc trẻ tảo hôn, sử dụng trẻ vào hoạt động phạm pháp, công bố thông tin cá nhân khi chưa được đồng ý, hay thậm chí việc bán rượu bia, thuốc lá cho trẻ dưới 16 tuổi cũng được xem là hành vi vi phạm.
Ngoài ra, việc không thông tin, che giấu, ngăn cản quá trình can thiệp bảo vệ trẻ em, ví dụ khi phát hiện trẻ bị bạo hành nhưng không báo cho cơ quan có thẩm quyền, cũng là một hành vi bị nghiêm cấm và có thể bị xử phạt theo luật hiện hành.
Tình huống giả định:
-
Dụ dỗ trẻ em vay tiền, ép làm việc trái pháp luật để trừ nợ
Đầu tháng 2/2025, Nguyễn Thị Minh Hồng (sinh năm 1998, trú tại TP. Hải Phòng) đăng thông tin tuyển nhân viên bán hàng online trên một nhóm Facebook. Nguyễn Gia Bảo (15 tuổi, đang học lớp 10) nhắn tin xin việc và được Hồng hứa sẽ ứng trước 3 triệu đồng để “hỗ trợ khó khăn”. Sau khi chuyển tiền, Hồng yêu cầu Bảo ký “hợp đồng cam kết trả nợ” và bắt đầu làm việc cho mình. -
Ép trẻ livestream nội dung phản cảm, cấm liên lạc với người thân
Sau khi nhận tiền, Gia Bảo được yêu cầu đến căn nhà thuê trọ tại TP. Hải Phòng để “đào tạo”. Tuy nhiên, thay vì dạy bán hàng, Hồng yêu cầu Bảo livestream ăn mặc gợi cảm, nói chuyện dung tục để hút người xem, đồng thời thu toàn bộ tiền thưởng (tiền bo) của Bảo trên nền tảng mạng xã hội. Khi Bảo phản ứng, Hồng đe dọa sẽ đăng ảnh cá nhân, bắt Bảo trả lại tiền. Hồng còn tịch thu điện thoại, cấm liên lạc về nhà, buộc Bảo phải tiếp tục “làm việc” để trừ nợ và tăng mức “phạt vi phạm hợp đồng”. -
Gia đình phát hiện và trình báo cơ quan chức năng
Đến cuối tháng 3/2025, không liên lạc được với con, gia đình Gia Bảo đã trình báo công an. Qua điều tra, Công an phát hiện hành vi của Hồng vi phạm nghiêm trọng Điều 6 Luật Trẻ em.
Vụ việc hiện được chuyển hồ sơ để xử lý theo hướng truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi bóc lột và lạm dụng trẻ em, đồng thời áp dụng biện pháp hỗ trợ tâm lý, giáo dục lại cho nạn nhân
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Việc mua bán người dưới 16 tuổi, đặc biệt khi lừa đưa ra nước ngoài hoặc cưỡng ép lao động, là hành vi bị xử lý rất nghiêm khắc theo Bộ luật Hình sự. Những người thực hiện hành vi này có thể bị phạt tù từ 12 đến 20 năm, kèm theo các hình phạt bổ sung như phạt tiền hoặc cấm hành nghề. Đồng thời, Luật Trẻ em cũng nghiêm cấm nhiều hành vi xâm phạm đến quyền và sự phát triển lành mạnh của người dưới 16 tuổi, bao gồm bóc lột, ép buộc phạm pháp, xâm hại hoặc cản trở việc bảo vệ các em.
