Việc phát hành, cho thuê và phổ biến phim tại Việt Nam chịu sự điều chỉnh chặt chẽ của pháp luật nhằm đảm bảo kiểm soát nội dung văn hóa phù hợp. Hành vi cho thuê đĩa phim không dán nhãn kiểm soát có thể bị xử phạt theo quy định hành chính hiện hành. Bên cạnh đó, người vi phạm còn phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả như tiêu hủy vật phẩm vi phạm hoặc nộp lại lợi nhuận thu được.
1. Hành vi cho thuê đĩa phim không dán nhãn kiểm soát có bị xử phạt không?
Khoản 2 Điều 7 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 7. Vi phạm quy định về phát hành phim
...
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi bán, cho thuê băng, đĩa phim không dán nhãn kiểm soát hoặc dán nhãn kiểm soát không đúng phim đã được cấp giấy phép phổ biến.
...
Nhãn kiểm soát là dấu hiệu thể hiện rằng phim đã được cơ quan có thẩm quyền cấp phép phổ biến và đảm bảo nội dung phù hợp với quy định pháp luật. Việc không dán nhãn kiểm soát hoặc sử dụng sai nhãn là vi phạm quy trình kiểm soát nội dung phim khi phát hành, gây ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực điện ảnh.
Theo khoản 2 Điều 7 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, hành vi bán hoặc cho thuê băng, đĩa phim mà không dán nhãn kiểm soát hoặc dán nhãn không đúng với phim đã được cấp giấy phép phổ biến sẽ bị xử phạt hành chính. Mức phạt tiền áp dụng cho hành vi này là từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.
Tình huống giả định
Công ty TNHH Văn Hóa Sao Mai, có trụ sở tại Quận 10, TP.HCM, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh băng đĩa và thiết bị giải trí. Trong một đợt kiểm tra định kỳ vào tháng 6/2025, Đội Quản lý văn hóa thuộc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM phát hiện công ty này đang bày bán và cho thuê hàng chục đĩa phim truyện do nước ngoài sản xuất, trong đó có nhiều đĩa không có nhãn kiểm soát theo quy định của cơ quan quản lý nhà nước về điện ảnh.
Qua làm việc, đại diện công ty thừa nhận đã mua đĩa phim từ nguồn không rõ ràng và chưa thực hiện thủ tục kiểm duyệt hoặc dán nhãn kiểm soát trước khi đưa ra kinh doanh. Hành vi này được xác định là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 7 Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Cơ quan chức năng đã tiến hành lập biên bản, xử phạt hành chính số tiền 7.000.000 đồng và yêu cầu công ty thu hồi, tiêu hủy toàn bộ số đĩa vi phạm.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Biện pháp khắc phục hậu quả của người cho thuê đĩa phim không dán nhãn kiểm soát được quy định như thế nào?
Khoản 7 Điều 7 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 7. Vi phạm quy định về phát hành phim
...
7. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc tiêu hủy băng, đĩa hoặc những vật liệu chứa nội dung phim đối với hành vi quy định tại các khoản 2, 3 và 4 Điều này;
...
c) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều này.
Người cho thuê đĩa phim không dán nhãn kiểm soát đúng theo quy định sẽ không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định tại Điều 7 Nghị định 38/2021/NĐ-CP.
Cụ thể, theo điểm a khoản 7, cá nhân hoặc tổ chức vi phạm hành vi quy định tại khoản 2 Điều này, tức hành vi cho thuê băng, đĩa phim không dán nhãn kiểm soát hoặc dán không đúng phim đã được cấp phép phổ biến, bị buộc tiêu hủy toàn bộ băng, đĩa hoặc vật liệu chứa nội dung phim vi phạm. Đồng thời, theo điểm c cùng khoản, người vi phạm còn bị buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được từ hoạt động phát hành phim trái quy định nêu trên.
Tình huống giả định
Tại phường Bến Nghé, quận 1, TP. Hồ Chí Minh, bà Trần Thị Lệ là chủ một tiệm băng đĩa kiêm dịch vụ cho thuê phim gia đình hoạt động từ nhiều năm nay. Trong quá trình kinh doanh, bà Lệ mua về một lô 300 đĩa phim từ một nguồn không rõ ràng trên mạng xã hội với giá rẻ. Các đĩa này là phim nước ngoài đã từng phát hành tại Việt Nam nhưng không có tem nhãn kiểm soát hoặc tem bị dán sai với nội dung phim thực tế. Bà Lệ vẫn tiếp tục cho thuê các đĩa này mà không kiểm tra lại về tính pháp lý.
Đến đầu tháng 6/2025, đoàn kiểm tra liên ngành Văn hóa – Thông tin quận 1 phát hiện sự việc trong một cuộc kiểm tra định kỳ. Qua xác minh, nhiều đĩa trong cửa hàng không có nhãn kiểm soát đúng quy định, vi phạm điểm khoản 2 Điều 7 Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Ngoài việc bị xử phạt hành chính bằng tiền, bà Lệ còn bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định tại khoản 7 điều này, bao gồm: buộc tiêu hủy toàn bộ đĩa phim vi phạm và nộp lại số lợi bất hợp pháp thu được từ việc cho thuê số đĩa đó. Việc xử lý không chỉ dựa trên hành vi vi phạm mà còn tính đến số lượng đĩa và thời gian đã cho thuê, khiến số tiền phải nộp lại khá lớn so với quy mô hoạt động của cửa hàng. Sau sự việc, bà Lệ buộc phải rà soát toàn bộ nguồn cung ứng để tránh tái phạm.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Pháp luật về điện ảnh đặt ra các quy định cụ thể nhằm kiểm soát chặt chẽ hoạt động phát hành và lưu hành phim trên thị trường. Khi cá nhân hoặc tổ chức cho thuê đĩa phim mà không dán nhãn kiểm soát, hành vi này bị xem là vi phạm hành chính và có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Người vi phạm ngoài bị phạt tiền còn có thể bị buộc tiêu hủy đĩa phim, trả lại khoản thu lợi bất hợp pháp để khắc phục hậu quả theo quy định pháp luật.
