Gà lôi trắng là loài chim có giá trị thẩm mỹ cao, được nhiều người ưa chuộng nuôi làm cảnh, nên các hoạt động mua bán, nuôi dưỡng luôn nằm trong diện quản lý của pháp luật. Từ năm 2025, quy định mới đã thay đổi tình trạng pháp lý của loài này, không còn xếp vào nhóm động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm như trước. Dù vậy, việc nuôi hoặc buôn bán Gà lôi trắng mà không có giấy tờ hợp pháp vẫn có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt cao và tịch thu tang vật.
1. Gà lôi trắng có còn thuộc loài nguy cấp, quý, hiếm không?
Thông tư 27/2025/TT-BNNMT Ban hành Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và động vật rừng thông thường.
Thông tư 27/2025/TT-BNNMT
TT Tên Việt Nam Tên khoa học Loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ Loài thực vật
rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếmBỘ GÀ GALLIFORMES ... ... ... ... 43. Gà lôi trắng Lophura nycthemera IIB ... ... ... ... Xem danh mục loài nguy cấp, quý hiếm tại đây.
Trước ngày 1/7/2025, Gà lôi trắng được quản lý ở mức cao nhất trong Nhóm IB, mọi hành vi săn bắt, nuôi, buôn bán trái phép đều có thể bị xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, kể từ khi Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực, loài này đã được đưa ra khỏi danh mục động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và chỉ còn thuộc nhóm động vật rừng thông thường.
Điều này giúp cá nhân, tổ chức dễ dàng hơn trong việc nuôi, kinh doanh loài chim này, nhưng vẫn phải tuân thủ quy định về đăng ký gây nuôi và chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Nếu không đáp ứng, hành vi vẫn bị xử phạt hành chính theo quy định hiện hành.
Tình huống giả định:
Cơ quan chức năng cập nhật danh mục loài quản lý
-
Thông tin thay đổi pháp lý
Tháng 7/2025, Chi cục Kiểm lâm Thành phố Hà Nội nhận được hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc áp dụng Thông tư 27/2025/TT-BNNMT. Trong đó, loài Gà lôi trắng (Lophura nycthemera) được đưa ra khỏi Nhóm IB và xếp vào danh mục động vật rừng thông thường. -
Ảnh hưởng đến người gây nuôi
Ông Nguyễn Hữu Thắng (trú tại quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội) vốn có trang trại gây nuôi Gà lôi trắng với giấy phép nuôi động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm cấp từ năm 2023. Khi đến hạn gia hạn giấy phép vào tháng 8/2025, cán bộ kiểm lâm thông báo ông Thắng chỉ cần thực hiện thủ tục đăng ký gây nuôi động vật rừng thông thường, không phải xin lại giấy phép nuôi loài nguy cấp, quý, hiếm như trước. -
Thủ tục mới đơn giản hơn
Việc thay đổi phân loại này giúp ông Thắng giảm nhiều chi phí và thời gian cho thủ tục hành chính, nhưng vẫn phải đảm bảo hồ sơ chứng minh nguồn gốc hợp pháp đối với đàn Gà lôi trắng hiện có. Cơ quan kiểm lâm hướng dẫn ông thực hiện đăng ký theo mẫu mới và cấp giấy xác nhận để tiếp tục hoạt động kinh doanh hợp pháp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
ChatGPT đã nói:
Điều 23 Nghị định 35/2019/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) tàng trữ, mua bán, chế biến lâm sản trái pháp luật:
Điều 23. Tàng trữ, mua bán, chế biến lâm sản trái pháp luật
Hành vi tàng trữ, mua, bán, chế biến lâm sản không có hồ sơ hợp pháp hoặc có hồ sơ hợp pháp nhưng lâm sản không đúng với nội dung hồ sơ đó, bị xử phạt như sau:
1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá dưới 15.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá đến dưới 7.000.000 đồng;
...
2. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 15.000.000 đồng đến dưới 25.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 7.000.000 đồng đến dưới 15.000.000 đồng;
...
3. Phạt tiền từ 25.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 25.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 15.000.000 đồng đến dưới 25.000.000 đồng;
...
4. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 70.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 25.000.000 đồng đến dưới 35.000.000 đồng;
...
5. Phạt tiền từ 70.000.000 đồng đến 90.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 70.000.000 đồng đến dưới 90.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 35.000.000 đồng đến dưới 45.000.000 đồng;
...
6. Phạt tiền từ 90.000.000 đồng đến 120.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 90.000.000 đồng đến dưới 120.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 45.000.000 đồng đến dưới 60.000.000 đồng;
...
7. Phạt tiền từ 120.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 120.000.000 đồng đến dưới 150.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 60.000.000 đồng đến dưới 75.000.000 đồng;
...
8. Phạt tiền từ 150.000.000 đồng đến 180.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 180.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 75.000.000 đồng đến dưới 90.000.000 đồng;
...
9. Phạt tiền từ 180.000.000 đồng đến 210.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 180.000.000 đồng đến dưới 210.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 90.000.000 đồng đến dưới 105.000.000 đồng;
...
10. Phạt tiền từ 210.000.000 đồng đến 240.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 210.000.000 đồng đến dưới 240.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 105.000.000 đồng đến dưới 120.000.000 đồng;
...
11. Phạt tiền từ 240.000.000 đồng đến 270.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 240.000.000 đồng đến dưới 270.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 120.000.000 đồng đến dưới 135.000.000 đồng;
...
12. Phạt tiền từ 270.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng đối với một trong các trường hợp sau:
a) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thông thường trị giá từ 270.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;
b) Động vật rừng, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 135.000.000 đồng đến dưới 150.000.000 đồng;
...
Gà lôi trắng thuộc nhóm động vật rừng thông thường (Loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm) không thuộc loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, do đó hành vi nuôi, tàng trữ, mua bán loài này khi không có hồ sơ hợp pháp sẽ bị xử phạt theo điểm a các khoản từ 1 đến 12 Điều 23 Nghị định 35/2019/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP).
Căn cứ vào giá trị tang vật, mức phạt có thể từ 5 triệu đồng (khi giá trị dưới 15 triệu đồng) đến 300 triệu đồng (khi giá trị từ 270 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng).
Ngoài ra, người vi phạm còn bị tịch thu toàn bộ tang vật và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp thu được từ hành vi vi phạm.
Tình huống giả định:
Bán Gà lôi trắng không giấy tờ bị xử phạt
-
Rao bán trên mạng xã hội
Tháng 7/2025, ông Lê Văn Minh (trú tại quận Liên Chiểu, Thành phố Đà Nẵng) đăng bài trong một nhóm Facebook chuyên về chim cảnh, rao bán 02 cặp Gà lôi trắng trưởng thành với giá 12 triệu đồng. Bài đăng không kèm thông tin về giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp. -
Kiểm tra và phát hiện vi phạm
Nhận được tin báo, Đội Cảnh sát môi trường - Công an Thành phố Đà Nẵng phối hợp với Hạt Kiểm lâm Liên Chiểu tiến hành kiểm tra tại nhà ông Minh. Tại đây, lực lượng chức năng phát hiện 04 cá thể Gà lôi trắng đang được nuôi trong chuồng. Ông Minh không xuất trình được hồ sơ lâm sản hợp pháp. Hội đồng định giá xác định tổng giá trị số gà lôi trắng là 12 triệu đồng. -
Xử phạt theo quy định
Hành vi của ông Minh bị phạt 10.000.000 đồng (do nằm trong khung 5.000.000 – 15.000.000 đồng đối với động vật rừng thông thường trị giá dưới 15 triệu đồng). Ngoài ra, toàn bộ 04 cá thể Gà lôi trắng bị tịch thu và chuyển giao cho Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã để xử lý theo quy định.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Gà lôi trắng hiện không còn thuộc nhóm động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm nhưng hành vi nuôi hoặc buôn bán không có giấy tờ hợp pháp sẽ bị xử phạt hành chính thay vì xử lý hình sự. Mức phạt dao động từ 5 triệu đồng đến 300 triệu đồng tùy giá trị tang vật, kèm tịch thu và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp.
