Trong thời đại số, thông tin cá nhân ngày càng dễ bị chia sẻ trên mạng xã hội mà không có sự cho phép. Một trong những tình huống phổ biến là việc công khai số điện thoại người khác lên mạng để bôi nhọ, đe dọa hoặc làm trò đùa. Hành vi tưởng như đơn giản này có thể xâm phạm nghiêm trọng đến quyền riêng tư và bị pháp luật xử lý bằng các chế tài hành chính, thậm chí là hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
1. Công khai số điện thoại người khác lên mạng có bị xử phạt hành chính không?
Căn cứ vào điểm e khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định cụ thể như sau:
Điều 102. Vi phạm quy định về lưu trữ, cho thuê, truyền đưa, cung cấp, truy nhập, thu thập, xử lý, trao đổi và sử dụng thông tin
...
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
...
e) Thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật;
...
Số điện thoại được pháp luật công nhận là dữ liệu cá nhân cơ bản. Khi cá nhân tự ý công khai số điện thoại người khác lên mạng mà chưa có sự đồng ý thì được xem là hành vi xâm phạm quyền riêng tư. Mức phạt hành chính hiện nay cho hành vi này được quy định rõ trong Nghị định 15/2020/NĐ-CP, mức phạt dao động từ 10 đến 20 triệu đồng.
Tình huống giả định
Tại TP. Đà Nẵng, anh Trịnh Minh Dũng có mâu thuẫn với một bạn cùng lớp sau giờ học thêm. Trong lúc bức xúc, anh Dũng đã chụp lại thông tin cá nhân và số điện thoại của bạn học đó rồi đăng công khai trên trang Facebook cá nhân kèm theo lời lẽ mang tính xúc phạm. Chỉ sau vài giờ, người bạn kia liên tục nhận được các cuộc gọi lạ và tin nhắn quấy rối. Gia đình bạn đã lập tức trình báo sự việc lên cơ quan công an địa phương. Sau khi xác minh, công an xác định anh Dũng đã công khai thông tin cá nhân mà không có sự đồng ý, gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống người khác. Căn cứ theo điểm e khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, anh Dũng bị xử phạt 12 triệu đồng, buộc gỡ bài đăng và xin lỗi công khai.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Công khai số điện thoại của người khác lên mạng có thể bị xử lý hình sự không?
Căn cứ vào Khoản 1 Điều 288 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể như sau:
Điều 288. Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc gây dư luận xấu làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:a) Đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông những thông tin trái với quy định của pháp luật, nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại các Điều 117, 155, 156 và 326 của Bộ luật này;
b) Mua bán, trao đổi, tặng cho, sửa chữa, thay đổi hoặc công khai hóa thông tin riêng hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên mạng máy tính, mạng viễn thông mà không được phép của chủ sở hữu thông tin đó;
c) Hành vi khác sử dụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng viễn thông.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng quyền quản trị mạng máy tính, mạng viễn thông;
c) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;
d) Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên;
đ) Xâm phạm bí mật cá nhân dẫn đến người bị xâm phạm tự sát;
e) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc quan hệ đối ngoại của Việt Nam;
g) Dẫn đến biểu tình.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Ngoài xử phạt hành chính, nếu hành vi công khai số điện thoại có thêm các dấu hiệu, mục đích như dùng để bôi nhọ, xúc phạm danh dự, gây hậu quả nghiêm trọng cho nạn nhân, thì người thực hiện có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều 288 Bộ luật Hình sự quy định rõ mức phạt với hành vi sử dụng trái phép thông tin cá nhân thông qua mạng viễn thông. Đặc biệt, nếu hành vi dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như bị mất việc, tự tử, tổn hại tinh thần thì trách nhiệm hình sự là hoàn toàn có thể đặt ra.
Tình huống giả định
Chị Nguyễn Thị Mộng Tuyền (TP.HCM) bị người yêu cũ công khai số điện thoại và tên đầy đủ của mình lên một diễn đàn “bóc phốt” với nội dung bịa đặt và xúc phạm. Chỉ trong vòng 48 giờ, chị nhận hàng trăm tin nhắn và cuộc gọi quấy rối, bị người lạ gửi hình ảnh khiếm nhã, tinh thần suy sụp. Gia đình chị Tuyền lập tức gửi đơn tố cáo lên cơ quan công an kèm bằng chứng chụp màn hình. Qua điều tra, công an xác định hành vi trên nhằm trả thù cá nhân, có yếu tố xúc phạm danh dự và xâm phạm thông tin riêng tư nghiêm trọng. Căn cứ Điều 288 Bộ luật Hình sự 2015, người đăng bị khởi tố hình sự về hành vi đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin cá nhân người khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông. Bị can bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đối mặt với mức phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, buộc bồi thường tổn thất tinh thần cho nạn nhân.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Công khai số điện thoại của người khác lên mạng xã hội khi chưa được đồng ý của cá nhân đó là hành vi vi phạm pháp luật, hành vi trên có thể gây ra ảnh hưởng đến quyền riêng tư cá nhân, nghiệm trọng hơn là tác động lớn tới tinh thần của cá nhân người bị công khai số điện thoại nếu người công khai cố ý thực hiện nhằm đe dọa, quấy rối. Mức phạt hành chính lên đến 20 triệu đồng và có thể bị xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
