Trong những năm gần đây, Hà Nội chú trọng đầu tư phát triển các cơ sở giáo dục chất lượng cao nhằm nâng cao mặt bằng giáo dục phổ thông và mầm non. Các cơ sở này không chỉ đạt chuẩn quốc gia theo quy định chung mà còn đáp ứng thêm các tiêu chí đặc thù về đội ngũ, chương trình giảng dạy, phương pháp và dịch vụ. Cùng với việc xác định rõ tiêu chuẩn để được công nhận là cơ sở giáo dục chất lượng cao, pháp luật cũng quy định cụ thể về trách nhiệm bảo đảm duy trì chất lượng đối với mô hình này.
1. Cơ sở giáo dục chất lượng cao là gì?
Khoản 5 Điều 3 Luật Thủ đô 2024 quy định rõ:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
5. Cơ sở giáo dục chất lượng cao là cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông đạt chuẩn quốc gia theo quy định của pháp luật về giáo dục và đạt các tiêu chí về cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, chương trình giảng dạy, phương pháp giảng dạy và dịch vụ giáo dục chất lượng cao theo quy định của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội.
...
Khái niệm “cơ sở giáo dục chất lượng cao” theo Luật Thủ đô không chỉ dừng lại ở việc đạt chuẩn quốc gia, một yêu cầu chung cho tất cả các trường học trên cả nước, mà còn bổ sung thêm nhiều tiêu chí nâng cao, mang tính đặc thù riêng cho Hà Nội. Các tiêu chí này do UBND thành phố Hà Nội quy định, phản ánh định hướng phát triển giáo dục tiệm cận khu vực và quốc tế.
Cụ thể, một cơ sở giáo dục muốn được công nhận là chất lượng cao cần đảm bảo cơ sở vật chất hiện đại, môi trường học tập an toàn; đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên có trình độ chuyên môn cao và được bồi dưỡng thường xuyên; chương trình và phương pháp giảng dạy phải linh hoạt, sáng tạo và phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục. Bên cạnh đó, các dịch vụ đi kèm như tư vấn học tập, y tế học đường, hỗ trợ tâm lý học sinh cũng phải được đầu tư đúng mức.
Tình huống giả định:
Một trường mầm non đạt chuẩn quốc gia nhưng không được công nhận là cơ sở giáo dục chất lượng cao
Trường Mầm non Sao Mai, nằm tại quận Cầu Giấy (Hà Nội), đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 từ năm 2020. Cơ sở vật chất của trường đảm bảo đầy đủ các phòng chức năng, khu vui chơi ngoài trời và bếp ăn một chiều. Tuy nhiên, trong quá trình xin công nhận là cơ sở giáo dục chất lượng cao vào năm 2024, trường bị từ chối do chưa đáp ứng đủ các yêu cầu về đội ngũ và phương pháp giảng dạy theo bộ tiêu chí riêng của UBND TP. Hà Nội.
Cụ thể, một số giáo viên chưa đạt chuẩn trình độ đại học sư phạm mầm non; trường chưa triển khai chương trình làm quen tiếng Anh tích hợp theo định hướng mới của thành phố; dịch vụ hỗ trợ trẻ khuyết tật chưa đầy đủ. Dù đã đạt chuẩn quốc gia, nhưng vì chưa đáp ứng các tiêu chí nâng cao nói trên, trường không được công nhận là cơ sở giáo dục chất lượng cao.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Ai có trách nhiệm bảo đảm duy trì chất lượng?
Điểm b khoản 5 Điều 22 Luật Thủ đô 2024 quy định:
Điều 22. Phát triển giáo dục và đào tạo
...
5. Ủy ban nhân dân Thành phố quy định các nội dung sau đây:
a) Các tiêu chí về cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, chương trình giảng dạy, phương pháp giảng dạy và dịch vụ giáo dục của cơ sở giáo dục chất lượng cao, cơ sở giáo dục có nhiều cấp học;
b) Trình tự, thủ tục công nhận, thu hồi quyết định công nhận cơ sở giáo dục chất lượng cao; việc đánh giá, kiểm định, bảo đảm duy trì chất lượng của cơ sở giáo dục chất lượng cao;
c) Việc điều chỉnh, bổ sung chương trình giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông đối với một số môn học, hoạt động giáo dục bổ trợ tại cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao để phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội của Thủ đô theo hướng tiệm cận nền giáo dục của khu vực và quốc tế.
...
Luật Thủ đô 2024 trao quyền cho UBND TP. Hà Nội trong việc xây dựng các quy định pháp luật và tổ chức triển khai các hoạt động liên quan đến cơ sở giáo dục chất lượng cao, trong đó bao gồm cả việc bảo đảm duy trì chất lượng. Không chỉ dừng lại ở việc ban hành tiêu chí, mà còn có trách nhiệm kiểm định định kỳ, đánh giá lại và ra quyết định thu hồi công nhận nếu cơ sở không còn đáp ứng yêu cầu.
Việc duy trì chất lượng không phải là một yêu cầu hình thức mà là quá trình liên tục, đòi hỏi nhà trường phải luôn cập nhật chương trình, nâng cao năng lực đội ngũ, đầu tư cơ sở vật chất và giữ ổn định các dịch vụ hỗ trợ học sinh. Đồng thời, UBND Thành phố phải tổ chức các đoàn kiểm tra độc lập, triển khai công tác thanh tra chuyên đề hoặc kiểm định ngoài để đảm bảo chất lượng thực tế chứ không chỉ trên hồ sơ.
Khi một cơ sở đã được công nhận là chất lượng cao, nhưng sau đó không đáp ứng các tiêu chí do UBND Thành phố quy định thì vẫn có thể bị thu hồi quyết định công nhận, bảo đảm quyền lợi của người học và sự minh bạch trong hệ thống giáo dục.
Tình huống giả định:
Một trường bị thu hồi công nhận chất lượng cao do không duy trì được tiêu chí
Trường Tiểu học Ánh Dương tại quận Nam Từ Liêm, Hà Nội được công nhận là cơ sở giáo dục chất lượng cao vào năm 2021 nhờ đạt chuẩn quốc gia và có đội ngũ giáo viên đạt trình độ cao, chương trình tăng cường tiếng Anh và STEM được đầu tư bài bản. Tuy nhiên, sau ba năm hoạt động, trường dần xuống cấp về chất lượng: nhiều giáo viên nghỉ việc, chương trình tích hợp bị cắt giảm do thiếu nhân lực, dịch vụ tư vấn học đường tạm ngưng hoạt động.
Khi tiến hành kiểm định định kỳ vào năm 2024, đoàn kiểm tra của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát hiện trường không còn duy trì đủ các tiêu chí về phương pháp giảng dạy và dịch vụ giáo dục như đã đăng ký ban đầu. Trên cơ sở đó, UBND Thành phố ra quyết định thu hồi công nhận cơ sở giáo dục chất lượng cao đối với trường Ánh Dương, đồng thời yêu cầu khắc phục các điểm yếu nếu muốn tái đăng ký trong tương lai.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Khái niệm “cơ sở giáo dục chất lượng cao” theo Luật Thủ đô 2024 không chỉ dừng lại ở việc đạt chuẩn quốc gia mà còn đòi hỏi đáp ứng thêm các tiêu chí nâng cao về đội ngũ, chương trình và cơ sở vật chất. Việc duy trì chất lượng của các cơ sở này không phải trách nhiệm riêng của nhà trường, mà là một quy trình có kiểm soát, do Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội trực tiếp quy định, đánh giá và giám sát.
