Trẻ em có quyền được học tập trong điều kiện an toàn, lành mạnh và phù hợp với lứa tuổi. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều trường hợp trẻ bị chính người thân cản trở việc đến trường, ép nghỉ học hoặc không tạo điều kiện học hành. Đây là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính.
1. Cản trở việc đi học của trẻ em bị xử phạt hành chính như thế nào?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 26 và khoản 2 Điều 5 Nghị định 130/2021/NĐ-CP như sau:
Điều 26. Vi phạm quy định về quyền được giáo dục của trẻ em
...
2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi cản trở việc đi học của trẻ em.
...
Điều 5. Mức phạt tiền và thẩm quyền xử phạt
...
2. Mức phạt tiền đối với mỗi hành vi vi phạm hành chính quy định tại Chương II của Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân vi phạm, trừ quy định tại các Điều 8, 9, 12, 13, 14, khoản 1 Điều 16, Điều 33 và khoản 2 Điều 36 của Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức vi phạm gấp hai lần mức phạt tiền đối với cá nhân vi phạm.
Hành vi cản trở việc đi học của trẻ em không cần phải gây ra hậu quả rõ rệt mới bị xử phạt. Chỉ cần có hành vi cụ thể làm gián đoạn, trì hoãn hoặc ngăn cản trẻ đến trường như không cho trẻ đi học, bắt trẻ nghỉ học để làm việc nhà, ép buộc trẻ kết hôn sớm, cấm đoán con học vì lý do tín ngưỡng…đều có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Mức phạt được chia thành 2 nhóm như sau:
-
Từ 1.000.000 – 2.000.000 đồng đối với cá nhân vi phạm.
-
Từ 2.000.000 – 4.000.000 đồng nếu tổ chức có hành vi vi phạm tương tự.
Tình huống giả định
Ông Minh sống tại tỉnh Sơn La. Vì điều kiện kinh tế khó khăn, ông cho rằng việc học là tốn kém và không cần thiết. Khi con trai út – em Hòa, vừa chuẩn bị vào lớp 7 – ông Minh đã kiên quyết không cho đi học tiếp, ép em nghỉ ở nhà để phụ giúp chăn nuôi và làm nương rẫy. Mặc cho giáo viên chủ nhiệm nhiều lần đến nhà vận động, thậm chí nhà trường còn hỗ trợ chi phí học tập, ông Minh vẫn cố tình phớt lờ, cho rằng "con trai lớn rồi, không cần học thêm".
Sự việc bị phát hiện khi chính quyền địa phương tổ chức rà soát tình trạng học sinh bỏ học. Căn cứ theo khoản 2 Điều 26 Nghị định 130/2021/NĐ-CP, hành vi của ông Minh bị xác định là cản trở việc đi học của trẻ em. UBND xã đã lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính với mức 2.000.000 đồng. Đồng thời, ông Minh được yêu cầu cam kết đảm bảo điều kiện học tập và tạo điều kiện cho con tiếp tục đi học.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý trên)
2. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở việc đi học của trẻ em
Quy định này được nêu cụ thể tại điểm a khoản 1 Điều 6 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 như sau:
Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012
Điều 6. Thời hiệu xử lý vi phạm hành chính
1. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính được quy định như sau:
a) Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 01 năm, trừ các trường hợp sau:
...
Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là khoảng thời gian mà trong đó cơ quan có thẩm quyền có thể ra quyết định xử phạt đối với hành vi vi phạm. Nếu quá thời hạn này, dù phát hiện vi phạm thì cũng không thể xử phạt, trừ một số trường hợp đặc biệt.
Hành vi cản trở việc đi học của trẻ em thuộc lĩnh vực bảo vệ và chăm sóc trẻ em, không thuộc các nhóm lĩnh vực đặc biệt như xây dựng, sở hữu trí tuệ, thuế… Vì vậy, thời hiệu áp dụng sẽ là 01 năm kể từ ngày hành vi vi phạm được thực hiện. Nếu hành vi này diễn ra trong nhiều ngày (ví dụ: liên tục cấm con đến trường), thời hiệu được tính từ ngày hành vi cuối cùng xảy ra.
Tình huống giả định
Ông Phạm Văn Định (trú tại xã Tân Hòa) là người trực tiếp nuôi dưỡng cháu ngoại Phạm Thị Mỹ Linh (sinh năm 2011) sau khi cha mẹ cháu ly hôn. Do không muốn cháu đi học xa, ông Định đã tự ý giữ Linh ở nhà từ đầu năm học 2022–2023, không cho cháu đến trường học lớp 6, hành vi này được thực hiện vào tháng 7/2022. Giáo viên chủ nhiệm nhiều lần đến vận động, thuyết phục nhưng không thành công. Phải đến tháng 11/2023, vì thấy thương em Linh, người hàng xóm mới gửi đơn phản ánh đến UBND xã.
Sau khi tiếp nhận đơn, cơ quan chức năng tiến hành xác minh thì phát hiện hành vi cản trở việc đi học của trẻ em của ông Định đã diễn ra hơn 01 năm. Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 6 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, thời hiệu xử phạt trong trường hợp này đã hết. Do đó, mặc dù hành vi có dấu hiệu vi phạm, nhưng ông Định không bị xử phạt hành chính, mà chỉ bị nhắc nhở và buộc cam kết không tái diễn.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý trên)
3. Kết luận
Việc cản trở trẻ em đi học là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính từ 1 đến 2 triệu đồng theo Nghị định 130/2021/NĐ-CP. Mức xử phạt này áp dụng đối với cá nhân; nếu là tổ chức vi phạm thì mức phạt gấp đôi. Ngoài ra, theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, thời hiệu xử phạt đối với hành vi này là 01 năm kể từ ngày hành vi vi phạm được thực hiện.
