Xe tải là loại phương tiện quan trọng trong hoạt động vận chuyển hàng hóa trên cả nước. Tuy nhiên, không ít tài xế vẫn chưa nắm rõ những giới hạn pháp luật liên quan đến việc chở người trên thùng xe hay yêu cầu về che chắn khi chở vật liệu rời. Từ năm 2024, Luật Giao thông đường bộ đã có những điều chỉnh cụ thể nhằm tăng cường an toàn và trật tự giao thông.
1. Xe tải được phép chở người đi cấp cứu trong trường hợp khẩn cấp
Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 28 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định về trường hợp chở người trên xe ô tô chở hàng như sau:
Luật Trật tự giao thông đường bộ 2024
Điều 28. Trường hợp chở người trên xe ô tô chở hàng
1. Chỉ được chở người trên thùng xe ô tô chở hàng trong trường hợp sau đây:
a) Chở người đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh hoặc thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp; chở người bị nạn đi cấp cứu; đưa người ra khỏi khu vực nguy hiểm hoặc trong trường hợp khẩn cấp khác theo quy định của pháp luật;
...
Quy định trên thể hiện tinh thần nhân đạo của pháp luật giao thông, khi cho phép xe tải tạm thời chở người trong các tình huống bất khả kháng nhằm bảo vệ tính mạng và sức khỏe con người. Việc sử dụng xe tải để đưa người đi cấp cứu chỉ được chấp nhận nếu xảy ra trong hoàn cảnh đặc biệt, như vùng sâu vùng xa không có phương tiện y tế chuyên dụng, hoặc khi sự chậm trễ có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, người điều khiển phương tiện phải chứng minh được tính cấp thiết và không được lợi dụng quy định này để trốn tránh các quy định về cấm chở người.
Tình huống giả định:
Xe tải được phép chở người đi cấp cứu trong tình huống bất khả kháng
Ngày 14/5/2024, tại xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, bà Trần Thị Mùi (56 tuổi) bất ngờ lên cơn đau tim dữ dội khi đang làm việc tại ruộng cách trung tâm y tế xã hơn 7km. Con trai bà Mùi là anh Phạm Ngọc Quang lập tức chạy đi tìm xe để đưa mẹ đi cấp cứu. Tuy nhiên, khu vực này nằm sâu trong vùng nông thôn, đường đất nhỏ, xe taxi và xe cứu thương đều không thể tiếp cận được.
Trong lúc cấp bách, anh Quang gặp anh Nguyễn Văn Lâm – tài xế xe tải chở phân bón cho đại lý Nông Dân Việt. Nhận thấy tình huống khẩn cấp và không còn lựa chọn nào khác, anh Lâm quyết định dỡ một phần hàng phía sau để bà Mùi cùng người thân có chỗ nằm trên thùng xe, rồi lập tức chở thẳng đến Trung tâm Y tế huyện.
Trên đường di chuyển qua chốt kiểm tra giao thông trên Quốc lộ 9B, lực lượng Cảnh sát giao thông huyện Lệ Thủy ra hiệu dừng xe vì phát hiện có người trên thùng xe tải. Sau khi nghe trình bày và kiểm tra tình trạng của bà Mùi, lực lượng CSGT xác định đây là tình huống cấp cứu khẩn cấp đúng theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 28 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 nên không lập biên bản vi phạm. Đồng thời, tổ tuần tra còn hỗ trợ dẫn đường để xe di chuyển nhanh hơn đến cơ sở y tế.
Nhờ được cấp cứu kịp thời, bà Mùi qua cơn nguy kịch và được chuyển lên bệnh viện tuyến tỉnh để theo dõi tiếp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Chở người trái phép trên thùng xe tải bị phạt đến 6 triệu đồng và trừ điểm giấy phép lái xe
Căn cứ tại điểm p khoản 5 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP:
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
5. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
p) Chở người trên thùng xe trái quy định; chở người trên nóc xe; để người đu bám ở cửa xe, bên ngoài thành xe khi xe đang chạy;
...
Hành vi chở người trên thùng xe tải, nếu không thuộc các trường hợp đặc biệt như quy định ở trên, sẽ bị xử lý nghiêm. Ngoài việc bị xử phạt hành chính, người vi phạm còn bị trừ điểm trên giấy phép lái xe. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lái xe trong tương lai và có thể dẫn tới thu hồi giấy phép nếu tiếp tục tái phạm.
Tình huống giả định:
Bị xử phạt vì chở người về quê trên thùng xe tải
Ngày 28/4/2024, anh Trần Đình Huy (sinh năm 1992, ngụ tại huyện Bến Lức, tỉnh Long An) điều khiển xe ô tô tải mang biển số 62C-089.xx thuộc sở hữu của Doanh nghiệp Tư nhân Vận tải Hoàng Gia, chuyên chở hàng hóa tuyến ngắn trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Vì sắp đến kỳ nghỉ lễ 30/4 – 1/5, anh Huy tranh thủ chở thêm vợ và em trai từ chỗ làm ở Bình Chánh (TP.HCM) về quê bằng chính chiếc xe tải đang vận hành. Do xe chỉ có cabin 2 chỗ ngồi, anh để vợ và em trai ngồi phía sau thùng xe, nơi đã được dọn trống sau khi giao xong hàng.
Khi lưu thông đến đoạn Quốc lộ 1A qua địa phận huyện Cái Bè (tỉnh Tiền Giang), tổ tuần tra thuộc Đội Cảnh sát giao thông số 2 – Phòng CSGT Công an tỉnh Tiền Giang phát hiện xe tải có người ngồi phía sau nên ra hiệu dừng xe để kiểm tra.
Tại thời điểm kiểm tra, anh Huy thừa nhận hành vi chở người trên thùng xe vì nghĩ đoạn đường ngắn và không ảnh hưởng đến ai. Tuy nhiên, theo quy định tại điểm p khoản 5 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi chở người trái phép trên thùng xe tải là vi phạm quy tắc giao thông đường bộ.
Sau khi lập biên bản, lực lượng chức năng đã xử phạt anh Huy 5.000.000 đồng, đồng thời trừ 06 điểm trên giấy phép lái xe theo quy định tại khoản 16 cùng điều.
Tổ tuần tra yêu cầu hai người ngồi trên thùng xe di chuyển bằng phương tiện khác và yêu cầu tài xế không tái phạm trong quá trình hoạt động vận tải về sau.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Chở hàng rời không che chắn có thể bị xử phạt theo luật giao thông mới
Căn cứ tại điểm đ khoản 1 Điều 49 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024:
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 49. Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ đối với xe ô tô vận chuyển hàng hóa
1. Khi vận chuyển hàng hoá bằng xe ô tô, người lái xe phải thực hiện các quy định sau đây:...
đ) Khi vận chuyển hàng rời, vật liệu xây dựng, phế thải phải che đậy kín, không để rơi vãi xuống đường, gây ra tiếng ồn hoặc bụi bẩn trong suốt quá trình vận chuyển trên đường và chiều cao tối đa của hàng hóa phải thấp hơn mép trên thành thùng xe tối thiểu 10 cm;
...
Việc che chắn hàng rời không chỉ là yêu cầu kỹ thuật thông thường mà còn là biện pháp quan trọng để đảm bảo an toàn giao thông và bảo vệ môi trường. Khi không được che chắn kỹ lưỡng, các loại vật liệu như cát, đá, đất, phế thải dễ bị rơi vãi xuống đường trong quá trình di chuyển, gây bụi bẩn, làm ô nhiễm không khí, ảnh hưởng trực tiếp đến tầm nhìn và sức khỏe người đi đường. Ngoài ra, bề mặt đường trơn trượt do vật liệu rơi rớt có thể dẫn đến tai nạn, đặc biệt nguy hiểm đối với người điều khiển xe máy hoặc xe thô sơ. Do đó, quy định bắt buộc phải phủ bạt, chằng buộc hàng hóa chắc chắn và giới hạn chiều cao hàng thấp hơn thành xe là nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ này trong thực tế.
Tình huống giả định:
Tài xế bị xử phạt vì để cát rơi xuống đường gây tai nạn
Sáng ngày 10/4/2024, tại tuyến đường tỉnh lộ 826C (thuộc xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh, TP.HCM), anh Nguyễn Văn Thế – tài xế của Công ty TNHH Vận tải Xây dựng Nam Thái – đang điều khiển xe ô tô tải mang biển số 51C-908.xx chở cát từ một bãi vật liệu ở huyện Đức Hòa (Long An) về công trình tại quận 7.
Vì lịch giao hàng gấp, anh Thế không kiểm tra kỹ phần bạt phủ thùng xe trước khi khởi hành. Trong quá trình di chuyển qua khu vực đông dân cư, một lượng lớn cát đã rơi vãi xuống mặt đường do gió mạnh và việc không che chắn đầy đủ. Khi xe tải vừa qua giao lộ với đường Vành đai 2, một người phụ nữ điều khiển xe máy phía sau đã trượt bánh vì cán phải lớp cát mỏng, ngã ra đường và bị xây xát nhẹ.
Người dân đã hỗ trợ nạn nhân và báo cho lực lượng Cảnh sát giao thông huyện Bình Chánh. Sau khi đến hiện trường, tổ công tác lập biên bản vi phạm hành chính đối với anh Nguyễn Văn Thế vì không che đậy kín hàng rời, để vật liệu xây dựng rơi xuống đường, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông.
Căn cứ vào điểm đ khoản 1 Điều 49 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024, hành vi này được xác định là vi phạm quy định bắt buộc phải che chắn hàng hóa rời. Ngoài tiền phạt hành chính, công ty chủ quản còn phải chịu trách nhiệm phối hợp khắc phục hậu quả và bồi thường cho người bị nạn theo quy định của pháp luật dân sự.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
4. Kết luận
Pháp luật đã nêu rõ những quy định cụ thể về việc sử dụng xe tải để chở hàng, đồng thời cũng cho phép một số trường hợp ngoại lệ được chở người. Cụ thể, nếu người bị nạn cần được cấp cứu gấp mà không có phương tiện nào phù hợp hơn, xe tải có thể được sử dụng trong tình huống khẩn cấp này. Tuy nhiên, nếu chở người mà không thuộc các trường hợp luật cho phép, tài xế sẽ bị xử phạt tiền và trừ điểm trên giấy phép lái xe. Ngoài ra, đối với xe tải chở hàng rời như cát, đá, đất... thì bắt buộc phải che chắn cẩn thận, tránh làm rơi vãi ra đường gây nguy hiểm cho người đi đường và ô nhiễm môi trường xung quanh.
