Thịt lợn là một trong những loại thực phẩm tiêu dùng phổ biến nhất hiện nay, nên các hoạt động liên quan đến giết mổ và kinh doanh thịt lợn luôn đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm. Đối với cơ sở giết mổ, việc bảo đảm các điều kiện về kiểm dịch, vệ sinh, xử lý chất thải là bắt buộc. Trong khi đó, các cơ sở kinh doanh thịt lợn tươi sống cũng cần bảo đảm các yêu cầu về bảo quản, vận chuyển và vệ sinh nơi bán hàng để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.
1. Cơ sở giết mổ lợn phải tuân thủ những quy định nào về an toàn thực phẩm?
Căn cứ tại Điều 23 Luật An toàn thực phẩm 2010, cơ sở sản xuất thực phẩm tươi sống phải bảo đảm các điều kiện sau:
Điều 23. Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất thực phẩm tươi sống
1. Cơ sở sản xuất thực phẩm tươi sống phải bảo đảm các điều kiện sau đây:
a) Bảo đảm các điều kiện về đất canh tác, nguồn nước, địa điểm sản xuất để sản xuất thực phẩm an toàn;
b) Tuân thủ các quy định của pháp luật về sử dụng giống cây trồng, giống vật nuôi; phân bón, thức ăn chăn nuôi, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, chất kích thích tăng trưởng, chất tăng trọng, chất phát dục, chất bảo quản thực phẩm và các chất khác có liên quan đến an toàn thực phẩm;
c) Tuân thủ quy định về kiểm dịch, vệ sinh thú y trong giết mổ động vật; về kiểm dịch thực vật đối với sản phẩm trồng trọt;
d) Thực hiện việc xử lý chất thải theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường;
đ) Chất tẩy rửa, chất diệt khuẩn, chất khử độc khi sử dụng phải bảo đảm an toàn cho con người và môi trường;
e) Duy trì các điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm, lưu giữ hồ sơ về nguồn gốc, xuất xứ nguyên liệu thực phẩm và các tài liệu khác về toàn bộ quá trình sản xuất thực phẩm tươi sống.
2. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quy định cụ thể điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất thực phẩm tươi sống.
Để bảo đảm an toàn thực phẩm trong hoạt động giết mổ lợn, các cơ sở cần đáp ứng đầy đủ và đồng bộ nhiều điều kiện theo quy định pháp luật. Trước tiên, địa điểm giết mổ phải được bố trí phù hợp, cách xa khu dân cư, có nguồn nước sạch, hệ thống xử lý chất thải và điều kiện vệ sinh môi trường tốt để hạn chế tối đa nguy cơ nhiễm khuẩn.
Tiếp theo, việc kiểm dịch và vệ sinh thú y trong quá trình giết mổ là bắt buộc. Cơ sở phải có bác sĩ thú y kiểm tra sức khỏe động vật trước và sau giết mổ, thực hiện đúng quy trình kiểm dịch, ghi nhận tình trạng lợn đưa vào giết mổ, tránh trường hợp đưa động vật mắc bệnh vào chế biến.
Ngoài ra, chất tẩy rửa, hóa chất diệt khuẩn được sử dụng trong quá trình làm sạch khu vực giết mổ cũng phải đảm bảo không gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng và thân thiện với môi trường. Quan trọng hơn, các cơ sở phải lưu giữ đầy đủ hồ sơ truy xuất nguồn gốc vật nuôi, từ nơi xuất phát đến khi giết mổ, để phục vụ công tác quản lý và điều tra khi có sự cố an toàn thực phẩm xảy ra.
Cuối cùng, mọi hoạt động của cơ sở giết mổ phải được duy trì theo đúng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm đã đăng ký. Việc tuân thủ này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đạo đức trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ví dụ thực tế:
Lò giết mổ cung cấp thịt cho chuỗi CP tại Sóc Trăng bị phát hiện hoạt động không phép
Chiều ngày 3/6/2025, Đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Sóc Trăng đã tiến hành kiểm tra một lò giết mổ heo không phép tại ấp Giồng Giữa, xã Thạnh Phú, huyện Mỹ Xuyên. Cơ sở này được xác định là nơi cung cấp thịt cho các cửa hàng thực phẩm sạch thuộc chuỗi CP tại Sóc Trăng. Trong quá trình kiểm tra, lực lượng chức năng ghi nhận nhiều vi phạm nghiêm trọng cơ sở không có giấy phép giết mổ hợp lệ, điều kiện vệ sinh rất kém với sàn nhà ẩm ướt, nhiều dụng cụ chế biến không đảm bảo vệ sinh, khu vực giết mổ không tách biệt với khu xử lý nội tạng.
Ngoài ra, cơ sở không thực hiện việc kiểm soát giết mổ và kiểm tra thú y theo đúng quy định. Toàn bộ thịt sau giết mổ không được đóng dấu kiểm dịch mà vận chuyển trực tiếp đến các cửa hàng tiêu thụ. Đoàn kiểm tra đã lập biên bản vi phạm, yêu cầu cơ sở tạm ngưng hoạt động và sẽ xử lý theo quy định của pháp luật. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Sóc Trăng đang phối hợp với các đơn vị liên quan để tiếp tục làm rõ nguồn gốc thịt heo đang được tiêu thụ tại hệ thống cửa hàng CP nhằm đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
Nguồn: Báo Dân Trí
2. Kinh doanh thịt lợn tươi sống cần bảo đảm các điều kiện gì?
Căn cứ tại Điều 24 Luật An toàn thực phẩm 2010, điều kiện đối với cơ sở kinh doanh thực phẩm tươi sống được quy định như sau:
Điều 24. Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh thực phẩm tươi sống
1. Cơ sở kinh doanh thực phẩm tươi sống phải bảo đảm các điều kiện sau đây:
a) Tuân thủ các điều kiện về bảo đảm an toàn đối với dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng thực phẩm, điều kiện về bảo đảm an toàn trong bảo quản, vận chuyển thực phẩm quy định tại các điều 18, 20 và 21 của Luật này;
b) Bảo đảm và duy trì vệ sinh nơi kinh doanh.
2. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quy định cụ thể điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh thực phẩm tươi sống.
Hoạt động kinh doanh thịt lợn tươi sống dù diễn ra ở chợ truyền thống, siêu thị hay cửa hàng nhỏ lẻ đều phải tuân thủ chặt chẽ các quy định về an toàn thực phẩm. Trước hết, các dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thịt lợn như dao, thớt, khay đựng, bàn chế biến phải được làm từ vật liệu an toàn, không gỉ, không độc hại và được vệ sinh thường xuyên.
Thứ hai, việc bảo quản thịt tươi sống đóng vai trò rất quan trọng. Cơ sở kinh doanh phải có thiết bị bảo quản thịt ở nhiệt độ thích hợp để ngăn ngừa vi khuẩn phát triển. Trong quá trình vận chuyển từ cơ sở giết mổ hoặc kho đến nơi bán, thịt phải được bảo quản lạnh hoặc được bao gói hợp vệ sinh, không để lẫn với các loại thực phẩm hoặc hàng hóa khác dễ gây nhiễm chéo.
Thứ ba, vệ sinh khu vực kinh doanh là điều kiện bắt buộc. Mặt sàn, tường, quầy kệ cần được làm bằng vật liệu dễ vệ sinh, tránh đọng nước, không có côn trùng hoặc động vật gây hại. Nhân viên trực tiếp bán thịt cũng phải mặc đồ bảo hộ phù hợp, giữ vệ sinh cá nhân và không được tiếp xúc với thịt nếu đang mắc bệnh truyền nhiễm.
Việc tuân thủ các quy định này không chỉ bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn giúp cơ sở kinh doanh duy trì uy tín, tránh các rủi ro bị xử phạt hành chính hoặc đình chỉ hoạt động.
Ví dụ thực tế:
TP.HCM phát hiện hơn 70 cơ sở giết mổ không đủ điều kiện hoạt động
Tại TP.HCM, lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra và phát hiện có hơn 70 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm không đủ điều kiện hoạt động. Các vi phạm phổ biến gồm không có giấy phép giết mổ, không đảm bảo vệ sinh thú y, không có hệ thống xử lý chất thải, và điều kiện môi trường không phù hợp. Một số cơ sở còn tiến hành giết mổ lén lút trong khu dân cư, gây ô nhiễm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.
Cơ quan chức năng cho biết, những cơ sở này phần lớn hoạt động tự phát, không được cấp phép hoặc đã từng bị xử lý nhưng vẫn tái phạm. UBND TP.HCM đang chỉ đạo các quận, huyện tăng cường kiểm tra, xử lý triệt để tình trạng giết mổ trái phép, đồng thời khuyến khích các cơ sở chuyển đổi sang giết mổ tập trung, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường.
Nguồn: Báo Tiền Phong
3. Chế biến thực phẩm từ động vật chết do dịch bệnh bị xử lý thế nào?
Căn cứ tại Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 119 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017), quy định như sau:
Ðiều 317. Tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm có sử dụng chất cấm;
b) Sử dụng hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật cấm sử dụng trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, làm muối, sơ chế, chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản và muối tạo ra dư lượng vượt ngưỡng cho phép trong sản phẩm;
c) Sử dụng các loại hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, chất xử lý cải tạo môi trường ngoài danh mục được phép sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc không đúng quy định trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, làm muối tạo ra dư lượng vượt ngưỡng cho phép trong sản phẩm hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi tại điểm này hoặc điểm a khoản này mà còn vi phạm;
d) Chế biến, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm không bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật, quy định về an toàn thực phẩm; sử dụng hóa chất, phụ gia, chất hỗ trợ chế biến ngoài danh mục được phép sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm: gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60% hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù 03 năm đến 07 năm:
a) Phạm tội có tổ chức;
b) Làm chết 01 người hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;
d) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%.
đ) Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
e) Phạm tội 02 lần trở lên;
g) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
d) Thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
d) Thu lợi bất chính 1.000.000.000 đồng trở lên.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Việc cố tình sử dụng thịt lợn hoặc các loại động vật đã chết do dịch bệnh để chế biến, buôn bán thực phẩm là hành vi đặc biệt nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng. Theo quy định của Bộ luật Hình sự, hành vi này không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy vào giá trị của lô hàng và mức độ vi phạm.
Cụ thể, nếu người vi phạm sử dụng động vật chết do dịch bệnh hoặc bị cơ quan thú y buộc phải tiêu hủy mà vẫn đem đi chế biến thực phẩm với giá trị từ 10 triệu đến dưới 100 triệu đồng, họ sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đến 200 triệu đồng, hoặc bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Trong trường hợp đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc từng bị kết án về hành vi tương tự mà còn tái phạm, hình phạt sẽ càng nghiêm khắc.
Ngoài ra, nếu giá trị hàng hóa lớn hơn hoặc có tình tiết tăng nặng như gây ngộ độc hàng loạt, làm chết người hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, người vi phạm có thể bị xử phạt ở khung cao hơn, đến 7 năm tù theo các khoản tiếp theo của Điều 317.
Ví dụ thực tế:
Một cơ sở giết mổ heo bệnh, heo chết bị xử phạt nhiều lần nhưng vẫn tái phạm
Ngày 20/6/2021, Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế - ma túy và môi trường Công an huyện Thống Nhất đã kiểm tra đột xuất cơ sở giết mổ heo lậu do bà Trần Thị Tuyết Ngọc (sinh năm 1981) làm chủ tại ấp Tây Nam, xã Gia Kiệm, huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai. Tại hiện trường, lực lượng chức năng phát hiện hai công nhân đang giết mổ hai con heo chết, có dấu hiệu bệnh, da tím tái, bốc mùi hôi thối, dưới nền nhà dơ bẩn. Ngoài ra, còn phát hiện bốn thùng xốp chứa thịt heo và nội tạng đã sơ chế, ướp đá, bốc mùi hôi thối nồng nặc, đang chờ mang đi tiêu thụ.
Đặc biệt, lực lượng chức năng phát hiện một căn phòng bí mật rộng khoảng 15m², thông với cơ sở chính qua một lối nhỏ được ngụy trang tinh vi. Bên trong căn phòng này có một thùng xốp chứa một lượng lớn thịt heo. Tổng cộng, cơ quan chức năng thu giữ gần 1 tấn thịt heo bệnh, heo chết.
Bà Ngọc không xuất trình được bất kỳ giấy tờ nào liên quan đến số thịt heo trên và khai nhận đã thu mua heo bệnh, heo chết từ các hộ nuôi heo trên địa bàn huyện Thống Nhất, sau đó mang về chế biến, ướp đá để tiêu thụ. Được biết, cơ sở của bà Ngọc đã nhiều lần bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tương tự nhưng vẫn tái phạm.
Nguồn: Báo Đồng Nai
4. Kết luận
Để bảo đảm an toàn thực phẩm, cơ sở giết mổ lợn bắt buộc phải tuân thủ đầy đủ các quy định về địa điểm, kiểm dịch, xử lý chất thải và vệ sinh môi trường. Trong khi đó, hoạt động kinh doanh thịt lợn tươi sống cần bảo đảm an toàn trong khâu bảo quản, vận chuyển và vệ sinh nơi bán. Đặc biệt, hành vi sử dụng động vật chết do dịch bệnh để chế biến thực phẩm là vi phạm nghiêm trọng, có thể bị xử lý hình sự với mức phạt tù lên đến 5 năm.
