Trong những năm gần đây, các chương trình bán hàng qua hình thức livestream ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là trong các dịp Mega Sale hay sự kiện thương mại lớn. Nhiều doanh nghiệp và cá nhân đã áp dụng các mức giảm giá sâu để thu hút người tiêu dùng. Tuy nhiên, việc giảm giá trong Livestream bán hàng vẫn phải tuân thủ các giới hạn pháp luật nhất định về mức khuyến mại tối đa.
1. Livestream bán hàng được giảm giá tối đa bao nhiêu phần trăm?
Khoản 1, 2 Điều 7 Nghị định 81/2018/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 7. Mức giảm giá tối đa đối với hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại
1. Mức giảm giá tối đa đối với hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại không được vượt quá 50% giá bán ngay trước thời điểm khuyến mại.
2. Trường hợp tổ chức chương trình khuyến mại tập trung theo quy định tại khoản 5 Điều 6 Nghị định này thì mức giảm giá tối đa là 100%.
Ngoài ra, khoản 5 Điều 6 Nghị định 81/2018/NĐ-CP còn quy định như sau:
Điều 6. Hạn mức tối đa về giá trị hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại
5. Chương trình khuyến mại tập trung theo quy định tại khoản 4 Điều này gồm:
a) Chương trình do cơ quan nhà nước (cấp trung ương và cấp tỉnh) chủ trì tổ chức, trong một khoảng thời gian xác định, theo hình thức giờ, ngày, tuần, tháng, mùa khuyến mại nhằm thực hiện các chính sách phát triển kinh tế có mục tiêu của Quốc gia, của địa phương. Nhà nước có chính sách khuyến khích việc tổ chức các chương trình khuyến mại tập trung. Mọi thương nhân đều được quyền tham gia vào các chương trình;
b) Các đợt khuyến mại vào các dịp lễ, tết theo quy định của pháp luật lao động, gồm:
- Đợt Tết Âm lịch: 30 ngày ngay trước ngày đầu tiên của năm Âm lịch;
- Các ngày nghỉ lễ, tết khác. Thời hạn khuyến mại của từng đợt khuyến mại vào các dịp lễ, tết không được vượt quá thời gian nghỉ của các dịp lễ, tết tương ứng theo quy định của pháp luật lao động.
Thông thường, theo luật thương mại, mức giảm giá tối đa được phép áp dụng là 50% giá bán của hàng hóa, dịch vụ ngay trước thời điểm khuyến mại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt như:
-
Livestream bán hàng nằm trong dịp lễ, Tết theo quy định pháp luật;
-
Hoặc chương trình được cơ quan nhà nước (cấp tỉnh, cấp trung ương) quyết định tổ chức nhằm kích cầu tiêu dùng;
Lúc đó, pháp luật cho phép giảm giá lên đến 100%, tức là được tặng miễn phí. Bên cạnh đó, một số trường hợp đặc biệt khác cũng không áp dụng hạn mức 50%, ví dụ như hàng hóa trong diện bình ổn giá, thực phẩm tươi sống, doanh nghiệp phá sản, giải thể, thay đổi địa điểm kinh doanh...
Do đó, trước khi triển khai chương trình Livestream bán hàng có giảm giá sâu, doanh nghiệp cần xác định rõ chương trình của mình có thuộc trường hợp được giảm 100% hay không, để tránh bị xử phạt hành chính vì vi phạm quy định về khuyến mại.
Tình huống giả định
Tháng 11/2024, khi chưa đến kỳ nghỉ lễ hay dịp khuyến mại tập trung nào, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Tân Cát tổ chức một chương trình Livestream bán hàng Black Friday rầm rộ trên nền tảng mạng xã hội. Trong buổi phát trực tiếp, nhiều sản phẩm như mỹ phẩm, quần áo, giày dép… được quảng cáo là “giảm giá 100%” – tức là tặng miễn phí hoàn toàn, chỉ thu tiền vận chuyển. Chương trình nhanh chóng thu hút sự chú ý với hàng chục nghìn lượt xem, đơn đặt hàng tăng đột biến. Tuy nhiên, nhiều khách hàng và doanh nghiệp khác bày tỏ nghi ngờ về tính hợp pháp của hình thức này, cho rằng doanh nghiệp đang “lách luật”, phá giá thị trường.
Sau khi nhận phản ánh, Cục Quản lý thị trường tỉnh Bình Dương (nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính) tiến hành kiểm tra và xác định: chương trình không thuộc thời điểm lễ, Tết theo quy định, cũng không được cơ quan có thẩm quyền như UBND tỉnh hoặc bộ ngành phê duyệt là khuyến mại tập trung. Do đó, việc giảm vượt quá 50% là vi phạm Điều 7 Nghị định 81/2018/NĐ-CP.
Kết quả, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Tân Cát bị xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời buộc chấm dứt ngay hoạt động khuyến mại sai quy định. Sự việc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh các nền tảng bán hàng online ngày càng chịu sự giám sát chặt chẽ từ pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Những hàng hóa, dịch vụ nào không được khuyến mại?
Điều 5 Nghị định 81/2018/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 5. Hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại, dùng để khuyến mại
Hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại, dùng để khuyến mại thực hiện theo quy định của Luật thương mại và các quy định cụ thể sau:
1. Hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại không bao gồm rượu, xổ số, thuốc lá, sữa thay thế sữa mẹ, thuốc chữa bệnh cho người kể cả các loại thuốc đã được phép lưu thông theo quy định của Bộ Y tế (trừ trường hợp khuyến mại cho thương nhân kinh doanh thuốc) dịch vụ khám, chữa bệnh của cơ sở y tế công lập, dịch vụ giáo dục của cơ sở công lập, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập, hàng hóa, dịch vụ bị cấm lưu hành tại Việt Nam và các hàng hóa, dịch vụ khác bị cấm khuyến mại theo quy định của pháp luật.
2. Hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại không bao gồm rượu, xổ số, thuốc lá, thuốc chữa bệnh cho người kể cả các loại thuốc đã được phép lưu thông theo quy định của Bộ Y tế (trừ trường hợp khuyến mại cho thương nhân kinh doanh thuốc), hàng hóa, dịch vụ bị cấm lưu hành tại Việt Nam và các hàng hóa, dịch vụ bị cấm khuyến mại khác theo quy định của pháp luật.
Dù hình thức khuyến mại có thể rất đa dạng – tặng kèm, giảm giá, quay số, livestream giảm sâu… – nhưng không phải mặt hàng nào cũng được phép áp dụng. Pháp luật liệt kê rõ một số nhóm hàng hóa và dịch vụ đặc biệt bị cấm khuyến mại nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự an sinh xã hội và tránh biến tướng thương mại:
-
Các mặt hàng có tính độc hại cao như rượu, thuốc lá, xổ số;
-
Dược phẩm, sản phẩm y tế như thuốc chữa bệnh, sữa thay thế sữa mẹ (do liên quan đến khuyến khích tiêu dùng thiếu kiểm soát);
-
Dịch vụ công lập mang tính thiết yếu như khám chữa bệnh và giáo dục tại cơ sở công lập.
Ngoài ra, nếu mặt hàng nằm trong danh mục bị cấm lưu hành hoặc hạn chế kinh doanh, thì đương nhiên không được phép khuyến mại dưới bất kỳ hình thức nào. Thương nhân vi phạm quy định này có thể bị xử phạt hành chính, buộc chấm dứt chương trình khuyến mại, và trong một số trường hợp nghiêm trọng – có thể bị đình chỉ hoạt động kinh doanh.
Tình huống giả định
Tháng 3/2025, trong chiến dịch quảng bá đầu năm, Chuỗi nhà thuốc An Hưng, một hệ thống dược phẩm có mặt tại nhiều tỉnh thành lớn, phát động chương trình “Mua 2 tặng 1” áp dụng cho nhóm thuốc cảm cúm, hạ sốt, giảm đau phổ biến như paracetamol, ibuprofen, loratadin… Chương trình được giới thiệu rầm rộ thông qua các buổi livestream bán hàng trên nền tảng mạng xã hội, thu hút hàng chục nghìn lượt xem và tương tác. Dưới danh nghĩa “ưu đãi vì sức khỏe cộng đồng”, đội ngũ bán hàng liên tục nhấn mạnh chương trình có số lượng giới hạn, khuyến khích người tiêu dùng đặt hàng ngay trong lúc phát trực tiếp để được tặng sản phẩm.
Tuy nhiên, sau khi tiếp nhận thông tin phản ánh từ các chuyên gia dược và cơ sở kinh doanh dược hợp pháp khác, Cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội tiến hành kiểm tra và xác định: hoạt động khuyến mại này đã vi phạm Điều 5 Nghị định 81/2018/NĐ-CP. Cụ thể, các loại thuốc đang được tặng thêm đều là thuốc chữa bệnh cho người, thuộc nhóm không được phép khuyến mại, ngoại trừ một số trường hợp rất hạn chế trong chuỗi cung ứng nội bộ giữa các thương nhân.
Với hành vi trên, chuỗi nhà thuốc An Hưng bị xử phạt hành chính theo quy định, đồng thời bị buộc dừng ngay toàn bộ chương trình khuyến mại, gỡ bỏ các nội dung quảng bá sai phạm trên mạng xã hội và nền tảng thương mại điện tử.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Khuyến mại qua hình thức Livestream bán hàng ngày càng phổ biến nhưng vẫn phải tuân thủ các giới hạn pháp lý nhất định. Theo quy định hiện hành, mức giảm giá tối đa thường không vượt quá 50%, trừ một số trường hợp đặc biệt được phép giảm đến 100%. Đồng thời, không phải mọi loại hàng hóa hay dịch vụ đều được phép khuyến mại, đặc biệt là những mặt hàng liên quan đến sức khỏe và an sinh xã hội.
