Đê điều là gì?

Đê điều là hệ thống công trình có vai trò đặc biệt trong bảo vệ an toàn cho cộng đồng, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai và duy trì sản xuất ổn định ở các vùng ven sông, ven biển. Luật Đê điều quy định rõ khái niệm đê và đê điều nhằm tạo khung pháp lý thống nhất cho việc quản lý, bảo vệ và đầu tư hệ thống này. Hiểu đúng về đê và đê điều giúp các địa phương vận hành công trình hiệu quả và phòng ngừa rủi ro thiên tai kịp thời.

1. Đê là gì?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 Luật Đê điều 2006 quy định:

Luật Đê điều 2006

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Đê là công trình ngăn nước lũ của sông hoặc ngăn nước biển, được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phân loại, phân cấp theo quy định của pháp luật.

...

Đê có nhiệm vụ chính là chống lũ, chống tràn và bảo vệ an toàn dân cư, đất nông nghiệp, hạ tầng đô thị trước sự biến đổi bất thường của thời tiết. Tùy từng khu vực, đê được thiết kế theo nhiều dạng khác nhau: đê sông, đê biển, đê bao. Việc phân cấp đê giúp xác định mức độ ưu tiên đầu tư, trách nhiệm quản lý, tần suất kiểm tra và khả năng chịu tải của từng tuyến đê. Đê là tuyến phòng thủ quan trọng, nhất là ở những khu vực thường xuyên xảy ra lũ, triều cường hoặc mưa bão.

Tình huống giả định

• Mực nước sông dâng nhanh

  Tại Thành phố Cần Thơ, vào đầu mùa mưa, mực nước sông Hậu dâng nhanh, gây áp lực lớn lên tuyến đê bảo vệ khu dân cư ven sông.

• Quá trình xử lý

  Ban Quản lý đê điều phối hợp lực lượng phòng chống thiên tai tiến hành đo cao trình đê, kiểm tra độ thẩm thấu. Một số đoạn mái đê bị sạt nhẹ được gia cố bằng bao cát và cọc tre, đồng thời lắp thêm cảnh báo theo dõi áp lực nước.

• Kết quả và ý nghĩa

  Nhờ kiểm tra và xử lý sớm, tuyến đê đứng vững trước đợt nước lớn, bảo vệ toàn bộ khu dân cư và diện tích canh tác lúa. 

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Đê điều là gì?

Căn cứ theo khoản 2 Điều 3 Luật Đê điều 2006 quy định:

Luật Đê điều 2006

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

2. Đê điều là hệ thống công trình bao gồm đê, kè bảo vệ đê, cống qua đê và công trình phụ trợ.

...

Đê điều giữ vai trò trụ cột trong hệ thống phòng chống thiên tai bởi nó không chỉ là một tuyến đê đơn lẻ mà là một tổ hợp công trình liên hoàn gồm đê, kè bảo vệ đê, cống qua đê và các hạng mục phụ trợ. Mỗi bộ phận đảm nhiệm chức năng riêng nhưng lại tương tác chặt chẽ, tạo nên một “lá chắn” tổng thể trước nguy cơ lũ sông, triều cường và xâm nhập mặn.

Tình huống giả định

• Bão lớn tại Đà Nẵng

  Sau một cơn bão lớn tại Thành phố Đà Nẵng, tuyến đê biển phía đông xuất hiện sạt lở mái kè, đồng thời cống thoát nước qua đê có dấu hiệu bị nghẽn.

• Quá trình xử lý

  Chính quyền địa phương huy động lực lượng kỹ thuật khảo sát toàn tuyến. Bộ phận kè bị bong tróc được bóc tách và phục hồi bằng các khối bê tông mới; cống được thông rửa, kiểm tra độ kín và thay mới van điều tiết. Đường tuần tra đê cũng được chỉnh trang để bảo đảm công tác giám sát trong mùa bão tiếp theo.

• Kết quả và ý nghĩa

  Sau khi sửa chữa đồng bộ, hệ thống đê điều hoạt động ổn định, bảo vệ khu dân cư và tuyến du lịch ven biển. Tình huống cho thấy đê điều là tổ hợp công trình liên kết, trong đó hư hại của một bộ phận có thể ảnh hưởng toàn hệ thống.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Hệ thống đê và đê điều là “lá chắn” quan trọng của các vùng ven sông, ven biển ở Việt Nam. Đê giúp ngăn lũ và nước biển dâng, trong khi đê điều là hệ thống tổng hợp bảo đảm an toàn trước thiên tai nhờ sự phối hợp đồng bộ của kè, cống và các công trình phụ trợ. Hiểu đúng hai khái niệm này giúp các tổ chức, địa phương nâng cao ý thức quản lý, bảo vệ công trình, góp phần bảo đảm an toàn cho người dân và phát triển bền vững.