Chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam được hiểu như thế nào?

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển giao công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế, đổi mới sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Hoạt động chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam giúp đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại vào trong nước. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định rõ những trường hợp hạn chế chuyển giao công nghệ, nhằm bảo đảm an toàn, bảo vệ môi trường và gìn giữ các giá trị xã hội.

Chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam được hiểu như thế nào?

Khoản 9 Điều 2 Luật Chuyển giao công nghệ 2017 quy định như sau:

Luật Chuyển giao công nghệ 2017

Điều 2. Giải thích từ ngữ
...
8. Chuyển giao công nghệ trong nước là việc chuyển giao công nghệ được thực hiện trong lãnh thổ Việt Nam.
9. Chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam là việc chuyển giao công nghệ qua biên giới vào lãnh thổ Việt Nam.
...

Chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam là hoạt động đưa công nghệ, thiết bị, quy trình kỹ thuật, bí quyết hoặc giải pháp kỹ thuật từ tổ chức, cá nhân nước ngoài vào Việt Nam thông qua hợp đồng hoặc dự án hợp tác. Đây là hình thức chuyển giao xuyên biên giới, thường áp dụng trong các lĩnh vực như sản xuất, năng lượng, nông nghiệp, dược phẩm, vật liệu mới và nhiều ngành công nghệ cao khác.

Tình huống giả định

Doanh nghiệp Việt Nam tiếp nhận công nghệ xử lý nước thải từ đối tác châu Âu

• Dự án chuyển giao công nghệ giữa hai doanh nghiệp
  Công ty Cổ phần Môi trường Xanh Việt, ký kết hợp đồng với Tập đoàn AquaTech để chuyển giao công nghệ xử lý nước thải bằng phương pháp màng vi sinh tiên tiến.

• Quy trình chuyển giao được thực hiện qua biên giới
  Theo hợp đồng, AquaTech cung cấp dây chuyền thiết bị, quy trình kỹ thuật và đào tạo vận hành cho đội ngũ kỹ sư Việt Nam. Toàn bộ công nghệ được chuyển giao qua biên giới vào lãnh thổ Việt Nam, tuân thủ quy định về hợp đồng chuyển giao công nghệ.

• Dự án mang lại hiệu quả kinh tế môi trường rõ rệt
  Sau khi đi vào hoạt động, hệ thống xử lý nước thải giúp giảm 40% chi phí vận hành và nâng cao chất lượng nước đầu ra, đạt chuẩn quốc gia về môi trường. Dự án được đánh giá là mô hình tiêu biểu cho việc tiếp nhận công nghệ tiên tiến từ nước ngoài vào Việt Nam.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Khi nào việc chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam và trong nước bị hạn chế?

Khoản 1 Điều 10 Luật Chuyển giao công nghệ 2017 quy định như sau:

Luật Chuyển giao công nghệ 2017

Điều 10. Công nghệ hạn chế chuyển giao

1. Hạn chế chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam và chuyển giao công nghệ trong nước trong trường hợp sau đây:

a) Công nghệ; máy móc, thiết bị kèm theo công nghệ không còn sử dụng phổ biến ở các quốc gia công nghiệp phát triển;
b) Sử dụng hóa chất độc hại hoặc phát sinh chất thải nguy hại đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia;
c) Tạo ra sản phẩm bằng phương pháp biến đổi gen;
d) Sử dụng chất phóng xạ, tạo ra chất phóng xạ mà đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia;
đ) Sử dụng tài nguyên, khoáng sản hạn chế khai thác trong nước;
e) Công nghệ nhân giống, nuôi, trồng giống mới chưa được kiểm nghiệm;
g) Tạo ra sản phẩm có ảnh hưởng xấu đến phong tục, tập quán, truyền thống và đạo đức xã hội.

...

Chuyển giao công nghệ bị hạn chế chủ yếu áp dụng đối với các công nghệ lỗi thời, độc hại hoặc tiềm ẩn rủi ro xã hội. Nhà nước chỉ cho phép chuyển giao những công nghệ này khi được cơ quan có thẩm quyền thẩm định và cấp phép, nhằm bảo đảm an toàn cho con người, môi trường và sự phát triển bền vững.

Tình huống giả định

Doanh nghiệp nhập khẩu dây chuyền sản xuất lỗi thời và bị yêu cầu tạm dừng triển khai

• Doanh nghiệp đầu tư dây chuyền công nghệ cũ từ nước ngoài
  Công ty TNHH Gốm Sứ Minh Châu, ký kết hợp đồng mua dây chuyền nung gốm công nghệ cũ từ một đối tác Trung Quốc. Hệ thống này sử dụng nhiên liệu than đá, phát thải khí CO₂ cao, không còn phổ biến tại các quốc gia công nghiệp phát triển.

• Cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra và xác định thuộc danh mục công nghệ hạn chế
  Sau khi rà soát hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền kết luận dây chuyền nói trên thuộc nhóm công nghệ hạn chế chuyển giao theo quy định, do phát sinh lượng lớn chất thải độc hại và sử dụng nguyên liệu gây ô nhiễm môi trường.

• Doanh nghiệp buộc phải chuyển đổi sang công nghệ mới
  Cơ quan quản lý yêu cầu doanh nghiệp tạm dừng nhập khẩu dây chuyền cũ, đồng thời hỗ trợ tiếp cận nguồn công nghệ sạch sử dụng khí đốt tự nhiên. Sau khi chuyển đổi, nhà máy hoạt động ổn định và đạt tiêu chuẩn môi trường quốc gia.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Hoạt động chuyển giao công nghệ giữ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy ứng dụng khoa học kỹ thuật và phát triển kinh tế bền vững. Chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam được hiểu là quá trình đưa công nghệ qua biên giới vào lãnh thổ Việt Nam, giúp doanh nghiệp trong nước tiếp cận tiến bộ kỹ thuật. Việc chuyển giao công nghệ bị hạn chế trong những trường hợp công nghệ lạc hậu, độc hại hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và xã hội.