Nhận tiền chuyển nhầm mà không trả lại có thể bị phạt hành chính, thậm chí bị khởi tố hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015.
Khi có người chuyển nhầm tiền vào tài khoản, nhiều người nghĩ đơn giản rằng “của trời cho” và không trả lại. Tuy nhiên, pháp luật không cho phép hành vi này. Người cố tình không hoàn trả tiền chuyển nhầm không chỉ bị buộc trả lại, mà còn có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu số tiền đủ lớn.
1. Không trả lại tiền chuyển khoản nhầm có bị phạt không?
Căn cứ khoản 2 Điều 4 và điểm đ khoản 2, khoản 3, khoản 4 Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP:
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền tối đa, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính
...
2. Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của cá nhân. Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Điều 15. Vi phạm quy định về gây thiệt hại đến tài sản của tổ chức, cá nhân khác
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
...
đ) Sử dụng, mua, bán, thế chấp, cầm cố trái phép hoặc chiếm giữ tài sản của người khác;
...
3. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 và các điểm a, b, c và đ khoản 2 Điều này;
b) Trục xuất người nước ngoài có hành vi vi phạm hành chính quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này.
4. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các điểm c, d và đ khoản 2 Điều này;
b) Buộc trả lại tài sản do chiếm giữ trái phép đối với hành vi vi phạm quy định tại các điểm đ và e khoản 2 Điều này;
c) Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 2 Điều này.
Nếu hành vi không trả lại tiền chuyển nhầm chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng. Ngoài khoản phạt chính, họ còn có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định. Lưu ý, mức phạt này áp dụng đối với cá nhân, nếu tổ chức vi phạm thì mức phạt sẽ gấp đôi.
Tình huống giả định
-
Người dân nhận nhầm tiền nhưng không trả lại
Ngày 10/3/2025, anh Nguyễn Ngọc Anh trú tại TP. Hồ Chí Minh nhận được 15 triệu đồng chuyển nhầm từ một tài khoản lạ. Biết rõ là tiền không thuộc về mình nhưng chị vẫn im lặng và đem sử dụng vào chi tiêu cá nhân. -
Chủ tài khoản yêu cầu hoàn trả và báo công an
Người gửi nhầm đã liên hệ ngân hàng để yêu cầu hỗ trợ, đồng thời trình báo sự việc đến cơ quan công an nhằm đòi lại số tiền. -
Cơ quan chức năng xử phạt và buộc hoàn trả
Sau khi xác minh, Công an TP. Hồ Chí Minh kết luận anh Ngọc Anh có hành vi sử dụng tài sản trái pháp luật, ra quyết định xử phạt hành chính 15 triệu đồng và buộc anh phải hoàn trả toàn bộ số tiền cho chủ tài khoản.
Tình huống trên chỉ là giả định, mang tính tham khảo.
2. Không trả lại tiền chuyển khoản nhầm có thể bị đi tù không?
Căn cứ Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015:
Điều 176. Tội chiếm giữ trái phép tài sản
1. Người nào cố tình không trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc không giao nộp cho cơ quan có trách nhiệm tài sản trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng, hoặc dưới 10.000.000 đồng nhưng tài sản là di vật, cổ vật hoặc vật có giá trị lịch sử, văn hóa bị giao nhầm hoặc do mình tìm được, bắt được, sau khi chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc cơ quan có trách nhiệm yêu cầu được nhận lại tài sản đó theo quy định của pháp luật, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội chiếm giữ tài sản trị giá 200.000.000 đồng trở lên hoặc bảo vật quốc gia, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
Nếu hành vi không trả lại tiền chuyển nhầm có dấu hiệu chiếm đoạt không trả lại khi có yêu cầu, hoặc cố ý tiêu xài nhằm không trả lại thì có thể bị khởi tố hình sự. Mức phạt phụ thuộc vào giá trị và tính chất tài sản, từ phạt tiền, cải tạo không giam giữ đến phạt tù 5 năm, nhằm bảo vệ quyền sở hữu và ngăn chặn hành vi chiếm đoạt trái phép.
Ví dụ thực tế
Ảnh nguồn từ Tuổi trẻ online
-
Bị khởi tố vì chiếm giữ 100 triệu đồng chuyển khoản nhầm
Ngày 17/11/2024, tài khoản ngân hàng của Ngô Ngụy Ý (28 tuổi, trú tại tỉnh Vĩnh Long) bất ngờ nhận được 100 triệu đồng do người khác chuyển nhầm. Thay vì báo ngân hàng hay liên hệ trả lại, Ý đã chuyển số tiền này sang tài khoản khác đứng tên mình để tiêu xài cá nhân. -
Người chuyển nhầm liên hệ nhưng không được trả lại
Chủ tài khoản chuyển nhầm nhiều lần liên hệ yêu cầu Ý hoàn trả, đồng thời ngân hàng và cơ quan công an cũng trực tiếp làm việc. Tuy nhiên, Ý vẫn kiên quyết không trả lại số tiền. -
Cơ quan điều tra khởi tố vụ án
Công an tỉnh Đồng Tháp đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Ngô Ngụy Ý về tội “chiếm giữ trái phép tài sản” theo Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015. Với hành vi này, Ý có thể đối mặt mức án phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
Nguồn: Tuổi trẻ online
3. Kết luận
Không trả lại tiền do người khác chuyển nhầm không phải là “của rơi tự nhiên nhặt được”, mà là hành vi vi phạm pháp luật. Nếu giá trị tài sản chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính và buộc hoàn trả. Ngược lại, nếu cố tình chiếm giữ hoặc sử dụng số tiền lớn, họ có thể bị khởi tố và đối diện án tù theo quy định Bộ luật Hình sự.
