Giá cả hàng hóa có vai trò quan trọng trong điều tiết thị trường và bảo đảm ổn định xã hội. Khi có biến động đột ngột, việc bình ổn giá là công cụ quản lý cần thiết giúp ổn định tâm lý người tiêu dùng và hạn chế đầu cơ, tích trữ. Pháp luật hiện hành quy định rõ khái niệm bình ổn giá và khi nào cơ quan nhà nước có quyền can thiệp.
1. Bình ổn giá là gì?
Khoản 9 Điều 4 Luật giá 2023 quy định cụ thể:
Điều 4. Giải thích từ ngữ
...
9. Bình ổn giá là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện các giải pháp, biện pháp theo quy định của Luật này nhằm ổn định giá hàng hóa, dịch vụ khi có biến động bất thường về giá trong một khoảng thời gian nhất định.
...
Theo khoản 9 Điều 4 Luật Giá năm 2023, bình ổn giá là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền sử dụng các giải pháp, biện pháp do pháp luật quy định để điều tiết giá cả khi có biến động bất thường. Mục đích của hoạt động này là giữ cho giá hàng hóa, dịch vụ không tăng hoặc giảm đột ngột trong một thời gian nhất định, góp phần ổn định đời sống dân cư và nền kinh tế. Các biện pháp bình ổn giá thường được thực hiện khi thị trường xuất hiện những yếu tố gây biến động mạnh hoặc bất thường về giá (Ví dụ như thiên tai, dịch bệnh, hoặc biến động lớn về cung – cầu,...).
Tình huống giả định
- Sở Tài chính tỉnh Quảng Trị ghi nhận biến động giá bất thường
Ngày 10/10/2025, sau khi cơn bão số 7 đổ bộ, giá gạo và nước uống tại các huyện miền núi tăng gấp đôi do nguồn cung gián đoạn. - Sở Tài chính tỉnh Quảng Trị họp khẩn cùng UBND tỉnh
Ngày 11/10/2025, sở phối hợp với các đơn vị chức năng đề xuất phương án bình ổn giá, không để doanh nghiệp tự ý tăng giá vượt trần. - Sở Tài chính tỉnh Quảng Trị triển khai biện pháp hỗ trợ thị trường
Ngày 12/10/2025, sở tổ chức đưa hàng hóa từ nguồn dự trữ quốc gia về vùng bị ảnh hưởng, đồng thời hỗ trợ chi phí vận chuyển cho doanh nghiệp - Sở Tài chính tỉnh Quảng Trị công bố danh mục hàng hóa và giá trần
Ngày 13/10/2025, sở niêm yết công khai giá bán tối đa cho gạo và nước uống tại các điểm phân phối, đảm bảo tuân thủ quy định bình ổn giá theo Luật Giá.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Cơ quan có thẩm quyền xem xét bình ổn giá khi nào?
Khoản 2 Điều 18 Luật giá 2023 quy định cụ thể:
Điều 18. Nguyên tắc và các trường hợp bình ổn giá
...
2. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, bình ổn giá trong các trường hợp sau đây:
a) Mặt bằng giá thị trường của hàng hóa, dịch vụ thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân;
b) Khi cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường hàng hóa, dịch vụ có biến động bất thường.
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ thực hiện bình ổn giá trong hai trường hợp. Thứ nhất, khi mặt bằng giá của các hàng hóa, dịch vụ thuộc Danh mục bình ổn giá biến động bất thường, gây tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế, hoạt động sản xuất – kinh doanh và đời sống người dân. Thứ hai, khi Nhà nước ban bố tình trạng khẩn cấp, xảy ra sự cố, thảm họa, thiên tai hoặc dịch bệnh mà kéo theo biến động giá thị trường vượt ngoài kiểm soát. Việc bình ổn giá lúc này nhằm bảo vệ người tiêu dùng, ổn định thị trường và hạn chế đầu cơ trục lợi.
Tình huống giả định
- Sở Tài chính tỉnh An giang ghi nhận biến động giá đột biến
Ngày 12/3/2026, sở phát hiện giá thịt lợn trên địa bàn tăng gấp đôi trong vòng 3 ngày, do ảnh hưởng từ dịch cúm gia cầm lan rộng. - Sở Tài chính tỉnh An giang gửi kiến nghị khẩn đến UBND tỉnh
Ngày 13/3/2026, sở đề xuất áp dụng biện pháp bình ổn giá nhằm kiểm soát thị trường, ngăn ngừa tình trạng đầu cơ, tích trữ. - Sở Tài chính tỉnh An giang phối hợp triển khai bình ổn giá
Ngày 14/3/2026, sau khi được UBND tỉnh phê duyệt, sở chỉ đạo đưa hàng hóa dự trữ vào thị trường và yêu cầu siêu thị giữ giá niêm yết. - Sở Tài chính tỉnh An giang giám sát thực hiện và báo cáo kết quả
Ngày 17/3/2026, sở tiến hành kiểm tra các điểm bán, đánh giá tác động và báo cáo Bộ Tài chính về hiệu quả biện pháp bình ổn giá.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Bình ổn giá là biện pháp quản lý đặc biệt được áp dụng khi thị trường xuất hiện biến động lớn. Cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét thực hiện khi giá thị trường hàng hóa, dịch vụ có biến động bất thường gây ảnh hưởng lớn đến người dân hoặc trong tình trạng khẩn cấp như thiên tai, dịch bệnh. Việc biết rõ khi nào Nhà nước sẽ can thiệp bình ổn giá giúp doanh nghiệp và người dân chủ động điều chỉnh hoạt động mua bán, kinh doanh cho phù hợp.
