Tổ chức đám cưới là sự kiện quan trọng trong đời người, tuy nhiên không ít trường hợp lợi dụng sự kiện riêng để lấn chiếm lòng đường, gây ảnh hưởng đến giao thông công cộng. Hành vi dựng rạp đám cưới dưới lòng đường, tưởng chừng là thông lệ quen thuộc ở nhiều địa phương, thực chất tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nghiêm trọng, có thể dẫn đến việc bị xử phạt vi phạm hành chính cho đến bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
1. Dựng rạp đám cưới dưới lòng đường có bị xử phạt vi phạm hành chính không?
Điểm a khoản 5 Điều 12 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi điểm s khoản 34 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP) quy định như sau:
Điều 12. Xử phạt các hành vi vi phạm quy định về sử dụng, khai thác trong phạm vi đất dành cho đường bộ
5. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Dựng rạp, lều quán, cổng ra vào, tường rào các loại, công trình khác trái phép trong phạm vi đất dành cho đường bộ, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm đ khoản 6, điểm b khoản 8, điểm a khoản 9 Điều này;
...
10. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm còn bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả sau đây:
...đ) Thực hiện hành vi quy định tại điểm a khoản 5, điểm đ khoản 6, điểm b khoản 8, khoản 9 Điều này buộc phải phá dỡ công trình xây dựng trái phép (không có giấy phép hoặc không đúng với giấy phép) và khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra.
Theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 12 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, được sửa đổi bởi điểm s khoản 34 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP, hành vi dựng rạp đám cưới dưới lòng đường là hành vi vi phạm pháp luật hành chính vì đã chiếm dụng và sử dụng trái phép phần đất thuộc phạm vi đất dành cho đường bộ.
Cụ thể, cá nhân dựng rạp cưới trái phép trong phạm vi đất dành cho đường bộ sẽ bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng, còn nếu hành vi do tổ chức thực hiện thì mức phạt từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng.
Ngoài hình thức xử phạt bằng tiền, theo khoản 10 Điều 12, người vi phạm còn phải tháo dỡ toàn bộ công trình dựng trái phép và khôi phục lại tình trạng ban đầu của lòng đường hoặc phần đất đã bị lấn chiếm.
Tình huống giả định
Gia đình bà Trần Thị Mến, sinh sống tại thôn Đặng Xá, xã Vĩnh Khúc, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, tổ chức đám cưới cho con trai vào đầu tháng 3/2025. Do sân nhà chật hẹp, bà Mến quyết định dựng một chiếc rạp cưới lớn chiếm trọn phần lòng đường liên xã kéo dài gần 25 mét, với lý do "chỉ tổ chức một ngày, không ảnh hưởng nhiều". Rạp được dựng từ chiều hôm trước để chuẩn bị trang trí, kê bàn ghế, và trong suốt quá trình đó, các phương tiện qua lại buộc phải đi vòng vào các lối nhỏ trong thôn, gây ùn tắc cục bộ.
Nhận được phản ánh từ người dân, lực lượng công an xã phối hợp với đại diện Ủy ban nhân dân xã xuống hiện trường lập biên bản xử phạt hành chính đối với bà Mến theo điểm a khoản 5 Điều 12 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP). Bà bị xử phạt số tiền 3.000.000 đồng vì hành vi dựng rạp trái phép trên đất giao thông và buộc phải tháo dỡ rạp ngay trong ngày, đồng thời khôi phục lại hiện trạng ban đầu của tuyến đường.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Dựng rạp đám cưới dưới lòng đường bị xử lý hình sự khi nào?
Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định như sau:
Điều 261. Tội cản trở giao thông đường bộ
1. Người nào đào, khoan, xẻ, san lấp trái phép các công trình giao thông đường bộ; đặt, để trái phép vật liệu, phế thải, rác thải, đổ chất gây trơn, vật sắc nhọn hoặc các chướng ngại vật khác gây cản trở giao thông đường bộ; tháo dỡ, di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá hủy biển báo hiệu, đèn tín hiệu, cọc tiêu, gương cầu, dải phân cách hoặc các thiết bị an toàn giao thông đường bộ khác; mở đường giao cắt trái phép qua đường bộ, đường có dải phân cách; sử dụng trái phép lề đường, hè phố, phần đường xe chạy; sử dụng trái phép hành lang an toàn đường bộ hoặc vi phạm quy định về bảo đảm an toàn giao thông khi thi công trên đường bộ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Làm chết 01 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Tại các đèo, dốc, đường cao tốc hoặc đoạn đường nguy hiểm;
b) Làm chết 02 người;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
đ) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
d) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
4. Người đào, khoan, xẻ, san lấp trái phép các công trình giao thông đường bộ; đặt, để trái phép vật liệu, phế thải, rác thải, đổ chất gây trơn, vật sắc nhọn hoặc các chướng ngại vật khác gây cản trở giao thông đường bộ; tháo dỡ, di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá hủy biển báo hiệu, đèn tín hiệu, cọc tiêu, gương cầu, dải phân cách hoặc các thiết bị an toàn giao thông đường bộ khác; mở đường giao cắt trái phép qua đường bộ, đường có dải phân cách; sử dụng trái phép lề đường, hè phố, phần đường xe chạy; sử dụng trái phép hành lang an toàn đường bộ hoặc vi phạm quy định về bảo đảm an toàn giao thông khi thi công trên đường bộ gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60%, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
5. Phạm tội trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả gây thiệt hại cho tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm.
Theo Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), hành vi dựng rạp đám cưới trái phép dưới lòng đường không chỉ vi phạm hành chính mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng như chết người, thương tích nặng hoặc thiệt hại tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên. Ngoài ra, nếu hành vi có khả năng thực tế gây thiệt hại nghiêm trọng cho tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản, dù chưa xảy ra hậu quả, người vi phạm vẫn có thể bị xử lý hình sự với mức phạt tiền đến 20.000.000 đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 01 năm.
Tình huống giả định
Gia đình ông Nguyễn Văn Hội, trú tại xã Tân Hưng, huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội tổ chức đám cưới cho con gái vào cuối tuần. Do mặt bằng trong nhà quá chật, ông Hội cho dựng rạp cưới chiếm toàn bộ lòng đường liên xã, kéo dài gần 30 mét, không hề đặt biển báo hoặc xin phép chính quyền địa phương. Sáng hôm sau, khi lễ cưới đang diễn ra, một xe tải nhỏ chở hàng đi qua đoạn đường này phải tránh rạp sang mép đường, nhưng do không có dải phân cách rõ ràng, xe bị trượt xuống rãnh thoát nước khiến tài xế bị thương nặng, thiệt hại phương tiện ước tính trên 150 triệu đồng.
Kết quả giám định thương tích của tài xế xác định tỷ lệ tổn thương cơ thể là 65%. Cơ quan công an vào cuộc điều tra, xác định nguyên nhân tai nạn là do hành vi dựng rạp cưới chiếm phần đường xe chạy mà không đảm bảo điều kiện an toàn giao thông. Căn cứ khoản 1 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015, ông Hội bị khởi tố về tội cản trở giao thông đường bộ vì đã sử dụng trái phép phần đường giao thông và gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
Kết luận
Dựng rạp đám cưới dưới lòng đường không chỉ vi phạm quy định hành chính về quản lý đất giao thông, mà trong nhiều trường hợp còn tiềm ẩn nguy cơ bị xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Nếu vi phạm, cá nhân có thể bị phạt đến 3.000.000 đồng hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
