Hội đồng tiền lương quốc gia có chức năng tư vấn cho Chính phủ về lương tối thiểu và chính sách tiền lương, với nhiệm vụ nghiên cứu, thương lượng và khuyến nghị theo luật.
Hội đồng tiền lương quốc gia là thiết chế quan trọng trong việc xây dựng và điều chỉnh chính sách tiền lương tại Việt Nam. Thông qua cơ chế tư vấn và khuyến nghị, Hội đồng đóng vai trò cầu nối giữa người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước trong việc xác lập mức lương tối thiểu. Việc làm rõ chức năng và nhiệm vụ của Hội đồng giúp hiểu đúng vị trí của cơ quan này trong hệ thống chính sách tiền lương.
1. Chức năng của Hội đồng tiền lương quốc gia là gì?
Điều 49 Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 49. Chức năng của Hội đồng tiền lương quốc gia
Hội đồng tiền lương quốc gia do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập theo quy định tại khoản 2 Điều 92 của Bộ luật Lao động để thực hiện chức năng tư vấn cho Chính phủ về:
1. Mức lương tối thiểu xác lập theo vùng (bao gồm mức lương tối thiểu theo tháng và mức lương tối thiểu theo giờ).
2. Chính sách tiền lương áp dụng đối với người lao động theo quy định của Bộ luật Lao động.
Hội đồng tiền lương quốc gia không phải là cơ quan ban hành mức lương tối thiểu mà thực hiện vai trò tư vấn cho Chính phủ. Trọng tâm của chức năng này là đề xuất mức lương tối thiểu theo vùng, bao gồm cả mức theo tháng và theo giờ, trên cơ sở các tiêu chí kinh tế – xã hội. Bên cạnh đó, Hội đồng còn tham gia tư vấn về các chính sách tiền lương áp dụng chung cho người lao động theo khuôn khổ của Bộ luật Lao động. Thông qua chức năng tư vấn, Hội đồng góp phần bảo đảm việc xây dựng chính sách tiền lương phù hợp với thực tiễn và cân bằng lợi ích của các bên.
Tình huống giả định
- Xem xét điều chỉnh mức lương tối thiểu
Hội đồng tiền lương quốc gia được triệu tập để thảo luận về khả năng điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tăng. - Tư vấn cho Chính phủ
Sau quá trình phân tích, Hội đồng đưa ra khuyến nghị về mức điều chỉnh lương tối thiểu theo tháng và theo giờ. -
Vai trò tư vấn được thể hiện
Khuyến nghị này là cơ sở để Chính phủ xem xét quyết định mức lương tối thiểu mới theo quy định pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nhiệm vụ của Hội đồng tiền lương quốc gia là gì?
Điều 50 Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 50. Nhiệm vụ của Hội đồng tiền lương quốc gia
1. Nghiên cứu, khảo sát, thu thập thông tin, phân tích và đánh giá tình hình tiền lương, mức sống tối thiểu của người lao động, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, quan hệ cung cầu lao động, việc làm, thất nghiệp trong nền kinh tế và các yếu tố liên quan khác làm cơ sở xác định mức lương tối thiểu.
2. Xây dựng báo cáo về mức lương tối thiểu của người lao động gắn với các yếu tố xác định mức lương tối thiểu quy định tại khoản 3 Điều 91 của Bộ luật Lao động.
3. Rà soát mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình người lao động, phân vùng địa bàn áp dụng lương tối thiểu làm cơ sở xác định phương án điều chỉnh mức lương tối thiểu theo từng thời kỳ.
4. Hằng năm, tổ chức thương lượng để khuyến nghị với Chính phủ phương án điều chỉnh mức lương tối thiểu xác lập theo vùng (bao gồm mức lương tối thiểu theo tháng và mức lương tối thiểu theo giờ).
5. Tư vấn, khuyến nghị với Chính phủ về một số chính sách tiền lương áp dụng chung đối với người lao động trong các loại hình doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, hợp tác xã theo quy định của Bộ luật Lao động.
Nhiệm vụ của Hội đồng tiền lương quốc gia được xây dựng trên cơ sở nghiên cứu và đánh giá toàn diện các yếu tố kinh tế – xã hội có liên quan đến tiền lương. Hội đồng tiến hành khảo sát mức sống tối thiểu, tình hình việc làm, thất nghiệp và khả năng chi trả của doanh nghiệp để làm căn cứ khoa học cho việc đề xuất mức lương tối thiểu. Trên cơ sở đó, Hội đồng xây dựng báo cáo và tổ chức thương lượng hằng năm nhằm đưa ra khuyến nghị phù hợp cho Chính phủ. Ngoài vấn đề lương tối thiểu, Hội đồng còn tham gia tư vấn các chính sách tiền lương chung nhằm bảo đảm sự ổn định và hài hòa trong quan hệ lao động.
Tình huống giả định
- Khảo sát mức sống tối thiểu
Hội đồng tiền lương quốc gia tổ chức khảo sát mức chi tiêu tối thiểu của người lao động tại nhiều vùng kinh tế khác nhau. - Tổ chức thương lượng
Dựa trên kết quả khảo sát, các thành viên Hội đồng tiến hành thương lượng để thống nhất phương án điều chỉnh lương tối thiểu vùng. -
Khuyến nghị chính sách
Phương án được Hội đồng khuyến nghị với Chính phủ làm căn cứ xem xét ban hành mức lương tối thiểu cho giai đoạn tiếp theo.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hội đồng tiền lương quốc gia giữ vai trò tư vấn quan trọng trong việc xây dựng chính sách tiền lương tại Việt Nam. Thông qua chức năng tư vấn cùng các nhiệm vụ nghiên cứu, thương lượng và khuyến nghị, Hội đồng tham gia vào quá trình điều chỉnh chính sách tiền lương. Vai trò này góp phần bảo đảm mức lương tối thiểu phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội và bảo vệ quyền lợi của người lao động.
