Là người lao động duy nhất trong gia đình có được hoãn chấp hành hình phạt tù không?

Hoãn chấp hành hình phạt tù được xem là biện pháp nhân văn, cho phép trì hoãn việc thi hành án trong những trường hợp đặc biệt. Trong đó, người bị kết án là lao động duy nhất trong gia đình có thể được hoãn để tránh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống thân nhân. Đồng thời, pháp luật cũng quy định rõ thủ tục hoãn chấp hành hình phạt tù nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người bị kết án và sự giám sát chặt chẽ của cơ quan có thẩm quyền.

1. Là người lao động duy nhất trong gia đình có được hoãn chấp hành hình phạt tù không?

Điểm c khoản 1 Điều 67 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:

Bộ luật Hình sự 2015

Điều 67. Hoãn chấp hành hình phạt tù

1. Người bị xử phạt tù có thể được hoãn chấp hành hình phạt trong các trường hợp sau đây:

...

c) Là người lao động duy nhất trong gia đình, nếu phải chấp hành hình phạt tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt, được hoãn đến 01 năm, trừ trường hợp người đó bị kết án về các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc các tội khác là tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

...

Quy định này thể hiện tính nhân đạo của pháp luật hình sự, bảo đảm quyền lợi tối thiểu cho gia đình người bị kết án trong trường hợp họ là nguồn thu nhập duy nhất. Việc cho phép hoãn chấp hành hình phạt tù giúp gia đình có thời gian ổn định đời sống, tránh rơi vào tình trạng khốn khó ngay lập tức. Tuy nhiên, để tránh bị lạm dụng, pháp luật cũng giới hạn phạm vi áp dụng, không cho phép áp dụng với những tội phạm nghiêm trọng ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia hoặc trật tự xã hội.

Tình huống giả định

Người lao động duy nhất trong gia đình tại TP. Hồ Chí Minh

• Hoàn cảnh gia đình
  Ngày 15/4/2025, Tòa án nhân dân tỉnh TP. Hồ Chí Minh tuyên phạt anh Trần Văn Minh (35 tuổi, công nhân xây dựng) 18 tháng tù giam về tội “Cố ý gây thương tích”. Anh Minh là lao động duy nhất nuôi vợ và hai con nhỏ, mẹ già không có khả năng lao động.

• Đơn xin hoãn chấp hành hình phạt tù

  Ngày 30/4/2025, gia đình gửi đơn đề nghị hoãn chấp hành hình phạt tù, kèm xác nhận hoàn cảnh khó khăn của UBND phường và giấy tờ chứng minh anh Minh là lao động duy nhất.

• Xem xét của Tòa án

  Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 67 Bộ luật Hình sự 2015, Tòa án nhận định nếu buộc anh Minh thi hành án ngay, gia đình sẽ không có người chăm sóc và chu cấp, gây khó khăn đặc biệt.

• Kết quả xử lý

  Ngày 10/5/2025, Tòa án ra quyết định cho anh Trần Văn Minh hoãn chấp hành hình phạt tù trong thời hạn 01 năm. Trong thời gian này, anh Minh vẫn phải chịu sự giám sát của chính quyền địa phương.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Thủ tục hoãn chấp hành hình phạt tù được pháp luật quy định như thế nào?

Điều 24 Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định như sau:

Luật Thi hành án hình sự 2019

Điều 24. Thủ tục hoãn chấp hành án phạt tù

1. Đối với người bị kết án phạt tù đang được tại ngoại, Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án có thể tự mình hoặc theo đơn đề nghị của người bị kết án, văn bản đề nghị của Viện kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi người chấp hành án cư trú, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi người chấp hành án làm việc hoặc cư trú ra quyết định hoãn chấp hành án phạt tù. Đơn đề nghị hoặc văn bản đề nghị phải được gửi cho Tòa án đã ra quyết định thi hành án kèm theo các giấy tờ có liên quan.

2. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được đơn hoặc văn bản đề nghị hoãn chấp hành án phạt tù, Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án phải xem xét, quyết định. Trường hợp không đồng ý hoãn chấp hành án phạt tù thì Chánh án Tòa án phải có văn bản trả lời người có đơn đề nghị hoặc cơ quan có văn bản đề nghị và thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp, trong đó nêu rõ lý do không chấp nhận.

3. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định hoãn chấp hành án phạt tù, Tòa án phải gửi quyết định đó cho cá nhân, cơ quan sau đây:

a) Người được hoãn chấp hành án và người đại diện trong trường hợp người được hoãn chấp hành án là người dưới 18 tuổi;

b) Viện kiểm sát cùng cấp;

c) Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện hoặc Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi người được hoãn thi hành án cư trú, làm việc;

d) Sở Tư pháp nơi Tòa án đã ra quyết định thi hành án có trụ sở;

đ) Bộ Ngoại giao trong trường hợp người được hoãn chấp hành án là người nước ngoài.

Thủ tục hoãn chấp hành hình phạt tù được quy định chặt chẽ để bảo đảm quyền lợi của người bị kết án và sự giám sát của cơ quan nhà nước. Người bị kết án, gia đình hoặc cơ quan liên quan đều có quyền gửi đơn đề nghị kèm tài liệu chứng minh hoàn cảnh khó khăn. Chánh án Tòa án có thẩm quyền xem xét và quyết định, với thời hạn giải quyết tối đa 07 ngày kể từ khi nhận đơn. Sau khi ra quyết định, Tòa án phải gửi thông báo đến Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hình sự và các cơ quan liên quan để theo dõi, giám sát việc thi hành. Cơ chế này giúp bảo đảm sự minh bạch, ngăn ngừa việc lợi dụng chính sách hoãn án, đồng thời tạo điều kiện nhân đạo cho những trường hợp thật sự khó khăn.

Tình huống giả định

Hoãn chấp hành án tại tỉnh Ninh Bình

• Hoàn cảnh gia đình

  Ngày 05/9/2025, chị Lê Thị Hạnh (32 tuổi) bị tuyên phạt 01 năm tù giam về tội “Đánh bạc”. Chị đang tại ngoại và là lao động duy nhất nuôi hai con nhỏ.
• Đơn xin hoãn chấp hành hình phạt tù
  

  Ngày 15/9/2025, chị Hạnh gửi đơn xin hoãn chấp hành hình phạt tù đến Tòa án đã ra quyết định thi hành án, kèm xác nhận của UBND phường về hoàn cảnh khó khăn.

• Xem xét của Tòa án
  

  Trong thời hạn 07 ngày, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Ninh Bình xem xét hồ sơ, đối chiếu Điều 24 Luật Thi hành án hình sự 2019 và nhận thấy có căn cứ để chấp nhận.

• Kết quả xử lý

  Ngày 22/9/2025, Tòa án ra quyết định hoãn chấp hành hình phạt tù cho chị Lê Thị Hạnh trong thời hạn 01 năm và gửi thông báo cho Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hình sự địa phương để giám sát.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Hoãn chấp hành hình phạt tù là một chính sách nhân đạo, giúp cân bằng giữa việc thi hành án và bảo đảm quyền lợi chính đáng của gia đình người bị kết án. Người lao động duy nhất trong gia đình có thể được hoãn chấp hành hình phạt tù đến 01 năm nếu việc thi hành án ngay lập tức gây khó khăn đặc biệt, trừ trường hợp phạm các tội nghiêm trọng. Thủ tục hoãn được pháp luật quy định cụ thể, yêu cầu đơn hoặc văn bản đề nghị và quyết định của Tòa án trong thời hạn 07 ngày, nhằm bảo đảm tính minh bạch và sự giám sát chặt chẽ.