Đất đang có tranh chấp là thửa đất có mâu thuẫn về quyền sử dụng và đang trong quá trình được cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Khi sử dụng đất có thể phát sinh mâu thuẫn giữa các bên từ đó hình thành tình trạng đất đang có tranh chấp. Luật Đất đai 2024 đã đưa ra khái niệm cụ thể để xác định rõ tình trạng pháp lý của loại đất này. Đồng thời, pháp luật cũng nêu rõ nguyên tắc về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất đang có tranh chấp bảo đảm minh bạch và công bằng trong quản lý đất đai.
1. Đất đang có tranh chấp là gì?
Theo khoản 16 Điều 3 Luật Đất đai 2024:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
16. Đất đang có tranh chấp là thửa đất có tranh chấp đất đai mà đang trong quá trình được cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
...
Khái niệm này giúp xác định rõ ràng tình trạng pháp lý của thửa đất tại thời điểm xảy ra mâu thuẫn. Một thửa đất chỉ được coi là đang có tranh chấp khi vụ việc đã được đưa đến cơ quan có thẩm quyền như Tòa án, Ủy ban nhân dân hoặc cơ quan giải quyết tranh chấp khác theo luật định. Nếu mâu thuẫn chỉ dừng lại ở mức độ lời nói, chưa có đơn thư, chưa được cơ quan nào tiếp nhận thì chưa được xem là đất đang có tranh chấp theo đúng nghĩa pháp lý.
Tình huống giả định:
-
Ông Nguyễn Văn Quang phát sinh mâu thuẫn với gia đình ông Trần Văn Hòa
Tháng 3/2025, ông Nguyễn Văn Quang (trú tại Thành phố Đà Nẵng) phát hiện phần đất sát cạnh thửa đất của mình bị gia đình ông Trần Văn Hòa xây tường lấn sang khoảng 15m². Hai bên đã nhiều lần cãi vã nhưng không thể tự hòa giải. -
Ông Nguyễn Văn Quang gửi đơn yêu cầu cơ quan chức năng giải quyết
Tháng 4/2025, ông Quang nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân Thành phố Đà Nẵng. Hồ sơ được tiếp nhận sau đó cơ quan địa chính xuống đo đạc xác định ranh giới và tiến hành hòa giải theo đúng quy định của Luật Đất đai 2024. -
Tòa án nhân dân Thành phố Đà Nẵng chính thức thụ lý vụ tranh chấp
Do việc hòa giải tại UBND không thành, hồ sơ được chuyển sang Tòa án nhân dân Thành phố Đà Nẵng thụ lý. Từ thời điểm này, thửa đất có tranh chấp chính thức được coi là đất đang có tranh chấp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Đất đang có tranh chấp có được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không?
Theo điểm e khoản 1 Điều 151 Luật Đất đai 2024:
Điều 151. Các trường hợp không cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất
1. Người sử dụng đất không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất trong các trường hợp sau đây:
...
e) Đất đang có tranh chấp, đang bị kê biên, áp dụng biện pháp khác để bảo đảm thi hành án theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự; quyền sử dụng đất đang bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật;
...
Khi đất đang trong quá trình giải quyết tranh chấp, việc cấp Giấy chứng nhận có thể gây ra rủi ro làm phát sinh thêm mâu thuẫn hoặc khó khăn cho cơ quan thi hành án. Chỉ sau khi cơ quan có thẩm quyền giải quyết dứt điểm tranh chấp, xác định rõ người có quyền sử dụng đất hợp pháp, việc cấp Giấy chứng nhận mới có thể được thực hiện.
Tình huống giả định:
-
Nguyễn Thị Lan phát sinh tranh chấp đất đai với người em trai
Tháng 6/2025, bà Nguyễn Thị Lan (sinh sống tại tỉnh Quảng Ngãi) đứng tên sử dụng một thửa đất 200m². Sau khi cha mẹ mất, người em trai là ông Nguyễn Văn Hậu cho rằng mình cũng có quyền thừa kế đối với thửa đất này. Hai bên nhiều lần tranh cãi và mâu thuẫn ngày càng gay gắt. -
Ủy ban nhân dân tiếp nhận hồ sơ và thông báo đất có tranh chấp
Bà Lan làm thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Văn phòng đăng ký đất đai tỉnh Quảng Ngãi. Khi thẩm tra hồ sơ, cơ quan chuyên môn phát hiện thửa đất đang có tranh chấp do đã có đơn yêu cầu giải quyết của ông Hậu gửi đến Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi. -
Cơ quan có thẩm quyền từ chối cấp Giấy chứng nhận
Văn phòng đăng ký đất đai từ chối cấp Giấy chứng nhận cho bà Lan, đồng thời hướng dẫn chờ kết quả giải quyết tranh chấp của Tòa án. Chỉ sau khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực, hồ sơ cấp Giấy chứng nhận mới được xem xét tiếp tục.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Đất đang có tranh chấp là thửa đất đã phát sinh mâu thuẫn và được cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận giải quyết. Trong thời gian này, thửa đất không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhằm bảo đảm sự minh bạch và công bằng cho các bên. Chỉ sau khi tranh chấp được giải quyết dứt điểm bằng bản án hoặc quyết định có hiệu lực thì cơ quan nhà nước mới tiếp tục xem xét thủ tục cấp Giấy chứng nhận.
