Trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật, danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân là sự ghi nhận xứng đáng cho những cá nhân có đóng góp nổi bật và lâu dài. Không chỉ diễn viên hay đạo diễn, nhạc sĩ cũng nằm trong nhóm đối tượng có thể được xét tặng danh hiệu này nếu đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn theo quy định. Bên cạnh điều kiện xét tặng, mức tiền thưởng kèm theo danh hiệu cũng là một nội dung được quy định rõ ràng trong pháp luật hiện hành.
1. Điều kiện để nhạc sĩ được tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân là gì?
Khoản 1 và Khoản 2 Điều 66 Luật Thi đua, Khen thưởng 2022 quy định như sau:
Luật Thi đua, Khen thưởng 2022
Điều 66. Danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”
1. Danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú” để tặng cho cá nhân hoạt động trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật gồm:
a) Diễn viên, đạo diễn, chỉ đạo nghệ thuật, chỉ huy dàn nhạc, biên đạo, quay phim, nhạc sĩ, họa sĩ, phát thanh viên;
b) Người sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật không thuộc đối tượng quy định tại điểm a khoản này do Chính phủ quy định.2. Danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân” để tặng cho cá nhân quy định tại khoản 1 Điều này đã được tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú” và đạt các tiêu chuẩn sau đây:
a) Trung thành với Tổ quốc; chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước;
b) Có phẩm chất đạo đức tốt, có tài năng nghệ thuật xuất sắc, có nhiều cống hiến cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam, được đồng nghiệp và Nhân dân mến mộ;
c) Có thời gian hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật từ 20 năm trở lên hoặc từ 15 năm trở lên đối với loại hình nghệ thuật xiếc, múa;
d) Sau khi được tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú”, tiếp tục được tặng giải thưởng của các cuộc thi, liên hoan, hội diễn nghệ thuật trong nước hoặc ngoài nước hoặc có tác phẩm xuất sắc có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật được công chúng yêu thích, đón nhận....
Theo quy định trên, nhạc sĩ là một trong những đối tượng đủ điều kiện được xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân nếu đã từng được trao danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú. Ngoài tiêu chí về danh hiệu trước đó, người được xét tặng còn phải bảo đảm các yêu cầu về thời gian công tác, thành tích chuyên môn và sự ghi nhận của xã hội. Cụ thể, phải có ít nhất 20 năm hoạt động nghệ thuật, có phẩm chất đạo đức tốt, tài năng nghệ thuật vượt trội và tiếp tục đạt thành tựu sau khi nhận danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú. Các thành tích này bao gồm các giải thưởng trong nước hoặc quốc tế, hoặc những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và tư tưởng được đông đảo công chúng đón nhận.
Tình huống giả định
Nguyễn Hoàng Phúc là một nhạc sĩ chuyên sáng tác nhạc trữ tình và dân ca hiện đại, sinh sống tại TP. Hồ Chí Minh. Với hơn 20 năm hoạt động âm nhạc, ông từng đạt danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú vào năm 2012 sau khi đóng góp hàng loạt ca khúc được biểu diễn rộng rãi và giành nhiều giải thưởng tại các hội diễn cấp quốc gia.
Từ năm 2013 đến 2024, ông Phúc tiếp tục sáng tác những tác phẩm có sức lan tỏa mạnh mẽ, trong đó có ca khúc “Khúc ru quê mẹ” giành giải Nhất tại Liên hoan Âm nhạc toàn quốc. Ngoài ra, các bài hát của ông còn được biểu diễn tại nhiều chương trình giao lưu văn hóa quốc tế, nhận được sự yêu thích từ khán giả trong và ngoài nước.
Năm 2025, hồ sơ xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân cho ông được Hội đồng cấp Nhà nước thông qua, căn cứ theo các tiêu chuẩn của Luật Thi đua, Khen thưởng 2022. Với thành tích và quá trình cống hiến rõ ràng, ông Phúc chính thức được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Mức tiền thưởng đối với danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân hiện nay là bao nhiêu?
Khoản 3 Điều 56 Nghị định 98/2023/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 56. Mức tiền thưởng danh hiệu vinh dự nhà nước
...
3. Cá nhân được tặng danh hiệu: “Nhà giáo nhân dân”, “Nhà giáo ưu tú”, “Thầy thuốc nhân dân”, “Thầy thuốc ưu tú”, “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”, “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” được tặng thưởng Huy hiệu, Hộp đựng Huy hiệu, Bằng khen, khung và mức tiền thưởng đối với danh hiệu “nhân dân” là: 12,5 lần mức lương cơ sở; danh hiệu “ưu tú” là 9,0 lần mức lương cơ sở.
...
Mức lương cơ sở hiện hành là 1.800.000 đồng/tháng. Từ đó có thể xác định, nhạc sĩ được tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân sẽ nhận mức tiền thưởng là 12,5 x 1.800.000 = 22.500.000 đồng.
Mức thưởng này mang ý nghĩa tôn vinh, khích lệ và ghi nhận đóng góp của cá nhân hoạt động trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật. Ngoài khoản tiền thưởng, người được phong tặng còn nhận kèm Huy hiệu, Hộp đựng Huy hiệu, Bằng khen và khung chứng nhận danh hiệu. Đây là các yếu tố không chỉ mang giá trị vật chất mà còn thể hiện vinh dự đặc biệt đối với người nghệ sĩ trong sự nghiệp cống hiến của họ.
Tình huống giả định
Tháng 7/2025, nhạc sĩ Trần Văn Khôi – người có hơn 30 năm gắn bó với âm nhạc dân tộc và từng đạt danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú từ năm 2011, được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Bên cạnh bằng chứng nhận và huy hiệu danh hiệu, ông Khôi còn nhận khoản tiền thưởng theo quy định hiện hành là 12,5 lần mức lương cơ sở. Với mức lương cơ sở tại thời điểm này là 1.800.000 đồng/tháng, ông được nhận tổng cộng 22.500.000 đồng tiền thưởng từ ngân sách nhà nước.
Lễ trao tặng được tổ chức trang trọng tại Hà Nội, có sự tham dự của đại diện Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nhạc sĩ Việt Nam và nhiều nghệ sĩ trong ngành. Sự kiện không chỉ là niềm tự hào cá nhân của ông Khôi, mà còn là sự ghi nhận cho những đóng góp lâu dài của giới nhạc sĩ vào đời sống tinh thần của đất nước.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân là sự ghi nhận quan trọng cho những cống hiến to lớn của nghệ sĩ trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật. Nhạc sĩ thuộc nhóm đối tượng đủ điều kiện để được xét tặng danh hiệu này khi đã đạt Nghệ sĩ ưu tú và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe theo luật định. Cùng với đó, mức tiền thưởng dành cho danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân hiện nay là 22.500.000 đồng, tương ứng 12,5 lần mức lương cơ sở theo quy định hiện hành.
