Khi xử lý vụ án hình sự, có những nội dung cần đến kiến thức chuyên môn mà cơ quan tố tụng không thể tự xác định. Trong những trường hợp đó, kết luận giám định được dùng để làm rõ bản chất, nguyên nhân hoặc hậu quả của sự việc liên quan. Pháp luật đã quy định rõ ràng về kết luận giám định và điều kiện để văn bản này được công nhận là chứng cứ trong tố tụng hình sự.
Kết luận giám định trong tố tụng hình sự là gì?
Khoản 1 Điều 100 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 100. Kết luận giám định
1. Kết luận giám định là văn bản do cá nhân hoặc cơ quan, tổ chức giám định lập để kết luận chuyên môn về những vấn đề được trưng cầu, yêu cầu giám định.
...
Kết luận giám định là một hình thức chứng cứ riêng biệt trong tố tụng hình sự, được lập ra bởi cá nhân hoặc tổ chức có chuyên môn được mời tham gia vụ án với tư cách người giám định. Những vấn đề cần giám định có thể liên quan đến thương tích, dấu vết, giọng nói, chữ viết, mẫu ADN, hàm lượng chất cấm, thiệt hại tài sản, nguyên nhân cháy nổ… Việc trưng cầu hoặc yêu cầu giám định có thể do cơ quan tố tụng hoặc các bên tham gia tố tụng thực hiện và nội dung kết luận sẽ giúp làm rõ các tình tiết chuyên môn, từ đó hỗ trợ cho việc định tội hoặc minh oan trong vụ án.
Tình huống giả định
-
Nguyễn Văn Minh bị cáo buộc dùng gậy sắt đánh người khác
Tại tỉnh Lạng Sơn, bị can Nguyễn Văn Minh bị cáo buộc dùng gậy sắt đánh người khác, gây chấn thương sọ não. -
Cơ quan điều tra trưng cầu giám định pháp y
Cơ quan điều tra trưng cầu giám định pháp y tại Trung tâm Giám định pháp y tỉnh Lạng Sơn để xác định tỷ lệ thương tích của bị hại. -
Hội đồng xét xử sử dụng kết luận pháp y
Giám định kết luận tổn thương cơ thể là 21%, được lập thành văn bản và đưa vào hồ sơ vụ án. Hội đồng xét xử sử dụng kết luận này để lượng hình và tuyên phạt bị cáo theo đúng khung hình phạt. -
Cơ sở pháp lý
Khoản 1 Điều 100 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Khi nào kết luận giám định không có giá trị pháp lý trong tố tụng hình sự?
Khoản 4 Điều 100 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 100. Kết luận giám định
...
4. Kết luận giám định của người được trưng cầu giám định thuộc trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi thì không có giá trị pháp lý và không được dùng làm căn cứ để giải quyết vụ án.
Nếu người thực hiện giám định thuộc các trường hợp bị cấm tham gia như có quan hệ thân thích với bị can, bị cáo hoặc có quyền lợi liên quan đến vụ án thì kết luận giám định do họ thực hiện sẽ không được công nhận. Điều này nhằm đảm bảo tính khách quan, trung lập và minh bạch trong hoạt động tố tụng. Ngoài ra, nếu người giám định đã bị cơ quan có thẩm quyền quyết định thay đổi mà vẫn tiếp tục thực hiện giám định thì kết quả cũng bị vô hiệu. Khi phát hiện những trường hợp như vậy, cơ quan tiến hành tố tụng bắt buộc phải trưng cầu lại kết luận giám định mới từ người đủ điều kiện hợp pháp.
Tình huống giả định
-
Trần Đức Thịnh bị cáo buộc làm giả chữ ký
Tại phường Phước Hậu (tỉnh Vĩnh Long), bị cáo Trần Đức Thịnh bị cáo buộc làm giả chữ ký trong hợp đồng vay tài sản. -
Người giám định là chị ruột của bị hại.
Cơ quan điều tra trưng cầu giám định chữ ký tại một trung tâm tư nhân. Người giám định là bà Nguyễn Thị Tâm, chị ruột của bị hại. -
Luật sư bị cáo yêu cầu loại trừ kết luận giám định
Luật sư bị cáo yêu cầu loại trừ kết luận giám định do có quan hệ thân thích không đảm bảo tính khách quan. Tòa án tuyên bố kết luận giám định không có giá trị pháp lý và yêu cầu giám định lại tại đơn vị độc lập. -
Cơ sở pháp lý
Khoản 4 Điều 100 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Kết luận giám định là căn cứ chuyên môn cần thiết trong các vụ án hình sự có yếu tố kỹ thuật hoặc chuyên ngành đặc thù. Theo quy định pháp luật, đây là văn bản kết luận của cá nhân hoặc tổ chức giám định về vấn đề được yêu cầu giám định. Tuy nhiên, kết luận này sẽ không có giá trị pháp lý nếu người giám định thuộc trường hợp phải từ chối hoặc bị thay đổi theo quy định.
