Gây thương tích cho người khác bằng vũ khí thô sơ có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Những vụ việc xô xát có sử dụng hung khí thường gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người và dễ dẫn đến tranh chấp pháp lý. Pháp luật quy định rõ vũ khí thô sơ là những công cụ có khả năng gây sát thương như dao, kiếm, mã tấu, côn… Khi dùng những loại vũ khí này để gây thương tích cho người khác, tùy theo mức độ tổn hại cơ thể, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự và đối mặt với các mức án từ nhẹ đến rất nặng.

1. Vũ khí thô sơ là gì?

Theo khoản 1, khoản 4 Điều 2 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ 2024 quy định:

Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ 2024

Điều 2. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Vũ khí là thiết bị, phương tiện hoặc tổ hợp những thiết bị, phương tiện được chế tạo, sản xuất có khả năng gây sát thương, nguy hại cho tính mạng, sức khỏe con người, phá hủy kết cấu vật chất, bao gồm: vũ khí quân dụng, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao, súng săn.

...

4. Vũ khí thô sơ bao gồm:

a) Kiếm, giáo, mác, thương, dao găm, lưỡi lê, đao, mã tấu, côn, quả đấm, quả chùy, cung, nỏ, phi tiêu thuộc danh mục do Bộ trưởng Bộ Công an ban hành;

b) Dao có tính sát thương cao quy định tại khoản 6 Điều này sử dụng với mục đích để thực hiện hành vi phạm tội, gây rối, làm mất trật tự công cộng hoặc chống đối cơ quan, tổ chức thực hiện nhiệm vụ, người thi hành công vụ, trừ trường hợp quy định tại điểm d khoản 2 Điều này.

...

Vũ khí thô sơ là một nhóm trong hệ thống phân loại vũ khí, có đặc điểm kết cấu đơn giản, dễ chế tạo và thường không có cơ chế tự động. Đây là những công cụ có thể gây sát thương cao khi sử dụng sai mục đích, ví dụ như dao găm, kiếm, mã tấu, cung nỏ. Ngoài ra, pháp luật cũng coi một số loại dao có tính sát thương cao là vũ khí thô sơ nếu được dùng để gây rối hoặc phạm tội.

Mặc dù không phải vũ khí quân dụng, nhưng vũ khí thô sơ vẫn bị quản lý chặt chẽ. Người sử dụng chúng vào hành vi bạo lực có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự, nhất là khi hành vi đó gây thương tích cho người khác.

Tình huống giả định:

• Thanh niên mang theo mã tấu trong người
  Anh Nguyễn Văn Tùng, 25 tuổi, sống tại TP. Hải Phòng, thường xuyên mang theo một cây mã tấu trong cốp xe máy với lý do để phòng thân. Đây là loại vũ khí thô sơ nằm trong danh mục quản lý của Bộ Công an.

• Bị công an kiểm tra hành chính
  Trong một lần tuần tra ban đêm tại phường Cát Dài, lực lượng công an phát hiện anh Tùng có biểu hiện nghi vấn. Khi kiểm tra, công an thu giữ cây mã tấu và lập biên bản vi phạm vì tàng trữ, mang theo vũ khí thô sơ trái phép.

• Cơ quan chức năng xử lý theo quy định
  Công an TP. Hải Phòng xác định việc mang mã tấu của anh Tùng không thuộc trường hợp được phép và có nguy cơ cao gây mất an ninh trật tự. Anh bị xử phạt hành chính và buộc giao nộp vũ khí thô sơ theo đúng quy định pháp luật.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

2. Gây thương tích cho người khác bằng vũ khí thô sơ có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Theo khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định:

Bộ luật Hình sự 2015

Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;

b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;

c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;

đ) Có tổ chức;

e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

g) Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;

h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê;

i) Có tính chất côn đồ;

k) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 06 năm:

a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 11% đến 30%;

c) Phạm tội 02 lần trở lên;

d) Tái phạm nguy hiểm;

đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên, nếu không thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 4 Điều này;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 14 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích làm biến dạng vùng mặt của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này;

đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này.

5. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Làm chết 02 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này.

6. Người nào chuẩn bị vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm hoặc thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Việc dùng vũ khí thô sơ như dao, mã tấu, kiếm… để tấn công người khác dẫn đến thương tích sẽ được xem là tình tiết định khung tăng nặng. Chỉ cần tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% trở lên, hoặc dưới 11% nhưng hành vi có tính chất nguy hiểm (ví dụ dùng hung khí, có tổ chức, phạm tội với người đang thi hành công vụ) thì người vi phạm đã có thể bị xử lý hình sự.

Hình phạt áp dụng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tỷ lệ thương tật, số lượng nạn nhân, hành vi phạm tội có tổ chức hay tái phạm. Mức nhẹ nhất là cải tạo không giam giữ hoặc tù đến 3 năm, nặng nhất có thể lên đến 20 năm tù hoặc tù chung thân nếu gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng như làm chết nhiều người hoặc gây thương tích với tỷ lệ tổn thương rất cao.

Tình huống giả định:

• Mâu thuẫn bộc phát tại quán nhậu ở Hà Nội
  Tối cuối tuần, anh Trần Văn Hòa, trú tại TP. Hà Nội, xảy ra tranh cãi với anh Lê Văn Phúc trong lúc uống rượu tại một quán nhậu trên phố Trần Khát Chân. Lời qua tiếng lại căng thẳng, cả hai lao vào xô xát.

• Sử dụng mã tấu gây thương tích cho đối phương
  Trong lúc nóng giận, anh Hòa chạy ra xe máy lấy một cây mã tấu mang theo, quay lại chém nhiều nhát vào tay và vai của anh Phúc. Nạn nhân được đưa đi cấp cứu, giám định thương tật cho thấy tỷ lệ tổn hại cơ thể là 18%.

• Cơ quan công an khởi tố vụ án
  Công an TP. Hà Nội xác định hành vi của anh Hòa là dùng vũ khí thô sơ gây thương tích cho người khác. Với tỷ lệ thương tật 18% và việc sử dụng hung khí nguy hiểm, anh Hòa bị khởi tố về tội cố ý gây thương tích theo Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015, khung hình phạt từ 2 năm đến 6 năm tù.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

3. Kết luận

Vũ khí thô sơ như dao, kiếm, mã tấu… tuy có kết cấu đơn giản nhưng tiềm ẩn khả năng gây sát thương rất lớn. Khi sử dụng những công cụ này để tấn công người khác, hành vi sẽ bị xem xét trách nhiệm hình sự theo tội cố ý gây thương tích. Mức xử lý có thể từ cải tạo không giam giữ, tù ngắn hạn cho đến nhiều năm tù hoặc tù chung thân, tùy theo hậu quả gây ra và các tình tiết tăng nặng kèm theo.