Tạm đình chỉ vụ án dân sự được áp dụng khi có căn cứ như đương sự chết chưa có người kế thừa, cần chờ kết quả vụ án khác hoặc văn bản pháp luật liên quan.
Trong tố tụng dân sự, không phải lúc nào vụ án cũng được tiến hành xét xử liên tục từ khi thụ lý cho đến khi có bản án. Có những trường hợp pháp luật buộc Tòa án phải ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự để chờ điều kiện cần thiết.
1. Trường hợp nào phải tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 214 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định:
Điều 214. Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự
1. Tòa án ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự khi có một trong các căn cứ sau đây:
a) Đương sự là cá nhân đã chết, cơ quan, tổ chức đã hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể mà chưa có cơ quan, tổ chức, cá nhân kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức, cá nhân đó;
b) Đương sự là cá nhân mất năng lực hành vi dân sự, người chưa thành niên mà chưa xác định được người đại diện theo pháp luật;
c) Chấm dứt đại diện hợp pháp của đương sự mà chưa có người thay thế;
d) Cần đợi kết quả giải quyết vụ án khác có liên quan hoặc sự việc được pháp luật quy định là phải do cơ quan, tổ chức khác giải quyết trước mới giải quyết được vụ án;
đ) Cần đợi kết quả thực hiện ủy thác tư pháp, ủy thác thu thập chứng cứ hoặc đợi cơ quan, tổ chức cung cấp tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của Tòa án mới giải quyết được vụ án;
e) Cần đợi kết quả xử lý văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến việc giải quyết vụ án có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên mà Tòa án đã có văn bản kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ;
g) Theo quy định tại Điều 41 của Luật phá sản;
h) Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.
...
Tạm đình chỉ là biện pháp tố tụng cần thiết để bảo đảm vụ án chỉ được giải quyết khi có đầy đủ điều kiện pháp lý và thực tế. Nếu vụ án dân sự có một trong những căn cứ theo quy định trên thì Tòa án phải tạm dừng để tránh xét xử sai. Việc này thể hiện nguyên tắc thận trọng và đảm bảo tính công bằng trong tố tụng.
Tình huống giả định
-
Khởi kiện tranh chấp thừa kế
Ngày 20/8/2025, tại TAND khu vực 1 – TP. Hà Nội, bà Lê Thị An nộp đơn khởi kiện ông Nguyễn Văn Tùng về tranh chấp quyền thừa kế căn nhà của cha mẹ để lại.
-
Bị đơn qua đời trong quá trình giải quyết
Trong khi Tòa án đang thụ lý vụ án, ông Nguyễn Văn Tùng đột ngột qua đời và chưa xác định được ai là người thừa kế quyền, nghĩa vụ tố tụng của ông.
-
Tòa án ra quyết định tạm đình chỉ
Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 214 BLTTDS 2015, Thẩm phán ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án. Hồ sơ được lưu giữ và Tòa án chờ xác định người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của ông Tùng để tiếp tục đưa vụ án ra giải quyết.
Tình trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Hậu quả pháp lý của việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự
Căn cứ theo Điều 215 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định:
Điều 215. Hậu quả của việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự
1. Tòa án không xóa tên vụ án dân sự bị tạm đình chỉ giải quyết trong sổ thụ lý mà chỉ ghi chú vào sổ thụ lý số và ngày, tháng, năm của quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự đó.
2. Tiền tạm ứng án phí, lệ phí mà đương sự đã nộp được gửi tại kho bạc nhà nước và được xử lý khi Tòa án tiếp tục giải quyết vụ án dân sự.
3. Trường hợp tạm đình chỉ theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 214 của Bộ luật này thì trước khi tạm đình chỉ, Chánh án Tòa án đang giải quyết vụ án phải có văn bản đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên theo quy định tại Điều 221 của Bộ luật này.
Trong thời hạn 01 tháng, kể từ ngày nhận được văn bản kiến nghị của Tòa án, cơ quan có thẩm quyền phải có văn bản trả lời. Hết thời hạn này mà cơ quan có thẩm quyền không có văn bản trả lời thì Tòa án tiếp tục giải quyết vụ án theo thủ tục chung.
4. Trong thời gian tạm đình chỉ giải quyết vụ án, Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án vẫn phải có trách nhiệm về việc giải quyết vụ án.
Sau khi có quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án quy định tại khoản 1 Điều 214 của Bộ luật này, Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm khắc phục trong thời gian ngắn nhất những lý do dẫn tới vụ án bị tạm đình chỉ để kịp thời đưa vụ án ra giải quyết.
5. Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự có thể bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.
Tạm đình chỉ không có nghĩa là chấm dứt vụ án. Vụ án vẫn còn trong danh sách thụ lý và sẽ được tiếp tục khi lý do tạm đình chỉ được khắc phục. Trong thời gian này, Thẩm phán vẫn chịu trách nhiệm theo dõi, đảm bảo quyền lợi các bên không bị kéo dài quá mức. Nếu việc tạm đình chỉ do văn bản pháp luật có dấu hiệu trái Hiến pháp, Chánh án Tòa án phải có văn bản kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét.
Tình huống giả định
- Khởi kiện tranh chấp hợp đồng thương mại
Ngày 10/9/2025, tại TAND khu vực 2 – TP. Hồ Chí Minh, Công ty CP Minh Long khởi kiện Công ty TNHH An Phát về việc chậm thanh toán trong hợp đồng cung cấp thiết bị.
- Tòa án phát hiện văn bản pháp luật liên quan có dấu hiệu trái luật
Trong quá trình giải quyết, Thẩm phán nhận thấy nghị định được dùng làm căn cứ áp dụng có dấu hiệu trái với Luật Thương mại. Chánh án Tòa án đã có văn bản kiến nghị TAND tối cao để cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi.
- Quyết định tạm đình chỉ và hậu quả pháp lý
Thẩm phán ra quyết định tạm đình chỉ vụ án theo điểm e khoản 1 Điều 214 BLTTDS 2015. Vụ án vẫn được ghi trong sổ thụ lý, tiền tạm ứng án phí được lưu tại kho bạc nhà nước. Thẩm phán tiếp tục theo dõi và đôn đốc. Sau 1 tháng, cơ quan có thẩm quyền không trả lời, Tòa án quyết định tiếp tục giải quyết vụ án theo thủ tục chung.
Tình trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết luận
Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự là một chế định quan trọng nhằm bảo đảm quá trình xét xử diễn ra công bằng, đúng pháp luật. Cơ chế này vừa bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên, vừa giúp Tòa án có thời gian để làm rõ những tình tiết cần thiết, bảo đảm tính khách quan và chính xác trong xét xử.
