Người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam thì áp dụng pháp luật nào để xử lý?

Người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam nhìn chung sẽ bị xử lý theo pháp luật hình sự Việt Nam, trừ trường hợp được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao hoặc theo điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, nhằm bảo đảm chủ quyền quốc gia và khẳng định nguyên tắc bình đẳng trong quan hệ pháp luật. Đồng thời họ cũng có năng lực pháp luật dân sự như công dân Việt Nam.

1. Người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam thì áp dụng pháp luật nào để xử lý?

Căn cứ theo Điều 5 Bộ luật Hình sự 2015: 

Bộ luật Hình sự 2015

Điều 5. Hiệu lực của Bộ luật Hình sự đối với những hành vi phạm tội thực hiện ngoài lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

1. Bộ luật hình sự được áp dụng đối với mọi hành vi phạm tội thực hiện trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Quy định này cũng được áp dụng đối với hành vi phạm tội hoặc hậu quả của hành vi phạm tội xảy ra trên tàu bay, tàu biển mang quốc tịch Việt Nam hoặc tại vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam.

2. Đối với người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thuộc đối tượng được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao hoặc lãnh sự theo pháp luật Việt Nam, theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc theo tập quán quốc tế, thì vấn đề trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết theo quy định của điều ước quốc tế hoặc theo tập quán quốc tế đó; trường hợp điều ước quốc tế đó không quy định hoặc không có tập quán quốc tế thì trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết bằng con đường ngoại giao.

Người nước ngoài khi phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam, nếu không thuộc diện miễn trừ ngoại giao, sẽ bị xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự. Điều này thể hiện nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia và sự nghiêm minh của pháp luật hình sự Việt Nam.

Tình huống giả định:

• Người nước ngoài phạm tội tại TP. Hồ Chí Minh
  Ngày 10/8/2025, ông John Smith (quốc tịch Mỹ) lưu trú tại phường Nhiêu Lộc, TP. Hồ Chí Minh bị Công an phát hiện có hành vi tàng trữ ma túy trái phép trong phòng trọ.

• Công an giải thích quy định pháp luật hình sự
  Công an căn cứ Điều 5 Bộ luật Hình sự 2015 giải thích: mọi hành vi phạm tội thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam đều bị xử lý theo pháp luật Việt Nam, trừ trường hợp người phạm tội được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao.

• Xử lý theo quy định pháp luật
  Vì ông Smith không thuộc diện được miễn trừ, cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố vụ án và Tòa án nhân dân TP. Hồ Chí Minh thụ lý xét xử, áp dụng hình phạt theo quy định Bộ luật Hình sự.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Người nước ngoài có năng lực pháp luật dân sự như công dân Việt Nam không?

Căn cứ theo Điều 673 Bộ luật Dân sự 2015:

Bộ luật Dân sự 2015

Điều 673. Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân

1. Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân được xác định theo pháp luật của nước mà người đó có quốc tịch.

2. Người nước ngoài tại Việt Nam có năng lực pháp luật dân sự như công dân Việt Nam, trừ trường hợp pháp luật Việt Nam có quy định khác

Người nước ngoài sinh sống, làm việc tại Việt Nam được công nhận có năng lực pháp luật dân sự như công dân Việt Nam, trừ trường hợp pháp luật quy định khác. Quy định này bảo đảm sự bình đẳng trong giao dịch dân sự, đồng thời tạo môi trường pháp lý rõ ràng, minh bạch cho hoạt động của người nước ngoài tại Việt Nam.

Người nước ngoài tại Việt Nam có năng lực pháp luật dân sự như công dân Việt Nam, trừ trường hợp pháp luật Việt Nam có quy định khác. Điều này góp phần tạo lập môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và thuận lợi cho hoạt động sinh sống, học tập và kinh doanh của người nước ngoài tại Việt Nam.

Tình huống giả định:

• Người nước ngoài ký hợp đồng thuê nhà ở Hà Nội
  Ngày 15/9/2025, bà Maria Lopez (quốc tịch Tây Ban Nha) đang công tác tại TP. Hà Nội ký hợp đồng thuê căn hộ chung cư tại phường Hoàn Kiếm trong thời hạn 2 năm.

• Tòa án giải thích năng lực pháp luật dân sự của người nước ngoài
  Khi phát sinh tranh chấp về việc chậm thanh toán, Tòa án nhân dân khu vực 2 – TP. Hà Nội căn cứ Điều 673 Bộ luật Dân sự 2015 giải thích: người nước ngoài có năng lực pháp luật dân sự tại Việt Nam như công dân Việt Nam, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

• Xử lý theo quy định pháp luật
  Tòa án thụ lý vụ án, giải quyết dựa trên Bộ luật Dân sự, công nhận quyền và nghĩa vụ của bà Lopez tương tự công dân Việt Nam trong quan hệ hợp đồng thuê nhà.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

3. Kết luận

Người nước ngoài khi phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam, về nguyên tắc, đều bị xử lý theo Bộ luật Hình sự Việt Nam, trừ trường hợp đặc biệt được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao hoặc lãnh sự. Đồng thời, trong lĩnh vực dân sự, họ có năng lực pháp luật dân sự như công dân Việt Nam, trừ những trường hợp pháp luật quy định hạn chế.