Chiếm đoạt tiền chất có thể bị phạt tiền từ 2 đến 5 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù lên đến chung thân theo quy định pháp luật.
Tiền chất là đối tượng được quản lý đặc biệt trong lĩnh vực phòng, chống ma túy do khả năng bị sử dụng để sản xuất trái phép chất ma túy. Hành vi chiếm đoạt tiền chất không chỉ bị xử phạt hành chính mà trong nhiều trường hợp còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc phân định rõ mức xử phạt hành chính và ngưỡng truy cứu trách nhiệm hình sự giúp xác định chính xác hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm.
1. Hành vi chiếm đoạt tiền chất bị xử phạt hành chính bao nhiêu tiền?
Điều 30 Nghị định 282/2025/NĐ-CP quy định như sau:
Nghị định 282/2025/NĐ-CP
Điều 30. Vi phạm các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy
...
2. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
...
b) Chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;
...
8. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 1; các khoản 2 và 3; điểm a khoản 4; các điểm b, c, d, đ, e và g khoản 5; các điểm a và b khoản 6 Điều này;
...
Đối với hành vi chiếm đoạt tiền chất nhưng mức độ nguy hiểm chưa đủ để xử lý hình sự, pháp luật áp dụng chế tài hành chính nhằm răn đe và phòng ngừa. Mức phạt tiền được xác định trong khung từ hai triệu đồng đến năm triệu đồng, tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Bên cạnh tiền phạt, tang vật và phương tiện được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm còn có thể bị tịch thu. Việc xử phạt hành chính thường được áp dụng khi số lượng tiền chất chiếm đoạt nhỏ, chưa đạt ngưỡng truy cứu trách nhiệm hình sự và người vi phạm chưa có tiền sử vi phạm nghiêm trọng.
Tình huống giả định
- Chiếm đoạt tiền chất với số lượng nhỏ
Anh Phạm Văn Dũng làm việc tại một cơ sở kinh doanh hóa chất tại Thành phố Hồ Chí Minh. Trong quá trình làm việc, anh Dũng tự ý lấy một lượng nhỏ tiền chất đem ra ngoài nhưng chưa sử dụng vào mục đích sản xuất trái phép chất ma túy. - Phát hiện và xử lý vi phạm
Qua kiểm tra nội bộ, hành vi chiếm đoạt bị phát hiện và được báo cho cơ quan có thẩm quyền. Số lượng tiền chất xác định chưa đạt ngưỡng truy cứu trách nhiệm hình sự. -
Áp dụng xử phạt hành chính
Anh Dũng bị xử phạt hành chính theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP và bị tịch thu toàn bộ tang vật vi phạm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hành vi chiếm đoạt tiền chất khi nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Điều 253 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) quy định như sau:
Điều 253. Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy
1. Người nào tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 06 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
b) Tiền chất ở thể rắn có khối lượng từ 50 gam đến dưới 200 gam;
c) Tiền chất ở thể lỏng có thể tích từ 75 mililít đến dưới 300 mililít.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 năm đến 13 năm:
a) Có tổ chức;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
d) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
đ) Tiền chất ở thể rắn có khối lượng từ 200 gam đến dưới 500 gam;
e) Tiền chất ở thể lỏng có thể tích từ 300 mililít đến dưới 750 mililít;
g) Sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội;
h) Vận chuyển, mua bán qua biên giới;
i) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 13 năm đến 20 năm:
a) Tiền chất ở thể rắn có khối lượng từ 500 gam đến dưới 1.200 gam;
b) Tiền chất ở thể lỏng có thể tích từ 750 mililít đến dưới 1.800 mililít.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Tiền chất ở thể rắn có khối lượng 1.200 gam trở lên;
b) Tiền chất ở thể lỏng có thể tích 1.800 mililít trở lên.
5. Trường hợp phạm tội có cả tiền chất ở thể rắn và tiền chất ở thể lỏng thì được quy đổi để làm căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự, với tỷ lệ 01 gam tiền chất ở thể rắn tương đương với 1,5 mililít tiền chất ở thể lỏng. Sau khi quy đổi, số lượng tiền chất thuộc khoản nào, thì người thực hiện hành vi phạm tội bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản đó.
6. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Khác với xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự được áp dụng khi hành vi chiếm đoạt tiền chất đạt mức độ nguy hiểm cao hơn. Tiêu chí quan trọng để truy cứu trách nhiệm hình sự bao gồm số lượng tiền chất, hình thức thực hiện hành vi, yếu tố tái phạm và các tình tiết tăng nặng khác. Pháp luật quy định rõ các mốc khối lượng tiền chất ở thể rắn và thể lỏng để xác định khung hình phạt tương ứng. Ngoài hình phạt tù, người phạm tội còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung như phạt tiền, cấm hành nghề hoặc tịch thu tài sản.
Tình huống giả định
- Chiếm đoạt tiền chất với số lượng lớn
Ông Nguyễn Văn Hòa lợi dụng vị trí quản lý kho hóa chất tại một doanh nghiệp để chiếm đoạt số lượng lớn tiền chất ở thể rắn vượt ngưỡng truy cứu trách nhiệm hình sự. - Phát hiện hành vi phạm tội
Cơ quan chức năng kiểm tra và xác định số lượng tiền chất bị chiếm đoạt thuộc khung hình phạt nghiêm khắc theo Bộ luật Hình sự. -
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Ông Hòa bị khởi tố về tội chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy và phải đối mặt với hình phạt tù tương ứng theo Điều 253 Bộ luật Hình sự.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi chiếm đoạt tiền chất có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Khi chưa đạt ngưỡng hình sự, người vi phạm có thể bị phạt tiền và tịch thu tang vật. Trường hợp đạt các điều kiện luật định về số lượng hoặc tình tiết tăng nặng, hành vi này sẽ bị xử lý hình sự với khung hình phạt nghiêm khắc, nhằm bảo đảm hiệu quả trong công tác phòng, chống ma túy.
