Án phí là một phần nghĩa vụ tài chính phát sinh khi Tòa án tiến hành giải quyết vụ án, bao gồm cả án dân sự và hình sự. Trong vụ án hình sự, pháp luật có quy định cụ thể về từng loại án phí áp dụng cho các giai đoạn tố tụng khác nhau. Khi có kháng cáo, việc chịu án phí cũng sẽ được xác định dựa trên nội dung và kết quả xét xử phúc thẩm.
Án phí trong vụ án hình sự gồm những loại nào?
Điều 21 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 quy định như sau:
Điều 21. Các loại án phí trong vụ án hình sự
Án phí hình sự sơ thẩm.
Án phí hình sự phúc thẩm.
Án phí dân sự sơ thẩm đối với trường hợp Tòa án giải quyết cả phần dân sự trong vụ án hình sự, bao gồm án phí dân sự sơ thẩm không có giá ngạch và án phí dân sự sơ thẩm có giá ngạch.
Án phí dân sự phúc thẩm đối với trường hợp có kháng cáo về phần dân sự trong vụ án hình sự.
Từ quy định trên, có thể thấy một vụ án hình sự có thể phát sinh đồng thời nhiều loại án phí, tùy vào việc có hay không phần dân sự và có phát sinh kháng cáo. Bị cáo bị tuyên có tội sẽ chịu án phí hình sự sơ thẩm. Nếu bị cáo hoặc người khác kháng cáo, vụ án được đưa ra xét xử phúc thẩm thì tiếp tục phát sinh thêm án phí hình sự hoặc dân sự phúc thẩm tương ứng. Trong trường hợp có tranh chấp hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại, người thua kiện trong phần dân sự còn phải nộp thêm án phí dân sự sơ thẩm hoặc phúc thẩm tùy theo nội dung kháng cáo và phán quyết của Tòa.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Lâm bị Tòa án nhân dân quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh xét xử về hành vi cố ý gây thương tích. Trong vụ án, bị hại yêu cầu bồi thường 25 triệu đồng và Tòa án tuyên buộc anh Lâm phải thanh toán toàn bộ số tiền này. Sau phiên xử sơ thẩm, anh Lâm bị tuyên phạm tội và phải chịu cả án phí hình sự sơ thẩm và án phí dân sự sơ thẩm. Án phí hình sự sơ thẩm là cho việc xét xử về hành vi cố ý gây thương tích còn án phí dân sự sơ thẩm là do anh phải bồi thường 25 triệu cho bị hại theo tuyên bố của Tòa.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Người kháng cáo án hình sự có phải chịu án phí phúc thẩm không?
Khoản 2 Điều 23 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 quy định như sau:
Điều 23. Nghĩa vụ chịu án phí trong vụ án hình sự
...
2. Nghĩa vụ chịu án phí phúc thẩm trong vụ án hình sự:
a) Trường hợp cả bị cáo và người đại diện của bị cáo đều có kháng cáo quyết định về hình sự của bản án sơ thẩm mà Tòa án cấp phúc thẩm giữ nguyên quyết định về hình sự của bản án sơ thẩm thì chỉ bị cáo phải chịu án phí hình sự phúc thẩm;
b) Trường hợp chỉ bị cáo hoặc người đại diện của bị cáo kháng cáo quyết định về hình sự của bản án sơ thẩm mà Tòa án cấp phúc thẩm giữ nguyên quyết định về hình sự của bản án sơ thẩm thì người kháng cáo phải chịu án phí hình sự phúc thẩm;
c) Trường hợp bị cáo kháng cáo quyết định về hình sự và người đại diện của bị cáo kháng cáo quyết định về dân sự hoặc ngược lại mà Tòa án cấp phúc thẩm giữ nguyên quyết định của bản án sơ thẩm thì người nào kháng cáo về phần nào phải chịu án phí đối với yêu cầu của họ;
d) Trường hợp bị cáo kháng cáo quyết định về hình sự và người đại diện của bị cáo kháng cáo quyết định về dân sự hoặc ngược lại mà Tòa án quyết định sửa quyết định về hình sự hoặc sửa quyết định về dân sự hoặc sửa cả quyết định về hình sự và quyết định về dân sự thì không có người kháng cáo nào phải chịu án phí phúc thẩm;
đ) Bị hại kháng cáo phải chịu án phí hình sự phúc thẩm trong trường hợp vụ án được khởi tố theo yêu cầu của bị hại nếu Tòa án cấp phúc thẩm giữ nguyên quyết định của bản án, quyết định sơ thẩm hoặc tuyên bố bị cáo không phạm tội;
e) Người kháng cáo phần quyết định về dân sự của bản án sơ thẩm phải chịu án phí dân sự phúc thẩm theo quy định tại Điều 29 của Nghị quyết này;
f) Trường hợp Tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án, quyết định sơ thẩm để điều tra, xét xử lại hoặc đình chỉ vụ án thì người kháng cáo không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm;
g) Người kháng cáo rút đơn kháng cáo trước khi mở phiên tòa phúc thẩm hoặc tại phiên tòa phúc thẩm không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm;
h) Người kháng cáo không phải chịu án phí phúc thẩm trong trường hợp yêu cầu kháng cáo của họ được Tòa án chấp nhận.
Như vậy, người thực hiện kháng cáo sẽ phải chịu án phí nếu kháng cáo bị bác. Trường hợp Tòa án giữ nguyên bản án sơ thẩm thì người kháng cáo sẽ phải nộp án phí phúc thẩm. Ngược lại, nếu Tòa sửa án, hủy án, đình chỉ vụ án hoặc người kháng cáo rút đơn hợp lệ thì sẽ không phải nộp khoản án phí này. Việc phân định rõ các trường hợp giúp tránh tình trạng kháng cáo tràn lan, nhưng đồng thời cũng bảo đảm quyền lợi chính đáng của các bên.
Tình huống giả định
Chị Trần Thị Thanh bị Tòa án nhân dân huyện Củ Chi tuyên phạt 9 tháng cải tạo không giam giữ về tội trộm cắp tài sản. Sau khi xét xử sơ thẩm, chị Thanh kháng cáo để xin giảm hình phạt. Tuy nhiên, Tòa án cấp phúc thẩm nhận định bản án sơ thẩm là đúng quy định và giữ nguyên toàn bộ quyết định.
Vì kháng cáo không được Tòa án chấp nhận và không thuộc diện được miễn trừ, chị Thanh phải nộp án phí hình sự phúc thẩm theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 23 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Án phí trong vụ án hình sự được chia thành nhiều loại, gồm án phí hình sự sơ thẩm, phúc thẩm và có thể có cả án phí dân sự nếu vụ án có phần dân sự. Người kháng cáo sẽ phải chịu án phí phúc thẩm nếu kháng cáo không được chấp nhận. Trong một số trường hợp đặc biệt, người kháng cáo sẽ được miễn nghĩa vụ nộp án phí theo quy định pháp luật.
