Hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận bên bán giao và bên mua nhận hàng vào một thời điểm xác định trong tương lai với giá đã chốt.
Trong mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch, có nhiều loại hợp đồng được áp dụng để bảo đảm quyền lợi các bên. Hợp đồng kỳ hạn giúp cố định giá và phòng ngừa rủi ro biến động thị trường. Trong khi đó, hợp đồng quyền chọn tạo sự linh hoạt vì bên mua có quyền quyết định thực hiện hoặc không thực hiện giao dịch.
1. Hợp đồng kỳ hạn là gì?
Khoản 2 Điều 64 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau:
Điều 64. Hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa
...
2. Hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận, theo đó bên bán cam kết giao và bên mua cam kết nhận hàng hoá tại một thời điểm trong tương lai theo hợp đồng.
...
Hợp đồng kỳ hạn là công cụ giúp các bên cố định giá mua bán trước, dù thời điểm giao hàng là tương lai. Điều này giúp phòng ngừa biến động giá, tạo sự an toàn cho cả người mua và người bán. Tuy nhiên, hợp đồng kỳ hạn mang tính ràng buộc cao: cả hai bên đều phải thực hiện đúng cam kết, không được đơn phương từ chối.
Tình huống giả định
-
Ký hợp đồng kỳ hạn
Ngày 15/5/2025, Công ty CP An Thịnh và Công ty TNHH Phúc Hòa ký hợp đồng kỳ hạn mua bán 1.000 tấn cà phê nhân. Hai bên thỏa thuận rõ giá bán cố định, thời điểm giao hàng là tháng 9/2025 và thanh toán theo hợp đồng đã ký. -
Biến động giá thị trường
Đến tháng 8/2025, giá cà phê trên thị trường thế giới tăng mạnh tới 15% so với thời điểm ký hợp đồng. Dù vậy, hợp đồng kỳ hạn vẫn ràng buộc các bên giữ nguyên mức giá đã chốt, không thay đổi theo thị trường. -
Thực hiện nghĩa vụ
Tháng 9/2025, Công ty Phúc Hòa thực hiện đúng cam kết, giao đủ 1.000 tấn cà phê cho An Thịnh theo mức giá cố định trong hợp đồng. Nhờ đó, An Thịnh hưởng lợi từ việc mua hàng rẻ hơn giá thị trường, còn Phúc Hòa phải tuân thủ đúng nghĩa vụ bất chấp biến động giá.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hợp đồng quyền chọn là gì?
Khoản 3 Điều 64 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau:
Điều 64. Hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa
...
3. Hợp đồng về quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán là thỏa thuận, theo đó bên mua quyền có quyền được mua hoặc được bán một hàng hóa xác định với mức giá định trước (gọi là giá giao kết) và phải trả một khoản tiền nhất định để mua quyền này (gọi là tiền mua quyền). Bên mua quyền có quyền chọn thực hiện hoặc không thực hiện việc mua hoặc bán hàng hóa đó.
Khác với hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng quyền chọn mang lại sự linh hoạt. Người mua quyền chỉ mất khoản phí mua quyền nhưng có quyền quyết định thực hiện hoặc từ bỏ giao dịch tùy tình hình thị trường. Hợp đồng này giúp giảm rủi ro, nhất là khi giá cả biến động mạnh.
Tình huống giả định
-
Ký hợp đồng quyền chọn
Ngày 01/6/2025, Công ty TNHH Minh Khôi ký hợp đồng quyền chọn mua 200 tấn cao su từ đối tác, với giá cố định 40 triệu đồng/tấn và thời điểm giao hàng dự kiến tháng 10/2025. Để có quyền này, Minh Khôi thanh toán ngay 500 triệu đồng tiền mua quyền, coi như phí bảo đảm. -
Giá thị trường biến động
Đến tháng 9/2025, thị trường cao su ghi nhận sự sụt giảm mạnh, giá xuống còn 35 triệu đồng/tấn, thấp hơn nhiều so với mức giá giao kết trong hợp đồng. Tình hình này khiến việc thực hiện quyền mua không còn lợi ích kinh tế đối với Minh Khôi. -
Quyết định không thực hiện
Sau khi cân nhắc, Minh Khôi quyết định không thực hiện quyền mua, chấp nhận mất khoản phí 500 triệu đồng đã trả trước đó. Tuy nhiên, nhờ lựa chọn này, doanh nghiệp tránh được khoản lỗ lớn hơn nếu phải mua 200 tấn cao su với giá cao hơn thị trường.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn đều là những công cụ quan trọng trong mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch. Hợp đồng kỳ hạn giúp các bên cố định giá và bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trong tương lai, trong khi hợp đồng quyền chọn mang lại sự linh hoạt, cho phép bên mua quyết định thực hiện hay không. Cả hai hình thức này đều góp phần giảm rủi ro và nâng cao tính chuyên nghiệp trong thương mại hiện đại.
