Đấu giá hàng hóa là gì?

Đấu giá hàng hóa là một hoạt động thương mại phổ biến, trong đó việc mua bán được thực hiện công khai để lựa chọn người trả giá cao nhất. Pháp luật thương mại đã quy định rõ khái niệm và phương thức đấu giá hàng hóa để xác định người mua trả giá cao nhất theo nguyên tắc tự nguyện và công bằng. Đồng thời, cách xác định giá khởi điểm trong đấu giá cũng được quy định cụ thể nhằm bảo đảm quyền lợi của các bên và phản ánh đúng giá trị thực tế của hàng hóa được đấu giá.

1. Đấu giá hàng hóa là gì?

Điều 185 Luật Thương mại 2005 quy định như sau:

Luật Thương mại 2005

Điều 185. Đấu giá hàng hoá

1. Đấu giá hàng hoá là hoạt động thương mại, theo đó người bán hàng tự mình hoặc thuê người tổ chức đấu giá thực hiện việc bán hàng hoá công khai để chọn người mua trả giá cao nhất.

2. Việc đấu giá hàng hoá được thực hiện theo một trong hai phương thức sau đây:

a) Phương thức trả giá lên là phương thức bán đấu giá, theo đó người trả giá cao nhất so với giá khởi điểm là người có quyền mua hàng;

b) Phương thức đặt giá xuống là phương thức bán đấu giá, theo đó người đầu tiên chấp nhận ngay mức giá khởi điểm hoặc mức giá được hạ thấp hơn mức giá khởi điểm là người có quyền mua hàng.

Đấu giá hàng hóa là hình thức mua bán dựa trên yếu tố cạnh tranh công khai về giá, giúp xác định người mua có thiện chí và năng lực thanh toán cao nhất. Hoạt động này có thể do chính người bán tổ chức hoặc ủy quyền cho tổ chức đấu giá chuyên nghiệp. Tùy theo phương thức áp dụng, giá hàng hóa có thể được nâng dần (đấu giá lên) hoặc giảm dần (đấu giá xuống) cho đến khi có người chấp thuận mua. Việc đấu giá không chỉ mang lại giá trị thị trường hợp lý cho hàng hóa mà còn góp phần bảo đảm tính minh bạch, hạn chế tranh chấp và tăng tính hiệu quả trong lưu thông hàng hóa thương mại.

Tình huống giả định

Tổ chức đấu giá lô hàng điện tử tại TP. Hồ Chí Minh

• Thông báo và chuẩn bị đấu giá
  Tháng 6/2025, Công ty Cổ phần Thiên Phúc (trụ sở tại Phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh) quyết định đấu giá 500 máy tính bảng tồn kho để thu hồi vốn. Công ty thuê Công ty Đấu giá Tân Việt tổ chức bán đấu giá công khai theo phương thức trả giá lên, với giá khởi điểm 3 triệu đồng/chiếc.

• Diễn biến buổi đấu giá
  Buổi đấu giá được tổ chức vào ngày 20/6/2025 tại hội trường của đơn vị tổ chức đấu giá, có 10 khách hàng tham gia. Sau 5 vòng trả giá, anh Lê Văn Hải (đại diện Công ty Thương mại Sao Nam) là người trả giá cao nhất với mức giá là 3,9 triệu đồng/chiếc và được công nhận là người trúng đấu giá. Kết quả đấu giá được lập biên bản và ký xác nhận bởi các bên.

• Kết quả của giao dịch
  Việc đấu giá giúp Công ty Thiên Phúc bán được toàn bộ số hàng tồn kho, thu về gần 2 tỷ đồng, đồng thời bảo đảm tính công khai và hợp pháp của giao dịch.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Giá khởi điểm được xác định như thế nào?

Điều 194 Luật Thương mại 2005 quy định như sau:

Luật Thương mại 2005

Điều 194. Xác định giá khởi điểm

1. Người bán hàng phải xác định giá khởi điểm. Trong trường hợp người tổ chức đấu giá được uỷ quyền xác định giá khởi điểm thì phải thông báo cho người bán hàng trước khi niêm yết việc bán đấu giá.

2. Trường hợp hàng hoá đấu giá là đối tượng cầm cố, thế chấp thì người nhận cầm cố, thế chấp phải thoả thuận với người cầm cố, thế chấp xác định giá khởi điểm.

3. Trường hợp trong hợp đồng cầm cố, thế chấp có thoả thuận về việc bán đấu giá mà người cầm cố, thế chấp vắng mặt không có lý do chính đáng hoặc từ chối giao kết hợp đồng dịch vụ tổ chức đấu giá hàng hoá thì giá khởi điểm do người nhận cầm cố, thế chấp xác định.

Giá khởi điểm là cơ sở quan trọng để tiến hành đấu giá hàng hóa, đảm bảo việc mua bán diễn ra công bằng, minh bạch và phù hợp với giá trị thực tế của hàng hóa. Việc xác định giá khởi điểm phải dựa trên tình trạng, giá thị trường, chi phí liên quan và thỏa thuận giữa các bên. Trong trường hợp có tài sản bảo đảm, việc xác định giá khởi điểm cần có sự đồng thuận của bên nhận và bên cầm cố, thế chấp để tránh phát sinh tranh chấp. Nếu người bán ủy quyền cho đơn vị đấu giá xác định giá khởi điểm, tổ chức này phải thông báo rõ cho người bán trước khi niêm yết công khai, bảo đảm quyền kiểm soát và minh bạch trong toàn bộ quy trình đấu giá.

Tình huống giả định

Xác định giá khởi điểm trong đấu giá hàng may mặc tại Hà Nội

• Xây dựng kế hoạch và khảo sát giá thị trường
  Tháng 8/2025, Công ty TNHH Thời Trang Việt (trụ sở tại Thành phố Hà Nội) lên kế hoạch đấu giá 2.000 bộ quần áo xuất khẩu còn tồn kho để thu hồi vốn. Công ty ký hợp đồng dịch vụ với Trung tâm Đấu giá Bắc Á, đồng thời ủy quyền cho trung tâm xác định giá khởi điểm của lô hàng. Sau khi khảo sát thị trường và đánh giá chất lượng, Trung tâm Bắc Á xác định mức giá khởi điểm là 250.000 đồng/bộ và gửi thông báo cho Công ty Thời Trang Việt vào ngày 5/8/2025.

• Tiến hành và công bố kết quả đấu giá
  Ngày 15/8/2025, Trung tâm Bắc Á tổ chức buổi đấu giá công khai tại trụ sở với sự tham gia của 6 doanh nghiệp. Sau 4 vòng đấu giá, Công ty TNHH Thương mại An Phát trả giá cao nhất với mức giá 310.000 đồng/bộ và được công nhận là bên trúng đấu giá. Biên bản đấu giá được lập và gửi cho tất cả các bên liên quan.

• Kết quả và ý nghĩa pháp lý
  Đến ngày 20/8/2025, toàn bộ 2.000 bộ quần áo được bàn giao và thanh toán đầy đủ. Việc xác định giá khởi điểm đúng quy định giúp cuộc đấu giá diễn ra suôn sẻ, phản ánh đúng giá trị thị trường của hàng hóa.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Đấu giá hàng hóa là hình thức giao dịch thương mại công khai, giúp xác định giá trị thật của hàng hóa thông qua cạnh tranh về giá, bảo đảm sự minh bạch và công bằng trong kinh doanh. Đây là hoạt động mà người bán công khai lựa chọn người mua trả giá cao nhất thông qua phương thức trả giá lên hoặc đặt giá xuống. Giá khởi điểm trong đấu giá hàng hóa phải được xác định đúng quy định, phản ánh giá trị thực tế của hàng hóa và được thông báo rõ ràng trước khi niêm yết. Quy định này giúp hạn chế rủi ro, đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người bán, người mua trong mọi hoạt động đấu giá thương mại.