Kê khai tài sản, thu nhập là trách nhiệm bắt buộc của cán bộ, công chức để đảm bảo minh bạch và phòng, chống tham nhũng. Công chức kê khai không trung thực có thể bị kỷ luật, thậm chí bãi nhiệm chức vụ tùy mức độ vi phạm. Người đứng đầu cơ quan nếu thiếu trách nhiệm trong quản lý kê khai cũng đối mặt với kỷ luật nghiêm khắc.
Công Chức Kê Khai Tài Sản Không Trung Thực Có Bị Bãi Nhiệm Không?
Căn cứ tại Điều 51 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 quy định về việc xử lý hành vi kê khai tài sản, thu nhập không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực như sau:
Luật Phòng, chống tham nhũng 2018
Điều 51. Xử lý hành vi kê khai tài sản, thu nhập không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực
1. Người ứng cử đại biểu Quốc hội, người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân mà kê khai tài sản, thu nhập không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực thì bị xóa tên khỏi danh sách những người ứng cử.
2. Người được dự kiến bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử giữ chức vụ mà kê khai tài sản, thu nhập không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực thì không được bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử vào chức vụ đã dự kiến.
3. Người có nghĩa vụ kê khai không thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này mà kê khai tài sản, thu nhập không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, bị xử lý kỷ luật bằng một trong các hình thức cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức, buộc thôi việc hoặc bãi nhiệm; nếu được quy hoạch vào các chức danh lãnh đạo, quản lý thì còn bị đưa ra khỏi danh sách quy hoạch; trường hợp xin thôi làm nhiệm vụ, từ chức, miễn nhiệm thì có thể xem xét không kỷ luật.
4. Quyết định kỷ luật được công khai tại cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi người bị xử lý kỷ luật làm việc.
Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 quy định rõ rằng bất kỳ ai có nghĩa vụ kê khai tài sản nhưng thực hiện không trung thực sẽ bị xử lý kỷ luật. Các mức xử lý được xác định dựa trên mức độ vi phạm, từ nhẹ nhất là cảnh cáo cho đến nặng nhất là bãi nhiệm hoặc buộc thôi việc.
Cụ thể, nếu một công chức không trung thực trong việc kê khai tài sản phục vụ công tác cán bộ, hoặc không giải trình được nguồn gốc hợp pháp của tài sản tăng thêm, thì ngoài việc bị loại khỏi quy hoạch, họ có thể bị cách chức, thậm chí bãi nhiệm khỏi vị trí đang nắm giữ.
Ví dụ thực tế
Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ công bố ngày 8/5/2025, trong quý I/2025, cả nước có 125.002 cán bộ, công chức thực hiện kê khai tài sản, thu nhập. Qua xác minh 642 trường hợp, cơ quan chức năng phát hiện 2 công chức kê khai không trung thực, dẫn đến việc bị kỷ luật. Dù báo cáo không nêu rõ danh tính hay hình thức kỷ luật cụ thể (cảnh cáo, giáng chức, bãi nhiệm…), hành vi vi phạm đã được xử lý theo khoản 3 Điều 51 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018, quy định rằng công chức kê khai không trung thực sẽ bị kỷ luật tùy mức độ, có thể lên đến bãi nhiệm chức vụ. Quyết định kỷ luật được công khai tại cơ quan nơi 2 công chức này làm việc, nhằm răn đe và đảm bảo minh bạch.
Nguồn: Báo Tuổi Trẻ
Người đứng đầu đơn vị để xảy ra vi phạm trong kê khai tài sản có bị xử lý không?
Tại khoản 1 Điều 21 Nghị định 130/2020/NĐ-CP quy định:
Điều 21. Xử lý hành vi vi phạm khác trong kiểm soát tài sản, thu nhập
1. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị thiếu trách nhiệm trong tổ chức việc kê khai, công khai bản kê khai, nộp bản kê khai thì tùy theo tính chất, mức độ mà bị xử lý kỷ luật bằng một trong các hình thức khiển trách, cảnh cáo, giáng chức.
...
Không chỉ người kê khai bị xử lý nếu vi phạm, mà người đứng đầu cơ quan, tổ chức nơi công chức công tác cũng phải chịu trách nhiệm quản lý, kiểm tra, đối chiếu thông tin kê khai tài sản của cấp dưới. Nếu không tổ chức thu nhận đúng hạn, không công khai minh bạch theo quy định, hoặc để xảy ra vi phạm trong hệ thống của mình mà không phát hiện – thì chính người lãnh đạo đó cũng bị xử lý.
Các hình thức kỷ luật có thể từ khiển trách (nếu sơ suất), cảnh cáo (nếu có dấu hiệu buông lỏng quản lý) hoặc giáng chức nếu để nhiều sai phạm tồn tại có hệ thống.
Tình huống giả định
Ông Trần Văn Nam, 50 tuổi, là giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Bình Định, chịu trách nhiệm giám sát việc kê khai tài sản của công chức trong sở. Năm 2024, ông Nam không tổ chức tập huấn kê khai hằng năm và không kiểm tra các bản kê khai trước khi nộp, dẫn đến 10 công chức kê khai thiếu thông tin về tài sản, bao gồm bất động sản và tài khoản ngân hàng. Thanh tra tỉnh Bình Định phát hiện sai sót trong đợt kiểm tra ngẫu nhiên, kết luận ông Nam thiếu trách nhiệm trong tổ chức kê khai.
Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Bình Định áp dụng khoản 1 Điều 21 Nghị định 130/2020/NĐ-CP, xử lý ông Nam bằng hình thức cảnh cáo và yêu cầu khắc phục hậu quả bằng cách tổ chức lại quy trình kê khai. Quyết định kỷ luật được công khai tại sở, gây ảnh hưởng đến uy tín của ông Nam. Ông thừa nhận sai lầm, cam kết tổ chức tập huấn và kiểm tra kỹ lưỡng trong tương lai. Vụ việc này cho thấy người đứng đầu cần thực hiện đầy đủ trách nhiệm giám sát kê khai tài sản, nếu không sẽ đối mặt với kỷ luật, dù không trực tiếp vi phạm. Nếu ông Nam chủ động hướng dẫn và kiểm tra từ đầu, sở đã tránh được sai sót và ông không bị kỷ luật.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo.)
Kết luận
Kê khai tài sản, thu nhập là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo minh bạch và phòng, chống tham nhũng trong bộ máy công quyền. Công chức kê khai không trung thực có nguy cơ bị bãi nhiệm hoặc các hình thức kỷ luật khác, tùy mức độ vi phạm. Cán bộ, công chức cần kê khai trung thực, giải trình rõ nguồn gốc tài sản để tránh hậu quả pháp lý. Người đứng đầu cơ quan nếu thiếu trách nhiệm trong quản lý kê khai cũng bị kỷ luật, từ khiển trách đến giáng chức, nhằm đảm bảo quy trình minh bạch và hiệu quả.
