Trong các vụ án hình sự, việc khám nghiệm hiện trường đóng vai trò quan trọng để thu thập dấu vết, vật chứng và thông tin phục vụ điều tra. Lực lượng kỹ thuật hình sự là đơn vị chuyên trách, giữ nhiệm vụ triển khai công tác này một cách chính xác và khoa học. Khi được yêu cầu phối hợp khám nghiệm, họ cần thực hiện đầy đủ các bước nghiệp vụ và tuân thủ quy trình chặt chẽ theo quy định pháp luật.
1. Lực lượng kỹ thuật hình sự cần thực hiện những nhiệm vụ gì khi được yêu cầu khám nghiệm hiện trường?
Khoản 2 Điều 3 Thông tư 98/2024/TT-BCA quy định như sau:
Thông tư 98/2024/TT-BCA
Điều 3. Chuẩn bị lực lượng, phương tiện khám nghiệm hiện trường
...
2. Đối với lực lượng Kỹ thuật hình sự:
Khi nhận được yêu cầu tham gia khám nghiệm hiện trường, lực lượng Kỹ thuật hình sự cần:a) Phân công cán bộ khám nghiệm hiện trường chuyên trách tham gia khám nghiệm. Phân công giám định viên có chuyên môn phù hợp để tham gia phối hợp khám nghiệm (nếu cần thiết);
b) Chuẩn bị các phương tiện kỹ thuật chuyên dùng như: Vali khám nghiệm hiện trường; máy ảnh, máy ghi hình; nguồn sáng các loại, phương tiện, thiết bị, hóa chất phát hiện và thu thập dấu vết, vật chứng, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử; thước dây, thước tỷ lệ, túi thu mẫu, các phương tiện, thiết bị kỹ thuật chuyên dùng khác (nếu có), các biểu mẫu, biên bản có liên quan.
...
Theo quy định trên, lực lượng kỹ thuật hình sự không chỉ cần điều động cán bộ chuyên trách mà còn phải chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị phù hợp với từng loại hiện trường cụ thể. Đây là bước quan trọng nhằm đảm bảo hiệu quả trong việc phát hiện, thu thập và bảo quản dấu vết, vật chứng có liên quan đến hành vi phạm tội.
Việc phân công đúng người, đúng chuyên môn kết hợp với phương tiện chuyên dụng như vali kỹ thuật, hóa chất truy dấu vết, thiết bị ghi hình... là điều kiện thiết yếu để bảo đảm tính khoa học, chính xác trong từng bước của quy trình khám nghiệm.
Tình huống giả định
Vào sáng ngày 12/5/2025, Công an TP. Thủ Đức (TP.HCM) nhận được tin báo về một vụ án mạng xảy ra tại căn hộ chung cư trên đường Nguyễn Duy Trinh. Lực lượng điều tra nhanh chóng đề nghị Phòng Kỹ thuật hình sự Công an TP.HCM phối hợp khám nghiệm hiện trường. Ngay khi tiếp nhận yêu cầu, lãnh đạo phòng đã phân công trung tá Nguyễn Quang Dũng – cán bộ giám định hiện trường chuyên trách – cùng một giám định viên sinh học tham gia tổ khám nghiệm.
Trước khi lên đường, tổ công tác đã chuẩn bị đầy đủ vali khám nghiệm, máy ảnh, đèn chiếu sáng, thuốc phát hiện vết máu, mẫu thu DNA, thước đo dấu vết và các biểu mẫu phục vụ biên bản. Việc chuẩn bị đầy đủ cả nhân sự và phương tiện giúp quá trình khám nghiệm hiện trường diễn ra thuận lợi, kịp thời thu giữ được các dấu vết máu và vân tay nghi của đối tượng nghi phạm tại hiện trường vụ án.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Khám nghiệm hiện trường cần tuân theo những nguyên tắc nào?
Điều 2 Thông tư 98/2024/TT-BCA quy định như sau:
Thông tư 98/2024/TT-BCA
Điều 2. Nguyên tắc khám nghiệm hiện trường
Khám nghiệm hiện trường phải tuân thủ quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, quy định của Thông tư này và các văn bản pháp luật khác có liên quan đến công tác khám nghiệm hiện trường.
Nhanh chóng, kịp thời, thận trọng, tỷ mỷ, khách quan, toàn diện, khoa học và chính xác.
Người chủ trì khám nghiệm hiện trường phải phối hợp chặt chẽ với lực lượng khám nghiệm hiện trường và các thành phần tham gia khám nghiệm hiện trường khác, đảm bảo sự chỉ đạo tập trung, thống nhất và phải chịu trách nhiệm chung về kết quả khám nghiệm hiện trường.
Quá trình khám nghiệm hiện trường phải đảm bảo an toàn cho lực lượng khám nghiệm hiện trường và các thành phần tham gia khám nghiệm.
Việc cung cấp thông tin, chuyển giao tài liệu, kết quả công tác khám nghiệm hiện trường phải tuân thủ các quy định của pháp luật và ngành Công an.
Theo quy định trên, công tác khám nghiệm hiện trường không chỉ yêu cầu tính chính xác về mặt nghiệp vụ mà còn đòi hỏi việc tuân thủ đúng quy trình, đảm bảo phối hợp chặt chẽ và bảo mật thông tin.
Người chủ trì phải điều phối hiệu quả giữa các lực lượng tham gia và chịu trách nhiệm toàn diện về kết quả cuối cùng. Việc thực hiện khám nghiệm cần kết hợp yếu tố nhanh chóng và kỹ lưỡng nhằm không bỏ sót dấu vết quan trọng, đồng thời vẫn bảo đảm an toàn cho tất cả các thành viên tổ công tác trong suốt quá trình làm việc.
Tình huống giả định
Ngày 25/6/2025, tại khu vực ven sông Cổ Cò (TP. Hội An, tỉnh Quảng Nam) xảy ra một vụ cháy lán trại nghi có yếu tố tội phạm. Nhận tin báo, lực lượng điều tra hình sự phối hợp với Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Quảng Nam tiến hành khám nghiệm hiện trường ngay trong buổi sáng cùng ngày. Do khu vực xảy ra cháy nằm trong rừng dương, đường đi hiểm trở và hiện trường chưa được dập tắt hoàn toàn, tổ công tác được yêu cầu sử dụng các thiết bị bảo hộ và chuẩn bị đèn chiếu sáng công suất lớn.
Người chủ trì khám nghiệm là thiếu tá Trần Ngọc Lợi đã trực tiếp điều hành, yêu cầu các thành viên làm việc theo nhóm nhỏ để phân tích hiện trường theo từng khu vực, sử dụng máy ghi hình toàn cảnh và phân tích dấu vết cháy. Tất cả dấu vết, vật chứng và mẫu tro được thu thập theo đúng quy trình. Sau đó, các thông tin, tài liệu liên quan được niêm phong và chuyển giao cho cơ quan điều tra đúng quy định. Nhờ tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc khám nghiệm, công tác thu thập chứng cứ tại hiện trường diễn ra an toàn, hiệu quả và không phát sinh sai sót.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Khám nghiệm hiện trường là bước quan trọng trong quá trình điều tra vụ án hình sự và cần được thực hiện đúng trình tự pháp luật. Khi được yêu cầu, lực lượng kỹ thuật hình sự phải chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thiết bị chuyên dùng. Quá trình khám nghiệm cần tuân thủ nguyên tắc nhanh chóng, khoa học, khách quan và bảo đảm an toàn.
