Doanh nghiệp tư nhân theo Luật Doanh nghiệp không có quyền góp vốn thành lập doanh nghiệp khác. Nếu vi phạm, sẽ bị phạt từ 20 đến 30 triệu đồng.
Trong hoạt động kinh doanh, nhiều doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô bằng cách góp vốn, mua cổ phần ở các đơn vị doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, không phải loại hình nào cũng được pháp luật cho phép góp vốn. Với doanh nghiệp tư nhân, Luật Doanh nghiệp 2020 có quy định rõ rằng không có quyền góp vốn và chế tài xử lý nếu vi phạm.
1. Doanh nghiệp tư nhân có được góp vốn thành lập doanh nghiệp không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 17 và Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020 như sau:
Điều 17. Quyền thành lập, góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp và quản lý doanh nghiệp
...
2. Tổ chức, cá nhân sau đây không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam:
...
đ) Người chưa thành niên; người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; tổ chức không có tư cách pháp nhân;
...
Điều 188. Doanh nghiệp tư nhân
...
4. Doanh nghiệp tư nhân không được quyền góp vốn thành lập hoặc mua cổ phần, phần vốn góp trong công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần.
Doanh nghiệp tư nhân là loại hình đặc biệt vì gắn liền với cá nhân chủ sở hữu. Theo Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân. Điều này có nghĩa là toàn bộ tài sản, hoạt động và trách nhiệm của doanh nghiệp tư nhân đều do cá nhân chủ sở hữu đứng ra chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình, kể cả tài sản không đưa vào kinh doanh. Chính vì không có sự tách bạch giữa chủ sở hữu và doanh nghiệp, pháp luật không cho phép doanh nghiệp tư nhân góp vốn, mua cổ phần hay trở thành thành viên của công ty khác.
Tình huống giả định
- Ông Lâm là chủ doanh nghiệp tư nhân Lâm Phát
Ông Nguyễn Văn Lâm là chủ Doanh nghiệp tư nhân Lâm Phát chuyên kinh doanh vật liệu xây dựng. - Ông Lâm góp vốn bằng danh nghĩa doanh nghiệp tư nhân Lâm Phát
Ông Lâm cùng bạn bè chuẩn bị hồ sơ thành lập Công ty TNHH Xây dựng Minh Tâm, dự kiến góp vốn 2 tỷ đồng bằng danh nghĩa doanh nghiệp tư nhân Lâm Phát. - Cơ quan có thẩm quyền phát hiện sai phạm
Khi tiếp nhận hồ sơ, Phòng Đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch và Đầu tư phát hiện thành viên góp vốn là một doanh nghiệp tư nhân. - Hồ sơ của ông Lâm bị trả lại
Hồ sơ bị trả lại với lý do Doanh nghiệp tư nhân không được phép góp vốn thành lập công ty theo Luật Doanh nghiệp 2020.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Doanh nghiệp tư nhân góp vốn thành lập doanh nghiệp bị phạt bao nhiêu?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 46 Nghị định 122/2021/NĐ-CP như sau:
Điều 46. Vi phạm về thành lập doanh nghiệp
...
2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
...
b) Không có quyền góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp nhưng vẫn thực hiện.
...
5. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc thay đổi thành viên góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm b khoản 2 Điều này;
...
Nếu doanh nghiệp tư nhân vẫn thực hiện việc góp vốn, hành vi này bị coi là không có quyền góp vốn nhưng vẫn thực hiện. Đây là hành vi vi phạm pháp luật được quy định tại Điều 46 Nghị định 122/2021/NĐ-CP. Cơ quan quản lý sẽ phạt từ 20 triệu đến 30 triệu đồng. Đây là mức phạt cố định, không phụ thuộc vào số vốn góp nhiều hay ít. Chỉ cần phát hiện doanh nghiệp tư nhân đứng tên góp vốn trong hồ sơ thành lập công ty là đã đủ căn cứ xử phạt. Ngoài phạt tiền, doanh nghiệp buộc phải loại bỏ phần vốn góp đứng tên doanh nghiệp tư nhân. Điều này đồng nghĩa với việc phải thay đổi danh sách thành viên góp vốn, điều chỉnh lại vốn điều lệ hoặc bổ sung thành viên hợp pháp khác.
Tình huống giả định
- Doanh nghiệp tư nhân Hùng Phát góp vốn
Ông Phạm Văn Hùng là chủ Doanh nghiệp tư nhân Hùng Phát. Ông cùng hai người bạn lập hồ sơ thành lập Công ty TNHH Vận tải Hòa Bình, đăng ký vốn điều lệ 4 tỷ đồng. Trong đó, DNTN Hùng Phát đứng tên góp 1,5 tỷ đồng. - Cơ quan chức năng phát hiện sai phạm
Hồ sơ được nộp tại Phòng Đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch và Đầu tư. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện thành viên góp vốn là doanh nghiệp tư nhân – thuộc trường hợp không được quyền góp vốn theo khoản 4 Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020. - Cơ quan có thẩm quyền phát hiện sai phạm
Cơ quan này ra quyết định xử phạt hành chính 25 triệu đồng đối với Công ty TNHH Vận tải Hòa Bình. Ngoài ra, công ty buộc phải loại bỏ phần vốn góp 1,5 tỷ đồng đứng tên DNTN Hùng Phát và đăng ký điều chỉnh danh sách thành viên góp vốn mới.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Doanh nghiệp tư nhân không có quyền góp vốn thành lập hoặc tham gia vào các công ty khác do không có tư cách pháp nhân. Nếu vẫn thực hiện, hành vi này sẽ bị xử phạt hành chính từ 20 đến 30 triệu đồng và buộc loại bỏ phần vốn góp đứng tên doanh nghiệp tư nhân.
