Dịch vụ tư vấn du học là một lĩnh vực đặc thù, chịu sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý giáo dục nhằm bảo đảm quyền lợi của người học và giữ gìn uy tín quốc gia trong hợp tác giáo dục quốc tế. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, không ít tổ chức kinh doanh đã vi phạm quy định pháp luật, dẫn đến việc bị đình chỉ hoặc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học. Nắm rõ các trường hợp có thể bị xử lý hành chính là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp phòng tránh rủi ro, duy trì hoạt động ổn định và hợp pháp.
1. Trường hợp nào bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học?
Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học là văn bản pháp lý xác lập quyền được hoạt động của tổ chức tư vấn. Tuy nhiên, quyền này có thể bị thu hồi nếu tổ chức vi phạm các điều kiện pháp lý cụ thể được quy định tại Nghị định 125/2024/NĐ-CP.
Điều 119. Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học
Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo quyết định thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học.
Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học bị thu hồi khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a. Tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học bị chấm dứt hoạt động theo quy định pháp luật;
b. Trong thời gian bị đình chỉ hoạt động, tổ chức vẫn tiếp tục kinh doanh dịch vụ tư vấn du học;
c. Hết thời hạn đình chỉ mà tổ chức không khắc phục được nguyên nhân dẫn đến việc bị đình chỉ;
d. Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.
Trình tự thực hiện:
a. Khi phát hiện vi phạm, Giám đốc Sở GD&ĐT thành lập đoàn kiểm tra; tổ chức kiểm tra, lập biên bản và thông báo vi phạm.
b. Trong vòng 10 ngày kể từ ngày thông báo, Giám đốc Sở GD&ĐT căn cứ mức độ vi phạm để quyết định thu hồi giấy chứng nhận.
Quyết định thu hồi được công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Như vậy, việc thu hồi giấy chứng nhận chỉ xảy ra khi tổ chức có hành vi vi phạm nghiêm trọng và không khắc phục theo yêu cầu của cơ quan quản lý. Trong đó, việc tiếp tục hoạt động trong thời gian đang bị đình chỉ hoặc không có hành động khắc phục vi phạm được xem là hành vi có mức độ rủi ro cao nhất.
Quy trình thu hồi được thực hiện một cách có kiểm soát: cơ quan chức năng phải kiểm tra, lập biên bản, thông báo hành vi vi phạm trước khi ra quyết định thu hồi. Thời gian xem xét là 10 ngày kể từ thời điểm thông báo, tạo điều kiện để doanh nghiệp có cơ hội giải trình nếu có căn cứ hợp lý.
Việc công khai quyết định thu hồi trên các phương tiện thông tin đại chúng là biện pháp minh bạch, đồng thời cũng là lời cảnh báo đối với các tổ chức khác đang hoạt động trong cùng lĩnh vực.
Tình huống giả định
Công ty TNHH Tư vấn Du học Quốc Tế An Phát, có trụ sở tại quận Cầu Giấy, Hà Nội, được Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hà Nội cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học từ tháng 5/2021. Trong thời gian đầu, hoạt động của công ty diễn ra ổn định, với đội ngũ tư vấn viên có chuyên môn và lượng hồ sơ du học khá đều đặn mỗi tháng.
Tuy nhiên, đến giữa năm 2024, do thay đổi nhân sự và chiến lược kinh doanh, công ty bắt đầu tuyển cộng tác viên không có chứng chỉ, không có kinh nghiệm để tư vấn hồ sơ du học nhằm giảm chi phí nhân sự. Ngoài ra, An Phát còn triển khai dịch vụ "trọn gói đi du học", thu trước hàng chục triệu đồng mà không thông báo rõ quyền lợi – nghĩa vụ cho khách hàng.
Tháng 11/2024, qua phản ánh từ phụ huynh và học sinh, Sở Giáo dục và Đào tạo tiến hành kiểm tra và phát hiện nhiều vi phạm: sử dụng người không đủ điều kiện hành nghề, không công khai thông tin hoạt động theo quy định, và có dấu hiệu cung cấp dịch vụ không minh bạch. Sau khi lập biên bản, Sở ban hành quyết định đình chỉ hoạt động công ty trong 60 ngày để khắc phục vi phạm.
Tuy nhiên, trong thời gian bị đình chỉ, An Phát vẫn tiếp tục mở lớp tư vấn du học, đăng bài quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội và tiếp nhận hồ sơ từ học sinh, thậm chí còn thu tiền đặt cọc của một nhóm học sinh tại Hải Dương thông qua đại lý trung gian.
Ngày 18/1/2025, sau khi xác minh lại các vi phạm tiếp diễn trong thời gian bị đình chỉ, Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hà Nội ra quyết định thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học của An Phát. Quyết định được công khai trên website Sở, đồng thời gửi thông báo đến các trường THPT trên địa bàn để cảnh báo cho học sinh.
Sự việc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của công ty, đồng thời khiến hàng chục học sinh đã nộp tiền phải chờ thủ tục hoàn tiền và gặp khó khăn trong việc chuyển hồ sơ sang đơn vị tư vấn khác.
(Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm minh họa rõ hơn cho các trường hợp bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học theo quy định tại Điều 119 Nghị định 125/2024/NĐ-CP.)
2. Đình chỉ hoạt động tư vấn du học trong những trường hợp nào?
Đình chỉ hoạt động là biện pháp xử lý hành chính nhằm buộc tổ chức tư vấn du học ngừng hoạt động trong thời gian nhất định để khắc phục vi phạm, tránh gây hậu quả nghiêm trọng hơn.
Điều 118. Đình chỉ kinh doanh dịch vụ tư vấn du học
1. Tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học bị đình chỉ kinh doanh dịch vụ tư vấn du học khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Gian lận để được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học;b) Trong quá trình hoạt động không bảo đảm điều kiện quy định tại Điều 116 Nghị định này;
c) Vi phạm quy định của pháp luật về giáo dục bị xử phạt vi phạm hành chính ở mức độ phải đình chỉ;
d) Cho thuê hoặc cho mượn giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học;
đ) Không thực hiện trách nhiệm của tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học theo quy định;
e) Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.
2. Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo quyết định đình chỉ kinh doanh dịch vụ tư vấn du học.
3. Trình tự thực hiện:
a) Khi phát hiện tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo quyết định thành lập đoàn kiểm tra; tổ chức kiểm tra đánh giá mức độ vi phạm và lập biên bản kiểm tra; thông báo cho tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học về hành vi vi phạm;
b) Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày thông báo cho tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học về hành vi vi phạm, căn cứ vào mức độ vi phạm, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo quyết định đình chỉ kinh doanh dịch vụ tư vấn du học.
Quyết định đình chỉ kinh doanh dịch vụ tư vấn du học (theo Mẫu số 08 Phụ lục IV kèm theo Nghị định này) được công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng;
c) Trong thời hạn bị đình chỉ, nếu nguyên nhân dẫn đến việc đình chỉ được khắc phục thì tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học thông báo bằng văn bản kèm theo minh chứng cho Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo. Trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được thông báo của tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo quyết định cho phép tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học được hoạt động trở lại và công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học có thể bị đình chỉ hoạt động trong nhiều trường hợp khác nhau, tùy theo mức độ và tính chất của hành vi vi phạm. Đây là biện pháp hành chính mang tính chất tạm thời nhưng có ảnh hưởng lớn đến quá trình hoạt động và uy tín của đơn vị, vì trong thời gian bị đình chỉ, tổ chức không được phép thực hiện bất kỳ hoạt động tư vấn, quảng bá hay tuyển sinh nào liên quan đến dịch vụ du học.
Theo Nghị định 125/2024/NĐ-CP, các hành vi có thể dẫn đến đình chỉ bao gồm: gian lận hồ sơ để được cấp phép hoạt động, không đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất hoặc nhân sự theo quy định pháp luật, vi phạm các quy định pháp luật về giáo dục bị xử phạt ở mức độ nghiêm trọng, cho thuê hoặc cho mượn giấy phép hoạt động, hay không thực hiện đúng các nghĩa vụ bắt buộc theo quy định.
Ví dụ, một tổ chức không duy trì đội ngũ tư vấn viên có trình độ tối thiểu theo yêu cầu hoặc sử dụng người không có chuyên môn để tiếp nhận, xử lý hồ sơ du học, cũng được xem là không đảm bảo điều kiện hoạt động và có thể bị đình chỉ. Tương tự, việc để xảy ra hành vi gian lận tài chính đối với học sinh, như thu tiền nhưng không thực hiện đúng hợp đồng, cũng là hành vi vi phạm nghiêm trọng.
Thủ tục đình chỉ được thực hiện có trình tự rõ ràng. Trước tiên, cơ quan có thẩm quyền – thường là Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo – sẽ thành lập đoàn kiểm tra để xác minh và đánh giá mức độ vi phạm. Sau đó, đoàn kiểm tra lập biên bản, thông báo vi phạm cho tổ chức. Trong thời hạn 10 ngày kể từ thời điểm thông báo, căn cứ vào kết quả kiểm tra, Giám đốc Sở có thể ra quyết định đình chỉ hoạt động nếu thấy cần thiết.
Điểm đáng chú ý trong quy định mới là: nếu trong thời gian bị đình chỉ, tổ chức kịp thời khắc phục triệt để nguyên nhân dẫn đến vi phạm và có báo cáo kèm minh chứng gửi về Sở, thì trong vòng 07 ngày làm việc kể từ khi nhận được báo cáo, Giám đốc Sở có thể ra quyết định cho phép đơn vị hoạt động trở lại. Đây là một cơ chế mở, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thiện chí, nghiêm túc sửa sai có thể tiếp tục hoạt động hợp pháp.
Tuy nhiên, nếu tổ chức cố tình tiếp tục hoạt động khi đang bị đình chỉ hoặc không khắc phục được vi phạm trong thời gian quy định, nguy cơ bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học là rất cao – như đã nêu rõ tại phần 1.
Tình huống giả định
Công ty CP Tư vấn Giáo dục Horizon, có trụ sở tại TP. Hồ Chí Minh, được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học từ năm 2022. Sau một thời gian hoạt động, Horizon mở rộng hệ thống chi nhánh tại nhiều tỉnh thành, trong đó có chi nhánh tại Đồng Nai.
Trong quá trình kiểm tra định kỳ vào đầu năm 2025, Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai phát hiện chi nhánh này không có tư vấn viên đạt chuẩn trình độ theo quy định, văn phòng không đảm bảo cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn, đồng thời công ty có hành vi ký kết hợp đồng với phụ huynh mà không minh bạch về điều khoản chi phí. Đáng chú ý, một phụ huynh tố giác rằng công ty đã nhận tiền dịch vụ nhưng không thực hiện hồ sơ đúng như cam kết.
Sau khi thành lập đoàn kiểm tra, Sở GD&ĐT lập biên bản vi phạm, yêu cầu công ty ngừng hoạt động tại chi nhánh và gửi thông báo bằng văn bản. Trong vòng 10 ngày sau đó, Sở ban hành quyết định đình chỉ hoạt động chi nhánh Horizon tại Đồng Nai trong thời hạn 45 ngày.
Sau 3 tuần, công ty Horizon nộp báo cáo khắc phục, đính kèm hợp đồng lao động mới với tư vấn viên đạt chuẩn, hình ảnh cải tạo cơ sở vật chất và bản cam kết về minh bạch tài chính. Trong vòng 7 ngày làm việc, Sở ra quyết định cho phép chi nhánh hoạt động trở lại và công bố thông tin trên Cổng thông tin điện tử của Sở.
Tình huống trên cho thấy, đình chỉ hoạt động không đồng nghĩa với chấm dứt hoạt động hoàn toàn. Nếu tổ chức có thái độ hợp tác và nhanh chóng khắc phục vi phạm, cơ quan có thẩm quyền sẽ tạo điều kiện để hoạt động trở lại, tuy nhiên việc vi phạm vẫn sẽ ảnh hưởng đến uy tín của đơn vị trên thị trường.
(Tình huống trên là giả định, được xây dựng để minh họa rõ hơn cho quy định về đình chỉ hoạt động dịch vụ tư vấn du học theo Nghị định 125/2024/NĐ-CP.)
3. Kinh doanh dịch vụ tư vấn du học bao gồm những hoạt động gì?
Kinh doanh dịch vụ tư vấn du học không đơn thuần chỉ là việc giới thiệu một chương trình học nước ngoài, mà là một chuỗi các hoạt động có liên kết chặt chẽ với nhau, từ bước tiếp cận, tư vấn, chuẩn bị hồ sơ, đến hỗ trợ sinh viên trong quá trình ra nước ngoài học tập. Vì vậy, đây là lĩnh vực đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật hiện hành để đảm bảo quyền lợi của người học và trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ.
Điều 115. Kinh doanh dịch vụ tư vấn du học
...
2. Kinh doanh dịch vụ tư vấn du học bao gồm các hoạt động sau:a) Giới thiệu, tư vấn thông tin về chính sách giáo dục của các quốc gia và vùng lãnh thổ; tư vấn lựa chọn trường học, khóa học, ngành nghề và trình độ phù hợp với khả năng và nguyện vọng của người học;
b) Tổ chức quảng cáo, hội nghị, hội thảo, hội chợ, triển lãm về du học theo quy định của pháp luật;
c) Tổ chức chiêu sinh, tuyển sinh du học;
d) Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng cần thiết cho công dân Việt Nam ra nước ngoài học tập;
đ) Tổ chức đưa công dân Việt Nam ra nước ngoài học tập, đưa cha mẹ hoặc người giám hộ tham quan nơi đào tạo ở nước ngoài theo quy định của pháp luật;
e) Các hoạt động khác liên quan đến kinh doanh dịch vụ tư vấn du học.
Dựa trên quy định này, có thể thấy rằng dịch vụ tư vấn du học là một lĩnh vực rộng, gồm nhiều nhóm hoạt động mang tính chuyên môn và trách nhiệm cao. Trong đó, hoạt động "giới thiệu – tư vấn" chỉ là một phần, bên cạnh đó còn có việc tổ chức sự kiện (như hội thảo, hội chợ du học), chiêu sinh, đào tạo kỹ năng cho học sinh trước khi đi du học (như phỏng vấn visa, thích nghi văn hóa...), và thậm chí là tổ chức đưa người học và thân nhân ra nước ngoài.
Việc phân định rõ ràng các nhóm hoạt động không chỉ giúp tổ chức tư vấn xác định đúng phạm vi trách nhiệm của mình mà còn giúp cơ quan quản lý dễ dàng thanh tra, kiểm tra và xử lý khi có dấu hiệu sai phạm hoặc vượt quá phạm vi được cấp phép.
Tình huống giả định
Trung tâm tư vấn du học Future Pathway có trụ sở tại TP. Đà Nẵng hoạt động từ năm 2020, chuyên tư vấn các chương trình học bổng tại Hàn Quốc và Canada. Ngoài dịch vụ tư vấn chọn trường, Future Pathway còn tổ chức các buổi hội thảo về kinh nghiệm du học với sự tham gia của cựu du học sinh, tổ chức tour tham quan các trường đại học đối tác tại nước ngoài, và mở lớp bồi dưỡng kỹ năng mềm như phỏng vấn visa, định hướng nghề nghiệp.
Tháng 3/2025, trung tâm được mời kiểm tra định kỳ và đã trình bày đầy đủ các loại hình hoạt động đang triển khai. Tuy nhiên, đoàn kiểm tra lưu ý rằng trong thời gian qua, trung tâm có tổ chức hoạt động quảng bá chương trình du học kết hợp làm việc nhưng chưa được đăng ký với Sở Giáo dục và Đào tạo.
Dù không vi phạm nghiêm trọng, nhưng sự việc buộc trung tâm phải rà soát lại toàn bộ các chương trình liên kết và cam kết minh bạch thông tin với học viên. Qua đó, trung tâm nhận thấy rằng mỗi nội dung hoạt động – dù nhỏ – nếu không tuân thủ đúng phạm vi cho phép theo Nghị định 125/2024/NĐ-CP, đều có thể trở thành vi phạm hành chính.
Tình huống này cho thấy: tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học cần hiểu đầy đủ các nội dung được phép thực hiện theo luật để tránh vượt ranh giới pháp lý, đồng thời thể hiện sự chuyên nghiệp và đáng tin cậy trong mắt người học.
(Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm minh họa cụ thể các nhóm hoạt động được phép trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ tư vấn du học.)
Kết luận
Kinh doanh dịch vụ tư vấn du học là một lĩnh vực đặc thù, liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người học và uy tín quốc gia trong hợp tác giáo dục quốc tế. Do đó, tổ chức tư vấn du học cần tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật về điều kiện hoạt động, phạm vi dịch vụ được phép cung cấp và nghĩa vụ khi xảy ra vi phạm. Việc nắm rõ các trường hợp bị đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa rủi ro, kịp thời khắc phục sai phạm và duy trì hoạt động ổn định, hợp pháp. Ngược lại, nếu vi phạm mà không xử lý kịp thời, tổ chức có thể đối mặt với hậu quả pháp lý nghiêm trọng, mất uy tín và ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của người học.
