Di chúc bằng văn bản có người làm chứng là di chúc do người khác viết hoặc đánh máy, có ít nhất 2 người làm chứng xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ.
Di chúc là một hình thức pháp lý quan trọng để cá nhân định đoạt tài sản của mình sau khi qua đời. Trong nhiều trường hợp, người lập di chúc không thể tự viết hoặc muốn tăng tính chắc chắn về pháp lý, họ có thể lập di chúc bằng văn bản có người làm chứng. Pháp luật cũng quy định rõ những ai được phép làm chứng, nhằm bảo đảm tính khách quan và minh bạch của di chúc.
1. Di chúc bằng văn bản có người làm chứng là gì?
Điều 634 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau:
Điều 634. Di chúc bằng văn bản có người làm chứng
Trường hợp người lập di chúc không tự mình viết bản di chúc thì có thể tự mình đánh máy hoặc nhờ người khác viết hoặc đánh máy bản di chúc, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc.
Việc lập di chúc bằng văn bản có người làm chứng phải tuân theo quy định tại Điều 631 và Điều 632 của Bộ luật này.
Di chúc bằng văn bản có người làm chứng thường được sử dụng khi người lập di chúc không thể tự viết do sức khỏe, trình độ hoặc điều kiện khách quan. Ít nhất 2 người làm chứng phải chứng kiến trực tiếp việc ký hoặc điểm chỉ, đồng thời xác nhận vào văn bản. Đây là cơ chế bảo đảm tính xác thực, hạn chế giả mạo và tranh chấp. Ngoài ra, di chúc vẫn phải tuân thủ đầy đủ nội dung bắt buộc theo Điều 631 Bộ luật Dân sự năm 2015 để có giá trị pháp lý.
Tình huống giả định
-
Người lập di chúc không thể tự viết
Ngày 15/7/2025, ông Phạm Văn Thành (trú tại phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh) do tuổi cao, tay run, không thể tự viết di chúc. -
Nhờ người khác viết và có người làm chứng
Ông Thành nhờ con gái nhờ hàng xóm viết lại nội dung, đồng thời có hai người hàng xóm làm chứng, xác nhận chữ ký và điểm chỉ của ông. -
Di chúc có hiệu lực
Khi ông Thành qua đời, di chúc được công nhận hợp pháp vì đáp ứng yêu cầu của Điều 634 Bộ luật Dân sự năm 2015.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Ai có thể làm chứng cho việc lập di chúc?
Điều 632 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau:
Điều 632. Người làm chứng cho việc lập di chúc
Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây:
1. Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.
2. Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc.
3. Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.
Việc giới hạn này nhằm tránh xung đột lợi ích và bảo đảm sự khách quan. Nếu người thừa kế hoặc người có quyền lợi liên quan làm chứng, tính trung lập sẽ bị nghi ngờ, dẫn đến khả năng di chúc bị vô hiệu. Vì vậy, người làm chứng thường là hàng xóm, bạn bè, đồng nghiệp… đủ năng lực hành vi dân sự, không hưởng lợi trực tiếp từ di chúc. Đây là cơ chế pháp lý quan trọng để bảo đảm di chúc phản ánh đúng ý chí thực sự của người lập.
Tình huống giả định
-
Chọn người làm chứng
Ngày 05/7/2025, bà Trần Thị Hồng (trú tại phường Hồng Gai, tỉnh Quảng Ninh) muốn lập di chúc nhưng không thể tự viết. -
Có người làm chứng hợp lệ
Bà Hồng nhờ hai người hàng xóm là ông Bình và ông Văn, không phải là người thừa kế, ký xác nhận khi bà điểm chỉ vào di chúc. -
Di chúc hợp pháp
Sau khi bà Hồng qua đời, di chúc được công nhận vì người làm chứng không thuộc diện cấm theo Điều 632 Bộ luật Dân sự năm 2015.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Di chúc bằng văn bản có người làm chứng là hình thức hợp pháp khi người lập di chúc không thể tự viết hoặc muốn tăng tính chắc chắn về pháp lý. Người làm chứng phải khách quan, không có quyền lợi liên quan và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Những quy định này bảo đảm di chúc phản ánh đúng ý chí của người lập, hạn chế tranh chấp và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người thừa kế.
