Trong chế độ thi hành án phạt tù, việc bảo đảm dinh dưỡng cho phạm nhân là yếu tố quan trọng gắn liền với quyền con người và mục tiêu cải tạo. Nhà nước đã quy định cụ thể về tiêu chuẩn ăn uống hằng tháng đối với phạm nhân đang chấp hành án tại cơ sở giam giữ. Ngoài phần ăn theo định lượng, phạm nhân cũng có thể sử dụng tiền hoặc quà hợp pháp để ăn thêm trong giới hạn cho phép.
1. Phạm nhân có được sử dụng tiền cá nhân để ăn thêm ngoài tiêu chuẩn định lượng không?
Khoản 2 Điều 7 Nghị định 118/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 7. Chế độ ăn đối với phạm nhân
...
2. Ngoài tiêu chuẩn ăn quy định tại khoản 1 Điều này, phạm nhân được sử dụng quà, tiền của mình để ăn thêm nhưng không quá 03 lần định lượng ăn trong 01 tháng cho mỗi phạm nhân và phải thông qua hệ thống lưu ký và căng-tin phục vụ sinh hoạt cho phạm nhân của cơ sở giam giữ....
Theo quy định trên, phạm nhân được phép dùng tiền hoặc quà tặng hợp pháp để bổ sung thêm khẩu phần ăn ngoài mức tiêu chuẩn mà Nhà nước bảo đảm mỗi tháng. Tuy nhiên, mức ăn thêm này không được vượt quá ba lần định lượng quy định và bắt buộc phải thực hiện qua hệ thống nội bộ như căng-tin và lưu ký của cơ sở giam giữ. Quy định này nhằm kiểm soát chặt chẽ việc tiêu dùng trong trại giam, đảm bảo công bằng giữa các phạm nhân và ngăn ngừa các hành vi lợi dụng tiền bạc để hình thành đặc quyền hoặc gây mất trật tự nội bộ.
Tình huống giả định
Tại trại giam Tân Lập (tỉnh Phú Thọ), phạm nhân Nguyễn Văn Tình có người thân thường xuyên gửi tiền qua hệ thống lưu ký của trại. Trong tháng 6/2025, Tình muốn mua thêm thực phẩm bổ sung như sữa, trái cây và bánh mỳ từ căng-tin để sử dụng vào buổi tối. Sau khi cán bộ quản lý kiểm tra, tổng số lượng thực phẩm mà Tình mua trong tháng chỉ tương đương gấp đôi định lượng tiêu chuẩn nên được chấp thuận theo đúng quy định.
Tuy nhiên, đến đầu tháng 7, Tình tiếp tục đề nghị mua thêm thực phẩm và tổng số đã vượt quá 03 lần định lượng ăn theo quy định. Do đó, yêu cầu bị từ chối. Cán bộ trại giam cũng giải thích rõ cho phạm nhân biết về giới hạn theo Nghị định 118/2024/NĐ-CP để tránh tái phạm và đảm bảo trật tự quản lý.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Một bếp tập thể phục vụ 100 phạm nhân được trang bị những dụng cụ cấp dưỡng nào?
Khoản 4 Điều 7 Nghị định 118/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 7. Chế độ ăn đối với phạm nhân
...
4. Mỗi phân trại của cơ sở giam giữ phạm nhân được tổ chức ít nhất một bếp ăn tập thể. Định mức dụng cụ cấp dưỡng của một bếp tập thể dùng cho 100 phạm nhân gồm: 01 tủ đựng thức ăn có lưới hoặc kính che kín, 03 chảo to, 01 chảo nhỏ, 01 nồi to dùng trong 03 năm; các loại dao, thớt, chậu rửa bát, rổ, rá, bát, đũa dùng trong 01 năm và các dụng cụ, trang thiết bị cấp dưỡng cần thiết khác phục vụ việc nấu ăn và chia khẩu phần ăn cho phạm nhân....
Dụng cụ nhà bếp trong cơ sở giam giữ được trang bị theo định mức cụ thể, nhằm phục vụ hiệu quả việc chế biến và phân chia khẩu phần ăn cho phạm nhân. Ngoài các vật dụng chính như nồi, chảo, dao, thớt, mỗi mâm ăn cho 6 phạm nhân còn được cấp riêng lồng bàn, xoong, đĩa, bát, muôi… với thời hạn sử dụng theo quy định. Trường hợp phạm nhân ăn suất riêng cũng có dụng cụ tương ứng, đảm bảo vệ sinh, an toàn và hiệu quả trong phục vụ bữa ăn hằng ngày.
Tình huống giả định
Tại trại giam An Phước (tỉnh Bình Dương), trong đợt kiểm tra cơ sở vật chất định kỳ quý II/2025, Ban giám thị phối hợp với Phòng Hậu cần đã tiến hành rà soát trang thiết bị cấp dưỡng của bếp tập thể phục vụ 120 phạm nhân tại phân trại số 2. Qua kiểm kê, bếp hiện có đầy đủ 03 chảo to, 01 chảo nhỏ, 01 nồi to sử dụng từ năm 2023, cùng các loại dao, thớt, chậu rửa, bát đũa được thay mới trong năm.
Ngoài ra, mỗi mâm ăn của nhóm 6 phạm nhân được trang bị lồng bàn và dụng cụ chia suất đúng quy định. Nhờ bảo đảm đúng định mức cấp dưỡng theo Nghị định 118/2024/NĐ-CP, hoạt động bếp ăn tại trại diễn ra ổn định, không xảy ra khiếu nại hay thiếu hụt về khẩu phần trong suốt quá trình vận hành.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Phạm nhân đang chấp hành án có thể sử dụng tiền cá nhân để ăn thêm ngoài định lượng nhưng không quá 03 lần/tháng và phải thông qua căng-tin nội bộ. Đối với bếp ăn tập thể, Nhà nước quy định rõ định mức dụng cụ cấp dưỡng tương ứng với số lượng phạm nhân nhằm bảo đảm vệ sinh, an toàn và hiệu quả trong tổ chức bữa ăn.
