Hợp đồng mua bán hàng hóa bằng miệng có giá trị pháp lý trong giao dịch nội địa, nhưng không được công nhận với hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế.
Trong hoạt động kinh doanh, không phải mọi hợp đồng đều được lập thành văn bản. Hợp đồng mua bán hàng hóa bằng miệng vẫn có thể được pháp luật công nhận khi có sự thỏa thuận rõ ràng giữa các bên. Tuy nhiên, trong giao dịch quốc tế, hợp đồng chỉ có giá trị khi được thể hiện bằng văn bản hoặc hình thức tương đương.
1. Hợp đồng mua bán hàng hóa bằng miệng có giá trị pháp lý không?
Khoản 1 Điều 24 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 24. Hình thức hợp đồng mua bán hàng hoá
1. Hợp đồng mua bán hàng hoá được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể....
Hợp đồng mua bán hàng hóa có thể được xác lập bằng ba hình thức: lời nói, văn bản hoặc hành vi cụ thể. Như vậy, khi các bên thỏa thuận mua bán bằng miệng và có sự thống nhất về hàng hóa, giá cả, phương thức giao nhận, hợp đồng vẫn có giá trị pháp lý. Quy định này giúp giao dịch được công nhận ngay cả khi không lập thành văn bản.
Tình huống giả định
- Anh Nguyễn Văn Toàn thỏa thuận giao dịch
Anh Toàn gặp chị Lê Thị Hạnh tại chợ đầu mối nông sản. Hai bên trao đổi bằng miệng, thống nhất mua bán 2 tấn gạo với giá 18 triệu đồng, giao hàng tận nơi sau ba ngày. - Anh Nguyễn Văn Toàn xác nhận phương thức thanh toán
Anh Toàn đồng ý sẽ thanh toán bằng chuyển khoản sau khi nhận đủ hàng. Chị Hạnh chấp nhận điều kiện, và cả hai bắt tay coi như đã chốt hợp đồng. - Anh Nguyễn Văn Toàn nhận hàng
Đúng hẹn, chị Hạnh giao đủ 2 tấn gạo đến kho của anh Toàn. Anh kiểm tra thấy hàng đạt chất lượng như cam kết, lập tức thực hiện chuyển khoản thanh toán. - Anh Nguyễn Văn Toàn hoàn tất hợp đồng
Sau khi tiền được xác nhận, giao dịch khép lại. Mặc dù không lập văn bản, hợp đồng bằng lời nói giữa hai bên vẫn có giá trị pháp lý và được thực hiện đầy đủ, đúng quy định.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế bằng miệng có giá trị pháp lý không?
Khoản 2 Điều 27 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 27. Mua bán hàng hoá quốc tế
...
2. Mua bán hàng hoá quốc tế phải được thực hiện trên cơ sở hợp đồng bằng văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương.
Mọi giao dịch mua bán hàng hóa quốc tế chỉ có giá trị khi được thực hiện bằng hợp đồng văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương, như điện báo, fax, thư điện tử. Do đó, việc các bên chỉ thỏa thuận bằng miệng sẽ không được coi là hợp đồng hợp pháp trong hoạt động mua bán quốc tế.
Tình huống giả định
- Công ty Xuất nhập khẩu Đại Hưng thỏa thuận ban đầu
Đại diện Công ty Đại Hưng gặp gỡ trực tiếp đối tác Nhật Bản, hai bên trao đổi miệng về việc mua bán 5.000 áo sơ mi, thống nhất giá cả và thời hạn giao hàng. - Công ty Xuất nhập khẩu Đại Hưng gặp trở ngại pháp lý
Khi chuẩn bị xuất khẩu, phía hải quan yêu cầu cung cấp hợp đồng bằng văn bản hoặc chứng từ điện tử hợp pháp. Do trước đó hai bên chỉ thỏa thuận miệng, hợp đồng không được chấp nhận. - Công ty Xuất nhập khẩu Đại Hưng khắc phục thiếu sót
Để bảo đảm tính pháp lý, công ty Đại Hưng cùng đối tác nhanh chóng soạn thảo và ký kết hợp đồng bằng thư điện tử, có chữ ký xác nhận của cả hai bên. - Công ty Xuất nhập khẩu Đại Hưng hoàn tất giao dịch
Sau khi hợp đồng văn bản được ký kết, thủ tục xuất khẩu được thông quan. Lô hàng áo sơ mi được giao đúng hạn, đảm bảo giao dịch quốc tế hợp pháp theo quy định.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Hợp đồng mua bán hàng hóa bằng miệng có giá trị pháp lý trong phạm vi giao dịch nội địa nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện thỏa thuận. Ngược lại, trong hoạt động mua bán quốc tế, hình thức thỏa thuận bằng miệng không được coi là hợp đồng hợp pháp. Sự phân biệt này cho thấy pháp luật đặt ra cơ chế linh hoạt cho giao dịch trong nước nhưng chặt chẽ với giao dịch quốc tế.
