Thực tế giao thông hiện nay cho thấy xe ô tô chở hàng đôi khi được tận dụng để chở người trong tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, pháp luật quy định rõ những trường hợp được phép chở người trên thùng xe, đặc biệt là khi đi cấp cứu. Nếu vi phạm, người điều khiển có thể bị xử phạt nặng. Đồng thời, khi vận chuyển hàng rời, xe cũng phải che đậy kín để đảm bảo an toàn và vệ sinh môi trường.
1. Xe ô tô chở hàng có được chở người đi cấp cứu trong thùng xe hay không?
Điểm a khoản 1 Điều 28 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định như sau:
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 28. Trường hợp chở người trên xe ô tô chở hàng
1. Chỉ được chở người trên thùng xe ô tô chở hàng trong trường hợp sau đây:
a) Chở người đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh hoặc thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp; chở người bị nạn đi cấp cứu; đưa người ra khỏi khu vực nguy hiểm hoặc trong trường hợp khẩn cấp khác theo quy định của pháp luật;
...
Về nguyên tắc, xe ô tô chở hàng không được phép chở người trên thùng xe do kết cấu của loại xe này không được thiết kế để đảm bảo an toàn cho hành khách. Tuy nhiên, pháp luật vẫn có những ngoại lệ nhân đạo trong các tình huống khẩn cấp. Theo quy định tại Điều 28 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024, xe ô tô chở hàng có thể được chở người trong thùng xe nếu thuộc một trong các trường hợp đặc biệt như chở người bị nạn đi cấp cứu, chở người ra khỏi vùng nguy hiểm hoặc khi thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp được pháp luật cho phép.
Việc mở rộng quyền sử dụng xe chở hàng trong các tình huống này nhằm bảo vệ tính mạng con người trong thời điểm cấp bách, đặc biệt là khi phương tiện cấp cứu chuyên dụng không có mặt kịp thời. Tuy nhiên, xe vẫn phải đảm bảo điều kiện an toàn trong suốt quá trình di chuyển, tránh gây thêm rủi ro cho người được chở.
Tình huống giả định:
Dùng xe tải nhỏ chở người đi cấp cứu và được cảnh sát giao thông cho phép tiếp tục hành trình
Tại xã Phong Hiền (huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế), vào khoảng 10 giờ sáng ngày 5/3/2025, ông Lê Văn Cảnh – một người dân địa phương – trong lúc đang thu hoạch mía thì không may bị rắn độc cắn và rơi vào trạng thái hôn mê. Gia đình ông lập tức gọi điện cho trạm y tế xã, tuy nhiên do khu vực cách quốc lộ gần 10km đường đất, xe cấp cứu không thể tiếp cận kịp thời.
Trước tình thế nguy hiểm, con trai ông Cảnh đã nhanh chóng nhờ hàng xóm – anh Trần Văn Kỳ – dùng chiếc xe tải nhỏ chở hàng (loại 1,2 tấn) đưa ông Cảnh ra bệnh viện huyện. Do không có cabin phụ, anh Kỳ buộc phải trải bạt và đệm tạm trên thùng xe, đặt ông Cảnh nằm lên rồi cho xe chạy với tốc độ chậm để đảm bảo an toàn. Trên đường đi, anh Kỳ bị Cảnh sát giao thông dừng xe tại ngã tư thị trấn.
Sau khi kiểm tra và xác minh lý do, tổ tuần tra xác nhận trường hợp xe đang chở người đi cấp cứu trong tình huống khẩn cấp – thuộc trường hợp được phép chở người trên thùng xe chở hàng theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 28 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024. Anh Kỳ được yêu cầu tiếp tục hành trình, không bị xử phạt, và tổ công tác còn hỗ trợ hướng dẫn lộ trình nhanh nhất đến bệnh viện.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Mức phạt đối với hành vi chở người trái phép trên thùng xe là bao nhiêu?
Điểm p khoản 5 và điểm c khoản 16 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
5. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
p) Chở người trên thùng xe trái quy định; chở người trên nóc xe; để người đu bám ở cửa xe, bên ngoài thành xe khi xe đang chạy;
...
16. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị trừ điểm giấy phép lái xe như sau:
...
c) Thực hiện hành vi quy định tại điểm p khoản 5; điểm a, điểm c khoản 7; khoản 8 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 06 điểm;
...
Pháp luật giao thông quy định rất rõ và nghiêm khắc về việc chở người trên thùng xe ô tô chở hàng. Trừ một số trường hợp ngoại lệ đã nêu ở Điều 28 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, việc chở người trên thùng xe bị xem là hành vi vi phạm an toàn nghiêm trọng. Điều này xuất phát từ thực tế thùng xe không có ghế ngồi, không có hệ thống bảo hộ như dây an toàn hay tay vịn, nên người ngồi trong rất dễ bị thương khi xe phanh gấp, va chạm hoặc chạy trên địa hình xấu.
Vì vậy, nếu người điều khiển xe chở người trái phép trên thùng, sẽ bị phạt hành chính từ 4 triệu đến 6 triệu đồng. Ngoài ra, hành vi này còn bị xử lý bổ sung là trừ 6 điểm trên giấy phép lái xe – một hình thức quản lý mới nhằm nâng cao trách nhiệm của tài xế và giảm thiểu tai nạn do hành vi nguy hiểm này gây ra. Việc áp dụng đồng thời cả phạt tiền và trừ điểm nhấn mạnh tính răn đe và yêu cầu tuân thủ nghiêm túc quy tắc an toàn giao thông.
Ví dụ thực tế:
Nhiều xe tải bị xử lý vì chở người trên thùng xe đi múa lân Trung thu
Tối 12/9/2019, lực lượng Cảnh sát giao thông TP.HCM đã ra quân kiểm tra và xử lý hàng loạt xe tải chở người trên thùng xe để đi biểu diễn múa lân dịp Trung thu. Các xe này chở cả người và dụng cụ múa lân nhưng không đảm bảo an toàn, có xe chở đến hơn 20 người đứng chen chúc, không trang bị dây đai hoặc phương tiện bảo vệ.
CSGT đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với nhiều tài xế về lỗi chở người trên xe không được phép chở người, đồng thời nhắc nhở các đoàn múa lân phải tuân thủ quy định an toàn giao thông khi lưu thông. Đây là hành vi tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đặc biệt trong điều kiện di chuyển vào ban đêm, dễ gây tai nạn nghiêm trọng.
Lực lượng chức năng khuyến cáo các nhóm múa lân nên thuê xe khách hoặc các phương tiện phù hợp để đảm bảo an toàn cho người biểu diễn trong mùa Trung thu.
Nguồn: Báo Tuổi Trẻ
3. Khi vận chuyển hàng rời, xe ô tô chở hàng có bắt buộc phải che đậy kín không?
Điểm đ khoản 1 Điều 49 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định như sau:
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 49. Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ đối với xe ô tô vận chuyển hàng hóa
1. Khi vận chuyển hàng hoá bằng xe ô tô, người lái xe phải thực hiện các quy định sau đây:
a) Mang đủ giấy tờ theo quy định của pháp luật;
b) Kiểm tra các điều kiện bảo đảm an toàn của xe trước khi tham gia giao thông đường bộ;
c) Kiểm tra việc sắp xếp hàng hóa bảo đảm an toàn; không chở hàng hoá vượt quá khối lượng cho phép hoặc vượt quá khổ giới hạn của xe;
d) Hàng hóa vận chuyển trên xe phải được sắp xếp gọn gàng, chằng buộc chắc chắn, bảo đảm an toàn theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải;
đ) Khi vận chuyển hàng rời, vật liệu xây dựng, phế thải phải che đậy kín, không để rơi vãi xuống đường, gây ra tiếng ồn hoặc bụi bẩn trong suốt quá trình vận chuyển trên đường và chiều cao tối đa của hàng hóa phải thấp hơn mép trên thành thùng xe tối thiểu 10 cm;
...
Vận chuyển hàng rời như cát, đá, đất, phế liệu... là hoạt động phổ biến trong ngành xây dựng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông và gây ô nhiễm môi trường nếu không thực hiện đúng quy định. Vì vậy, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 yêu cầu xe ô tô chở hàng rời phải che đậy kín toàn bộ phần hàng hóa để tránh bụi, tiếng ồn và rơi vãi trên đường. Bên cạnh đó, chiều cao chất hàng cũng phải thấp hơn mép trên thành thùng xe ít nhất 10 cm để hạn chế tình trạng hàng rơi ra ngoài khi xe phanh gấp hoặc đi qua đoạn đường xóc.
Việc không che chắn đúng cách có thể gây bụi mù mịt, ảnh hưởng đến tầm nhìn của người đi phía sau, đặc biệt là xe máy – phương tiện phổ biến ở Việt Nam. Ngoài ra, vật liệu rơi xuống mặt đường có thể làm trơn trượt, dễ gây tai nạn nghiêm trọng. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều tuyến đường đô thị xuống cấp nhanh chóng vì bụi bẩn và va đập vật liệu nặng. Do đó, việc che chắn không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn thể hiện trách nhiệm của người lái xe và đơn vị vận tải trong việc giữ gìn an toàn, sạch sẽ cho môi trường giao thông.
Ví dụ thực tế:
Tài xế ô tô chở hàng không chằng buộc bị xử phạt tại Thái Bình
Ngày 17/5/2024, Đội Cảnh sát giao thông – trật tự Công an huyện Vũ Thư (tỉnh Thái Bình) đã phát hiện và lập biên bản xử phạt một trường hợp xe ô tô tải vận chuyển hàng hóa mà không chằng buộc đúng quy định. Chiếc xe bị dừng tại quốc lộ 10, đoạn qua xã Tân Phong, khi đang chở các thanh kim loại dài nhưng để hở ra phía sau và hai bên, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông.
Căn cứ theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, tài xế bị xử phạt vì hành vi vi phạm quy định về bảo đảm an toàn trong vận chuyển hàng hóa trên đường bộ. Lực lượng chức năng đồng thời nhắc nhở các tài xế cần chủ động chằng buộc hàng hóa chắc chắn, tuân thủ nghiêm các quy định để phòng ngừa tai nạn.
Nguồn: Báo Thái Bình
4. Kết luận
Pháp luật đã quy định rõ các trường hợp được phép chở người trên thùng xe ô tô chở hàng, trong đó có việc chở người đi cấp cứu trong tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, nếu chở người trái phép không thuộc trường hợp cho phép, người điều khiển xe sẽ bị xử phạt nặng và bị trừ điểm bằng lái. Ngoài ra, khi vận chuyển hàng rời, xe chở hàng bắt buộc phải che đậy kín để đảm bảo an toàn và vệ sinh môi trường giao thông.
