Người 13 tuổi giết người không phải đi tù vì chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự là yếu tố quan trọng để xác định việc xử lý hành vi phạm tội. Trường hợp người 13 tuổi gây ra cái chết cho người khác đã được quy định rõ về trách nhiệm hình sự. Đồng thời, pháp luật cũng nêu cụ thể các biện pháp xử lý áp dụng cho lứa tuổi này nhằm bảo đảm tính răn đe và công bằng.
1. Người 13 tuổi giết người có phải đi tù không?
Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 3 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định:
Điều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự
1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.
2. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.
a) Điều 143 (tội cưỡng dâm); Điều 150 (tội mua bán người); Điều 151 (tội mua bán người dưới 16 tuổi);
b) Điều 170 (tội cưỡng đoạt tài sản); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 173 (tội trộm cắp tài sản); Điều 178 (tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản);
c) Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy);
d) Điều 265 (tội tổ chức đua xe trái phép); Điều 266 (tội đua xe trái phép);
đ) Điều 285 (tội sản xuất, mua bán, trao đổi hoặc tặng cho công cụ, thiết bị, phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật); Điều 286 (tội phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử); Điều 287 (tội cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử); Điều 289 (tội xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác); Điều 290 (tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản);
e) Điều 299 (tội khủng bố); Điều 303 (tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia); Điều 304 (tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự).
Chỉ từ đủ 14 tuổi trở lên thì cá nhân mới có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với một số tội nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng (trong đó có tội giết người). Người 13 tuổi chưa đủ điều kiện này nên không phải chịu trách nhiệm hình sự. Điều này có nghĩa là nếu người 13 tuổi thực hiện hành vi tước đoạt tính mạng người khác thì sẽ không bị áp dụng hình phạt tù.
Tình huống giả định:
-
Hành vi giết người do thiếu niên 13 tuổi thực hiện
Tháng 3/2025, em Lê Văn Minh (13 tuổi) trong lúc xô xát với bạn cùng lớp đã vô tình gây ra cái chết cho bạn. -
Cơ quan điều tra xác minh độ tuổi
Khi tiếp nhận vụ việc, cơ quan điều tra xác định Minh mới 13 tuổi, chưa thuộc độ tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015. -
Biện pháp xử lý áp dụng
Vụ án không khởi tố hình sự đối với Minh. Thay vào đó, chính quyền địa phương phối hợp với gia đình áp dụng biện pháp giáo dục, đồng thời trách nhiệm bồi thường dân sự thuộc về cha mẹ của Minh theo quy định của Bộ luật Dân sự.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Xử lý người 13 tuổi giết người như thế nào?
Khoản 1 Điều 92 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 (sửa đổi 2020) quy định:
Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012
Điều 92. Đối tượng bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng
1. Người từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại Bộ luật Hình sự.
2. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại Bộ luật Hình sự, trừ những tội phạm quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật Hình sự.
3. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 90 của Luật này và trước đó đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
4. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 4 Điều 90 của Luật này nhưng không phải là tội phạm và trước đó đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
5. Không áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng đối với các trường hợp sau đây:
a) Người không có năng lực trách nhiệm hành chính;
b) Người đang mang thai có chứng nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ tuyến huyện trở lên;
c) Phụ nữ hoặc người duy nhất đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú xác nhận.
Khoản 2 Điều 586, Điều 591 Bộ luật Dân sự 2015 cũng nêu:
Điều 586. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân
1. Người từ đủ mười tám tuổi trở lên gây thiệt hại thì phải tự bồi thường.
2. Người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật này.
...
Điều 591. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm
1. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao gồm:
a) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590 của Bộ luật này;
b) Chi phí hợp lý cho việc mai táng;
c) Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp tính mạng của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại, nếu không có những người này thì người mà người bị thiệt hại đã trực tiếp nuôi dưỡng, người đã trực tiếp nuôi dưỡng người bị thiệt hại được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có tính mạng bị xâm phạm không quá một trăm lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Người 13 tuổi gây ra cái chết cho người khác không phải đi tù nhưng sẽ bị xem xét áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Ngoài ra, trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh. Vì người 13 tuổi chưa có năng lực chịu trách nhiệm dân sự đầy đủ, cha mẹ hoặc người giám hộ phải thay con bồi thường cho gia đình nạn nhân. Khoản bồi thường có thể bao gồm chi phí mai táng, cấp dưỡng cho người thân của người bị hại, và khoản bù đắp tổn thất tinh thần theo Điều 591 Bộ luật Dân sự 2015.
Tình huống giả định:
-
Em Trần Minh Khoa thực hiện hành vi tấn công
Tháng 8/2025, em Trần Minh Khoa (13 tuổi) sau khi cãi vã với hàng xóm là ông Phạm Văn Dũng (45 tuổi) đã nảy sinh ý định trả thù. Khoa lén lấy xe máy của cha, cố tình điều khiển xe lao thẳng vào ông Dũng khi ông đang đi bộ trước nhà. Cú đâm mạnh khiến ông Dũng tử vong tại chỗ. -
Cơ quan công an xác minh sự việc
Công an tỉnh Lâm Đồng nhanh chóng khám nghiệm hiện trường và lấy lời khai nhân chứng. Qua điều tra, cơ quan chức năng xác định hành vi của Khoa mang tính chất cố ý. Tuy nhiên, Khoa mới 13 tuổi chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người theo Bộ luật Hình sự. -
Biện pháp xử lý và trách nhiệm dân sự
UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban hành quyết định đưa Khoa vào trường giáo dưỡng để giáo dục, quản lý theo quy định. Về trách nhiệm dân sự, gia đình Khoa phải bồi thường chi phí mai táng, cấp dưỡng cho người thân của ông Dũng, cùng khoản bù đắp tổn thất tinh thần. Nếu hai bên không thỏa thuận được mức bồi thường, vụ việc sẽ được đưa ra Tòa án để phân xử.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Người 13 tuổi giết người sẽ không phải đi tù vì chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Trường hợp này có thể bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng để rèn luyện, đồng thời cha mẹ hoặc người giám hộ phải bồi thường thiệt hại về dân sự cho gia đình nạn nhân.
