Thuốc lá điếu là sản phẩm tiêu dùng đặc biệt, có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng nên quá trình sản xuất và thành phần phải được kiểm soát chặt chẽ. Pháp luật hiện hành quy định rõ giới hạn về hàm lượng Nicotin được phép có trong mỗi điếu thuốc lá. Đồng thời, cũng đặt ra yêu cầu cụ thể đối với việc sử dụng phụ gia trong quá trình sản xuất sản phẩm này.
1. Hàm lượng Nicotin tối đa có trong một điếu thuốc lá là bao nhiêu?
Tiểu mục 1 Mục II Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 16-1:2015/BYT quy định như sau:
QCVN 16-1:2015/BYT
II. Yêu cầu kỹ thuật
Hàm lượng tối đa nhựa thuốc lá (Tar) và Nicotin trong thuốc lá điếu
Hàm lượng tối đa Tar và Nicotin trong khói một (01) điếu thuốc lá được quy định như sau:
– Hàm lượng Tar: 16,0 (mg/khói 1 điếu thuốc lá);
– Hàm lượng Nicotin: 1,4 (mg/khói 1 điếu thuốc lá)....
Theo quy định trên, mỗi điếu thuốc lá được phép chứa tối đa 1,4 mg Nicotin trong khói thuốc. Đây là mức giới hạn nhằm kiểm soát lượng chất gây nghiện được đưa vào cơ thể người hút, đồng thời là cơ sở để cơ quan chức năng kiểm nghiệm và xử lý các sản phẩm vi phạm tiêu chuẩn.
Việc kiểm soát hàm lượng Nicotin không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mà còn nhằm hạn chế khả năng phụ thuộc của người sử dụng vào thuốc lá. Nicotin là chất gây nghiện chính trong thuốc lá và được chứng minh có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tim mạch, huyết áp cao và tổn thương hệ thần kinh. Do đó, kiểm soát nghiêm ngặt mức Nicotin trong từng điếu thuốc là một biện pháp phòng ngừa thiết yếu trong chính sách y tế công cộng.
Tình huống giả định
Tháng 3/2025, Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Phúc Đại An sản xuất và phân phối lô thuốc lá điếu nhãn hiệu “ANZ Gold” ra thị trường. Tuy nhiên, sau khi lấy mẫu kiểm nghiệm định kỳ, cơ quan chức năng phát hiện hàm lượng Nicotin trong khói một điếu thuốc lên tới 2,0 mg – vượt xa giới hạn tối đa được phép theo QCVN 16-1:2015/BYT.
Ngay sau đó, Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế phối hợp với Tổng cục Quản lý thị trường tiến hành kiểm tra, lập biên bản vi phạm và yêu cầu công ty thu hồi toàn bộ lô hàng vi phạm. Đồng thời, doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh quy trình sản xuất để đảm bảo hàm lượng Nicotin không vượt quá giới hạn cho phép là 1,4 mg/điếu theo quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Có thể sử dụng chất phụ gia trong quá trình sản xuất thuốc lá điếu hay không?
Tiểu mục 2 Mục II Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 16-1:2015/BYT quy định như sau:
QCVN 16-1:2015/BYT
II. Yêu cầu kỹ thuật
...
2. Sử dụng phụ gia và nguyên liệu thay thế lá thuốc lá trong sản xuất thuốc lá điếu
Tổ chức, cá nhân nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh thuốc lá điếu tại Việt Nam phải kê khai đầy đủ tên phụ gia và nguyên liệu thay thế lá thuốc lá trong quá trình sản xuất, chế biến thuốc lá điếu cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền....
Theo quy định trên, pháp luật không cấm sử dụng phụ gia trong sản xuất thuốc lá điếu nhưng đặt ra yêu cầu bắt buộc về việc kê khai minh bạch. Cụ thể, tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu thuốc lá điếu phải kê khai rõ ràng tên gọi của các loại phụ gia, cũng như nguyên liệu thay thế lá thuốc lá nếu có, với cơ quan nhà nước có thẩm quyền – thông thường là Bộ Y tế hoặc các đơn vị được ủy quyền.
Mục tiêu của việc kê khai này nhằm giúp nhà quản lý kiểm soát chất lượng thuốc lá lưu hành trên thị trường, ngăn chặn nguy cơ sử dụng các loại phụ gia độc hại, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để truy xuất nguồn gốc, đánh giá rủi ro trong các trường hợp sản phẩm gây ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.
Tình huống giả định
Tháng 6/2025, Công ty Cổ phần Thương mại Ánh Hào Quang sản xuất dòng thuốc lá điếu “Star Black” với hương thơm đậm và vị ngọt nhẹ khác biệt. Tuy nhiên, trong quá trình hậu kiểm, đoàn kiểm tra thuộc Bộ Y tế phát hiện công ty đã sử dụng một loại phụ gia tạo hương chưa được kê khai trong hồ sơ gửi cơ quan quản lý.
Dù loại phụ gia này không thuộc danh mục bị cấm, nhưng hành vi không kê khai đầy đủ đã vi phạm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 16-1:2015/BYT. Công ty bị xử phạt vi phạm hành chính và buộc hoàn tất việc bổ sung kê khai trước khi tiếp tục sản xuất lô sản phẩm tiếp theo.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hàm lượng Nicotin trong khói của một điếu thuốc lá không được vượt quá 1,4 mg theo quy định của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Trong quá trình sản xuất, doanh nghiệp có thể sử dụng phụ gia nhưng phải kê khai đầy đủ với cơ quan có thẩm quyền. Những quy định này nhằm kiểm soát chất lượng sản phẩm thuốc lá và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
